به گزارش خبرگزاری ایمنا، رژیم تغذیه گیاه‌خواری یکی از رژیم‌های تغذیه‌ای است که در سراسر جهان موافقان و مخالفان بسیاری را دارد و افراد به دلایل متعددی ممکن است به این رژیم غذایی روی آورند، اما به طور کلی افراد پیش از پیروی از یک رژیم غذایی باید رژیم مذکور را به نسبت شرایط سلامت خود مورد سنجش قرار دهند و در مشورت با پزشک متخصص نسبت به اجرایی کردن آن اقدام کنند.
هدف برخی افراد از پیروی کردن از رژیم تغذیه‌ای گیاه‌خواری ممکن است حمایت از حیوانات، جلوگیری از آلودگی محیط زیست، کنترل بیماری‌ها و حتی کاهش وزن باشد، بنابراین توصیه می‌شود که افراد پیش از پیروی کردن از این رژیم نسبت به افزایش و ارتقای آگاهی خود از فواید و مضرات آن اقدام کنند تا افق پیش‌روی روشنی از این رژیم غذایی داشته باشند.
افرادی که رژیم غذایی گیاه‌خواری دارند، به کل گیاه‌خواران معروف هستند که از خوردن گوشت، مرغ، ماهی و هر محصول دارای منبع حیوانی از جمله تخم مرغ و محصولات لبنی خودداری می‌کنند و گروه دیگری از گیاه‌خواران، در رژیم غذایی خود تخم مرغ و لبنیات را می‌گنجانند.
گروهی دیگر نیز علاوه بر مصرف سبزی‌ها و گیاهان در رژیم غذایی خود، تنها از لبنیات استفاده می‌کنند و گروهی از گیاه‌خواران که به گیاه‌خواران جزئی معروف هستند، از مصرف گوشت پرهیز می‌کنند، اما ممکن است مصرف ماهی یا مرغ را در رژیم غذایی خود داشته باشد.
از جمله فواید رژیم گیاه‌خواری می‌توان به کاهش وزن، پاک‌سازی بدن از سموم، کنترل بیماری‌هایی از جمله چاقی و اضافه وزن، دیابت و فشار خون، پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های قلبی_عروقی و گوارشی، داشتن سبک زندگی سالم و طول عمر طولانی‌تر اشاره کرد، اما در این میان رژیم‌های گیاه‌خواری دارای معایبی نیز هستند که از جمله آن می‌توان به کمبود مواد مغذی در بدن و بهره‌مند نشدن از تنوع در مصرف مواد غذایی و محدودیت انتخاب اشاره کرد.
باید بدانیم کاهش دریافت مواد مغذی شامل کلسیم، ویتامین D، ویتامین B12، زینک یا روی، ید و سلنیوم از جمله مشکلاتی است که می‌تواند افراد گیاه‌خوار را درگیر کند، بنابراین بر اساس نظر متخصصان برخی از این افراد در کنار رژیم غذایی خود از مکمل‌ها برای تأمین مواد مغذی بدن استفاده می‌کنند.
انواع رژیم‌های گیاه‌خواری و تفاوت آن
آرزو حقیقیان، عضو انجمن تغذیه ایران و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه روی آوردن افراد به رژیم‌های گیاه‌خواری علل متفاوتی دارد، اظهار می‌کند: برخی افراد که این نوع رژیم‌های غذایی را انتخاب می‌کنن، ممکن است نگرانی‌هایی از وضعیت سلامت خود داشته باشند و برخی دیگر نیز موضوع رفاه حیوانات را مد نظر دارند.
وی می‌افزاید: رژیم گیاه‌خواری چهار نوع اصلی دارد، به گروه اول وگان‌ها گفته می‌شود که این افراد به هیچ عنوان از مواد غذایی دارای منبع حیوانی و فراورده‌های آن همچون لبنیات یا تخم مرغ استفاده نمی‌کنند و ممکن است این افراد به نوعی سبک زندگی خود را تغییر دهند، برخی از وگان‌ها اعتقاد دارند که از هیچ نوع محصول حیوانی همچون لباس‌های چرمی یا پشمی نیز نباید استفاده کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه گروه‌های بعدی گیاه‌خواران، اجزایی از موادغذایی دارای منابع حیوانی را در رژیم غذایی خود جای می‌دهند، تصریح می‌کند: لاکتو-وجترین‌ها از جمله دیگر گروه‌های گیاه‌خواران هستند، این افراد هیچ‌یک از محصولات حیوانی را به جز محصولات لبنی استفاده نمی‌کنند و در واقع رژیم غذایی گیاه‌خواری آن‌ها دارای محصولات لبنی همچون شیر، ماست و پنیر است.
