علیرضا مبصر؛ گروه بین الملل: در جهانی که نوسانات اقتصادی و شوک‌های مالی به بخش جدایی‌ناپذیر از زیست‌بوم سرمایه‌گذاری تبدیل شده‌اند، یافتن دارایی‌هایی که بتوان به‌عنوان «پناهگاه امن» بر آن‌ها تکیه کرد، برای سرمایه‌گذاران اهمیتی روزافزون یافته است. طلا، با سابقه‌ای چند هزار ساله در حفظ ارزش و مقاومت در برابر بحران‌ها، هنوز در صدر این فهرست قرار دارد. از سوی دیگر، بیت‌کوین به‌عنوان پدیده‌ای نوظهور در بازارهای مالی، با وعده‌هایی چون محدودیت عرضه، ضدتورمی بودن و سهولت انتقال، در تلاش است جایگاهی شبیه به طلا برای خود دست‌و پا کند.
پرسش اصلی این است؛ آیا بیت‌کوین میتواند در شرایط بحرانی، عملکردی همانند طلا از خود نشان دهد؟
طلا، تکیه گاه امن
طلا همواره در دوره‌های بحرانی عملکردی پایدار داشته است. در بحران مالی ۲۰۰۸، در حالی‌که بازارهای مالی در حال سقوط بودند، قیمت طلا روندی صعودی گرفت. در دوره پاندمی کرونا نیز این فلز گران‌بها تا سقف تاریخی ۲۰۷۰ دلار رشد کرد و بار دیگر جایگاهش را به‌عنوان پناهگاه امن تثبیت نمود. در مقابل، بیت‌کوین در مارس ۲۰۲۰ نزدیک به ۵۰ درصد سقوط کرد. گرچه بازگشت سریع آن پس از بحران و ثبت سقف تاریخی ۶۹ هزار دلاری در سال ۲۰۲۱ نشان از ظرفیت بازیابی بالا داشت، اما افت شدید در سال ۲۰۲۲ به‌دلیل سیاست‌های انقباضی جهانی، بار دیگر ضعف آن در مواجهه با نوسانات سیستماتیک را عیان کرد.
یکی از ویژگی‌های کلیدی پناهگاه امن، توانایی حفظ ثبات در دوره‌های افت بازار است. طلا به‌واسطه حرکت کند و قابل پیش‌بینی خود، حس امنیت را به سرمایه‌گذار منتقل می‌کند. در مقابل، نوسانات شدید بیت‌کوین، حتی اگر بازدهی بلندمدت جذابی داشته باشد، همچنان مانعی روانی برای پذیرش آن به‌عنوان ابزار مدیریت ریسک محسوب می‌شود. البته برخی تحلیل‌گران معتقدند با ورود نهادهای مالی بزرگ به بازار رمزارزها، دامنه نوسانات بیت‌کوین در آینده کاهش خواهد یافت؛ اما این موضوع هنوز نیازمند زمان و داده‌های رفتاری بیشتر است.
برای پناهگاه بودن، دارایی باید در شرایط بحرانی، پیش‌بینی پذیر و محافظ سبد سرمایه گذاری شما باشد؛ ویژگی که بیت‌کوین فاقد آن است
آیا بیت کوین واقعا ضد تورم است!؟
یکی از مزایای بالقوه بیت‌کوین، عرضه محدود ۲۱ میلیون واحدی آن است. این ویژگی، مشابهت‌هایی با طلا ایجاد کرده که آن را به ابزار بالقوه‌ای برای پوشش تورم تبدیل می‌کند. با این حال، رفتار قیمتی بیت‌کوین تاکنون بیشتر شبیه دارایی‌های ریسک‌پذیر بوده تا یک ابزار محافظتی. در دوره‌هایی که بازار سهام سقوط کرده، بیت‌کوین نیز هم‌جهت با آن ریزش داشته و همین همبستگی، دیدگاه نسبت به آن به‌عنوان «پناهگاه امن» را تضعیف کرده است. برای آنکه بیت‌کوین بتواند جایگاهی مشابه طلا پیدا کند، باید از وابستگی به رفتار بازارهای پرریسک فاصله بگیرد.
مقایسه طلا و بیت‌کوین، در واقع مقایسه دو نسل از مفهوم «ذخیره ارزش» است. طلا دارایی‌ای فیزیکی، قابل لمس، و مورد پذیرش جهانی است؛ در حالی‌که بیت‌کوین یک دارایی دیجیتال، غیرمتمرکز و بر بستر فناوری بلاک‌چین است که انتقال آن در سطح جهانی سریع‌تر و ساده‌تر انجام می‌شود. در حالی‌که طلا با ملموس بودن خود حس اعتماد بیشتری برای سرمایه‌گذاران سنتی ایجاد می‌کند، بیت‌کوین برای نسل جدید سرمایه‌گذاران که به دنبال دسترسی جهانی و بازدهی بالا هستند، جذاب‌تر است. شاید آینده، نه در حذف یکی به‌دست دیگری، بلکه در هم‌زیستی این دو در سبدهای متنوع باشد.
عرضه محدود بیت کوین، بر عقیده بسیاری آن را شبیه به طلا کرده است؛ اما ارتباط آن با دارایی‌های پرریسک، نقش پناهگاهی آن را زیر سؤال برده است و طرفداران بیت کوین ادعایی در مورد این نقص ندارند
۲۰۲۵، سال سرنوشت ساز بیت کوین
عملکرد آینده بیت‌کوین، بیش از هر چیز به میزان پذیرش نهادی، چارچوب‌های قانونی و فضای روانی بازار بستگی دارد. اگر چرخه تاریخی بازار رمزارزها – شامل دو سال نزولی و چهار سال صعودی – تکرار شود، سال ۲۰۲۵ میتواند دوباره زمینه‌ساز رشد قیمت بیت‌کوین و تقویت روایت آن به‌عنوان پناهگاه دیجیتال باشد. با این حال، طلا همچنان از حمایت بانک‌های مرکزی برخوردار است و سابقه‌ای طولانی در حفظ ارزش در شرایط بحرانی دارد. همین ویژگی‌ها باعث می‌شود جایگاه طلا به‌عنوان دارایی مرجع امن، فعلاً تهدید نشود.
بیت کوین یا طلا؟
پرسش اصلی دیگر این نیست که بیت‌کوین جای طلا را می‌گیرد یا نه؛ بلکه این است که چگونه می‌توان از مزایای هر دو دارایی استفاده کرد. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، به‌جای حذف یکی از این دو گزینه، رویکرد سبدی را انتخاب می‌کنند: بهره‌گیری از ثبات طلا در برابر بحران‌ها و استفاده از رشد پتانسیل‌دار بیت‌کوین در فازهای صعودی بازار. این استراتژی، در کنار استفاده از پلتفرم‌های معاملاتی مطمئن با کارمزد پایین و نقدشوندگی بالا، میتواند ابزار مؤثری برای عبور از فضای متلاطم فعلی باشد.
