به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا که در شرق اوکراین قرار دارد، به‌دلیل درگیری‌های موجود در این کشور، در کانون توجه جهانی قرار گرفته است.
آیا نیروگاه در برابر حوادث مقاوم است؟
کارشناسان ایمنی معتقدند طراحی مدرن راکتور این نیروگاه به‌گونه‌ای است که در برابر بلایا مقاوم است. با وجود اینکه منطقه اطراف زاپروژیا شاهد افزایش نگرانی‌ها از بروز فاجعه‌های مختلفی از طریق آتش‌سوزی، نوسانات برق و گلوله‌باران در محل است، کارشناسان استدلال می‌کنند که انفجاری شبیه به چرنوبیل غیرممکن است، چراکه برخلاف راکتور تعدیل‌شده با گرافیت در چرنوبیل، این نیروگاه دارای راکتورهای آب تحت فشار است که فاقد عناصر قابل اشتعال هستند و در گنبدهای عظیم فولادی و بتنی قرار دارند.
این طراحی مدرن احتمال انتشار رادیواکتیو خطرناک را به‌میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهد. با این حال، قطع برق می‌تواند خطرات جدی ایجاد کند زیرا ممکن است سیستم‌هایی که برای خنک کردن راکتورها استفاده می‌شوند، از کار بیفتند، همچنین خنک کردن مخازن سوخت نیز با مشکل روبه‌رو شود. هرچند مولدهای دیزلی اضطراری برای مواقع قطع برق وجود دارد، اما به‌دلیل شرایط اضطراری از زمان آغاز درگیری‌ها در این منطقه، نیروگاه برای افزایش حاشیه ایمنی، تاکنون هفت بار از این مولدهای پشتیبان استفاده کرده است. افزون بر این، تخریب سد کاخوفکا شرایط را خطرناک‌تر کرده است زیرا دسترسی به آب برای سیستم خنک‌کننده را کاهش داده است.
آتش‌سوزی هسته‌ای در نیروگاه
تبدیل یک نیروگاه هسته‌ای به یک منطقه نظامی و در پی آن گلوله‌باران مداوم، حملات پهپادی و حتی وجود زمین‌های مین‌دار در محوطه زاپروژیا، خطر وقوع حادثه هسته‌ای را تشدید می‌کند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بازرسان خود را به این نیروگاه اعزام کرده و حتی پیشنهاد ایجاد یک منطقه ایمنی غیر نظامی اطراف این سایت را داده است، اما این اقدامات تاکنون اجرایی نشده‌اند. به گفته کارشناسان این آژانس هفت رکن اصلی ایمنی هسته‌ای در زاپروژیا به خطر افتاده است و نیاز به اقداماتی شامل حفاظت از زیرساخت‌های اساسی و جلوگیری از استفاده نظامی از این تأسیسات امری ضروری است.
واکنش‌های جهانی به این مسئله گوناگون است، زیرا ابهامات حقوقی مانع از پاسخ مناسب شده است. کنوانسیون‌های ژنو و پروتکل‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌طور مشخص اقدامات نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای را ممنوع نکرده‌اند و این موضوع زاپروژیا را در موقعیت خاکستری حقوقی قرار داده است. موقعیت خاکستری حوزه یا وضعیتی است که قضاوت درست و نادرست در آن دشوار است، بنابراین درخواست‌ها برای ایجاد یک معاهده خاص برای حفظ این نیروگاه‌ها در طول درگیری‌های نظامی همچنان در انتظار است. این امر ضرورت رسیدن به یک توافق فوری در سطح بین‌المللی را بیشتر نشان می‌دهد.
آمادگی اروپا؛ درس‌هایی از چرنوبیل و فوکوشیما
اگرچه زاپروژیا در معرض خطر است، اما اروپا و سایر مناطق در مقایسه با دهه‌های گذشته برای پاسخ به چنین وضعیت‌های اضطراری آماده‌تر هستند. آموختن از اشتباهات چرنوبیل و فوکوشیما موجب ایجاد استانداردها، رهنمودها و هماهنگی بیشتر تلاش‌ها در سراسر آمریکا و اروپا شده است.
سازمان‌های مختلف در اروپا از جمله آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و رؤسای سازمان‌های صلاحیت‌دار حفاظت رادیولوژیکی اروپا همکاری می‌کنند تا آمادگی‌ها را در منطقه افزایش دهند. برنامه‌های تخلیه، راه‌اندازی ارتباطات و توزیع قرص‌های ید به‌منظور محافظت از سلامتی در برابر اثرات تشعشعات رادیواکتیو، نمونه‌هایی از این تلاش‌ها برای بهبود خطرات بهداشت عمومی ناشی از قرارگیری در معرض پرتوها است.
با این حال، برنامه‌ریزی نمی‌تواند جایگزین یک رویکرد پیشگیرانه باشد. حاشیه‌های ایمنی نیروگاه هسته‌ای زاپروژیا همچنان در حال فرسایش است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار «دوره مهلت» را صادر کرده است که بدون اقدامات پیشگیرانه ممکن است به‌سرعت به پایان برسد. هر انتشار رادیواکتیو حتی اگر کوچک باشد، می‌تواند پیامدهایی فراتر از مرزهای اوکراین داشته باشد.
اگرچه نوسازی راکتورها می‌تواند احتمال حوادث فاجعه‌بار را کاهش دهد، اما حاشیه‌های ایمنی طی جنگ و درگیری به‌شدت کم می‌شود و پیش‌بینی اقدامات فوری بسیار مهم و حیاتی است. آنچه در این دوران ضروری به نظر می‌رسد یک معاهده بین‌المللی برای ممنوعیت حمله به چنین سایت‌هایی، همراه با استانداردهای ایمنی تجدیدشده برای مناطق درگیر جنگ، برای جلوگیری از بروز فجایع آینده است.