حقیقیان با بیان اینکه اوو-وجترین‌ها گروه دیگری از گیاه‌خواران هستند که این افراد در رژیم غذایی خود از محصولات حیوانی و لبنیات استفاده نمی‌کنند، اما تخم مرغ و تخم سایر پرندگان را در رژیم غذایی خود جای می‌دهند، ادامه می‌دهد: لاکتو-اوو-وجترین‌ها کامل‌ترین نوع رژیم گیاه‌خواری به لحاظ تأمین مواد مغذی را دارند.
وی با بیان اینکه لاکتو-اوو-وجترین‌ها در رژیم غذایی خود از محصولات لبنی از جمله شیر، ماست و پنیر و تخم مرغ استفاده می‌کنند، می‌گوید: با توجه به اینکه افراد دارای رژیم‌های گیاه‌خواری، محصولات حیوانی به میزان بسیار کمتری در رژیم غذایی خود دارند، دریافت بسیار کمتری از چربی‌های اشباع دارند که این چربی‌های اشباع می‌توانند باعث اختلالات چربی خون شود.
مضرات و فواید گیاه‌خواری از دریچه علم
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه افرادی که رژیم‌های گیاه‌خواری دارند، به نسبت بیشتری از بیماری‌های قلبی_عروقی محافظت می‌شوند، اضافه می‌کند: چربی‌های اشباع می‌تواند خطر ابتلاء به انواع سرطان‌ها را افزایش دهد و کاهش خطر دیابت و تعدیل فشار خون نیز از دیگر فوایدی است که با رعایت رژیم‌های گیاه‌خواری حاصل می‌شود.
حقیقیان می‌افزاید: افراد دارای رژیم غذایی گیاه‌خواری به دلیل اینکه محصولات حیوانی کمتری در رژیم غذایی خود دارند، کالری‌زایی و انرژی‌زایی در بدن آن‌ها کمتر است، چراکه انواع محصولات حیوانی حاوی چربی است که این چربی‌ها به جز مضراتی که می‌تواند به همراه داشته باشد، تولید انرژی را برعهده دارد.
وی با بیان اینکه کنترل وزن برای افرادی که رژیم‌های غذایی گیاه‌خواری دارند، در درازمدت راحت‌تر خواهد بود و در صورت روی آوردن به رژیم‌های غذایی کاهش وزن موفقیت بیشتری برای آن‌ها حاصل می‌شود، تصریح می‌کند: افراد دارای رژیم غذایی گیاه‌خواری به دلیل داشتن محدودیت در مصرف گروه‌های غذایی، ممکن است در معرض کمبود شدید درشت‌مغذی‌هایی همچون پروتئین و ریزمغذی‌هایی از جمله ویتامین‌های گروه B و ید قرار گیرند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه با توجه به اهمیت تأمین ریزمغذی‌ها و درشت‌مغذی‌ها ، تمهیداتی باید برای افراد گیاه‌خوار مد نظر قرار گیرد، خاطرنشان می‌کند: کمبود کلسیم می‌تواند خطرات پوکی استخوان را به همراه داشته باشد و خستگی و ضعف از جمله اثرات کمبود آهن به شمار می‌رود، همچنین در صورتی که ویتامین‌های گروه B در بدن تأمین نشود، افراد با ضعف به ویژه در اندام‌های تحتانی خود مواجه می‌شوند.
گیاه‌خواری؛ رژیمی که می‌تواند شفا باشد
ضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و رئیس اسبق انجمن تغذیه ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه در صورتی که رژیم گیاه‌خواری به موقع، به جا و با آگاهی انجام شود، برای برخی افراد شفا است، اظهار می‌کند: در واقع این رژیم در صورتی که با آگاهی انجام شود، یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از ابتلاء به انواع سرطان، کنترل بیماری‌های قلبی_عروقی و بسیاری از بیماری‌های در ارتباط با گوارش و سوخت‌وساز بدن محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه داشتن رژیم متناسب، متعادل و متنوع گیاه‌خواری، بهترین روش تغذیه است، می‌افزاید: با وجود تمام فواید این رژیم، در صورتی که گیاه‌خواری برای برخی افراد مناسب نباشد یا از روی ناآگاهی دنبال شود، می‌تواند آسیب‌های فراوانی برای سلامت افراد به همراه داشته باشد.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی تصریح می‌کند: سیستم تغذیه گیاهی بدون دریافت مکمل‌های آهن و ویتامین B12 برای افرادی که در معرض کم‌خونی قرار دارند، توصیه نمی‌شود و کودکانی که در سن رشد هستند، نیز تحت شرایط کنترل شده می‌توانند از این رژیم غذایی استفاده کنند، چراکه این رژیم در صورت نبود کنترل می‌تواند تأثیر منفی بر رشد آن‌ها داشته باشد.
مظهری با بیان اینکه استفاده از رژیم گیاه‌خواری برای مادران باردار و شیرده توصیه نمی‌شود، ادامه می‌دهد: یکی از بدترین نوع گیاه‌خواری‌ها، خام‌گیاه‌خواری سفت و حذف تمام تولیدات حیوانی از جمله عسل است و این نوع رژیم گیاه‌خواری به هیچ عنوان به افراد عادی توصیه نمی‌شود، چراکه خام خوردن بعضی گیاهان، بعضی سموم را وارد بدن می‌کند و باید بدانیم این سموم در فرایند پخت‌وپز از بین می‌رود.
دوران رشد، بارداری و شیردهی زمان مناسبی برای رژیم گیاه‌خواری نیست
وی می‌گوید: خانواده کلم‌ها از بهترین سبزی‌های ضدسرطانی و حاوی بسیاری از ریزمغذی‌ها، درشت‌مغذی‌ها و فیبرهای محلول و نامحلول است که می‌تواند برای افرادی که در معرض کمبود ید قرار دارند، مفید باشد، اما مصرف خام این گیاهان برای برخی افراد همچون افراد درگیر با کم‌کاری تیروئید مناسب نیست.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بیان اینکه بعضی از سبزی‌ها نیز دارای ترکیبات ضدپروتئینی است که این ترکیبات در روند پخت از بین می‌رود و خام گیاه‌خواران باید از آگاهی بالایی در خصوص گیاهان و مواد مصرفی خود برخوردار باشند، اضافه می‌کند: لازم است بدانیم افراد درگیر با بیماری‌های زمینه‌ای نباید رژیم خام‌گیاه‌خواری را دنبال کنند.
مظهری با اشاره به اینکه در صورت تأمین نشدن ویتامین B12 افراد به کم‌خونی دچار خواهند شد و این موضوع می‌تواند سلامتی آن‌ها را تهدید کند، می‌افزاید: در بعضی از رژیم‌های گیاه‌خواری علاوه‌بر اینکه از سبزی‌ها استفاده می‌شود، استفاده از منابع پروتئین حیوانی از جمله تخم‌مرغ یا شیر نیز برای تأمین ویتامین B12 مد نظر قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه توصیه می‌شود، گیاه‌خواران استفاده از ماهی را به عنوان پرورش طبیعی دریاها و اقیانوس‌ها مد نظر داشته باشند، عنوان می‌کند: تاکید می‌شود در دوران رشد، بارداری و شیردهی مگر تحت شرایطی خاص و تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه از رژیم‌های گیاه‌خواری استفاده نشود و هرگز حذف تمام منابع حیوانی همچون تخم مرغ، شیر یا ماهی توصیه نمی‌شود.
بر این اساس، سال ۱۹۹۷ بود که به منظور ترویج سبک زندگی سالم بدون گوشت، رعایت حقوق حیوانات و حفاظت از محیط زیست، رژیم غذایی گیاه‌خواری به ثبت رسید و مورد توجه قرار گرفت و بر اساس تحقیقات انجام شده، مهم‌ترین عارضه این رژیم، کمبود مواد مغذی است و داشتن رژیم گیاه‌خواری غیراصولی می‌تواند منجر به کمبود پروتئین، آهن، کلسیم، روی و ویتامین B12 شود، از همین رو افراد باید نسبت به انتخاب صحیح نوع رژیم گیاه‌خواری متناسب با شرایط خود حساسیت بالایی داشته باشند و پیش از اجرای این رژیم، با پزشک متخصص مشورت کنند، همچنین لازم است بدانیم رژیم غذایی گیاه‌خواری می‌تواند فواید متعددی به همراه داشته باشد، اما در عین حال مضرات آن نیز می‌تواند بر سلامت افراد و کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر گذارد، نکته حائز اهمیت برای بهره‌مندی از فواید این رژیم غذایی، افزایش و ارتقای آگاهی افراد نسبت به انواع رژیم گیاه‌خواری، کسب اطلاعات کافی در مورد انواع گیاهان و سبزی‌ها، مشورت با پزشک متخصص و استفاده از مکمل‌های غذایی در صورت لزوم است.
