علی میرزایی؛ بازار: پژوهش و نوآوری در صنعت خودرو به عنوان چارچوب اساسی جهت مقابله با چالش های جهانی نظیر تغییرات اقلیمی، بحران های بهداشت عمومی و تحولات فناورانه شناخته شده است. این رویکرد ماموریت محور بر تعیین اهداف مشخص و قابل اندازه گیری تمرکز دارد که فعالیت های پژوهشی را در راستای دستیابی به اهداف صنعتی (خودروسازی)، اقتصادی و اجتماعی معین در یک بازه زمانی مشخص هدایت می کند. کشورهایی مانند هلند، سوئیس، انگلیس و فرانسه این رویکرد را اتخاذ کردند تا نوآوری و خلاقیت خود را تقویت تا به طور مؤثر با چالش های مرتبط مواجه شوند.
کشور فرانسه نیز با تدوین استراتژی صنعتی به نام «فرانسه ۲۰۳۰» قصد دارد خود را به عنوان رهبری در توسعه پایدار و نوآوری فناورانه معرفی کند
نگاهی به تجارب کشورهای پیش رو در فناوری
کشور هلند با تدوین و اجرای سیاست «بخش های برتر» یا همان (Top Sectors) اولیت های پژوهشی را با رشد اقتصادی همسو تا همکاری هدفمند میان دولت، صنعت و دانشگاه را تقویت کند. «سیاستگذاری بخش های برتر» در هلند فقط یک ماموریت دارد؛ این کشور در مراکز تحقیقاتی و زمینه های تجاری خود در سراسر دنیا که به عنوان نقطه قوت شناخته می شود، تمرکز ویژه باید داشته باشد.
سیاست های کشور نامبرده مبتنی بر هم افزای شرکت ها، موسسات دانش محور، سازمان های اجتماعی و دولت ها در زمینه نوآوری، سرمایه انسانی و بین المللی است. پژوهش و نوآوری در هلند به عنوان ماموریت محوری براساس چارچوب جامعی که از تخصص جمعی ذینفعان مختلف برای پیشبرد اهداف کلان ملی شهروندان اولویت دارد، معرفی می شود.
در کشور سوئیس فرآیند های نوآوری جریان پایین به بالا یا (Bottom-UP) است، در این سیاست توجه رویکردهای مأموریت محور برای مقابله با چالش های جهانی مانند تغییرات اقلیمی افزایش یافته است. شورای علوم سوئیس که SSC نام دارد، به ضرورت هماهنگی بیشتر و تعیین دستورکار فعالیت های ماموریت محور تاکید کرده تا از منابع این کشور بهینه استفاده شود.
در کشور انگلستان نیز پژوهش و نوآوری مأموریت محور با حمایت های مالی هدفمند در راستای تسریع نوآوری در بخش های کلیدی همراه است. این کشور از طریق تأمین مالی هدفمند و همکاری دستگاه های اجرایی تلاش دارد تا چالش‌های استراتژی صنعتی خود را حل کند.
کشور فرانسه نیز با تدوین استراتژی صنعتی به نام «فرانسه ۲۰۳۰» قصد دارد خود را به عنوان رهبری در توسعه پایدار و نوآوری فناورانه معرفی کند.
مزایای پژوهش و نوآوری ماموریت محور
رویکرد پژوهش و نوآوری ماموریت محور مزایایی متعددی دارد که می توان به تاثیر گذاری هدفمند در نتایج اجتماعی مانند کاهش انتشار کربن یا ارتقای راهکارهای بهداشت عمومی اشاره داشت. همچنین همکاری میان بخشی ذینفعان مختلف که شامل دولت ها، مؤسسات دانشگاهی، بخش صنعت و جامعه مدنی می شود را تقویت تا راهکارهای جامع ایجاد شود. ایجاد هماهنگی تلاش های پژوهشی با اهداف از پیش تعیین شده نیز منجر به استفاده کارآمدتر از منابع می شود. در غیر این صورت، حتی اگر برنامه های مثبت در دست باشد منابع به هدر خواهد رفت.
سرمایه گذاری در فعالیت های ماموریت محور از نظر مالی گزینه معقولی است؛ زیرا انتظارات نهادینه و هم افزایی در سطح کلان ملی افزایش می یابد. هم راستایی در سرمایه گذاری پژوهشی با اولویت های ملی راهبردی نه تنها اثرگذار در مشارکت بخش خصوصی ایجاد بلکه همکاری عمومی را تقویت خواهد کرد. نمونه بارز این سیاست کشور آمریکا است که با نهادینه کردن مدیریت پژوهش در چارچوب اهداف کلان ملی توانسته برنامه ریزی ملی خود را برای پیشرفت سریع فناوری ها تسریع کند.
در انقلاب و توسعه وسایل نقلیه برقی، پژوهش و نوآوری ماموریت محور نقش کلیدی در حل چالش های نظیر آلایندگی انتشار، باتری های پایدار و راهکارهای متنوع حمل و نقل پایدار ایفا می کند
نقش پژوهش مأموریت محور در انقلاب برقی سازی وسایل نقلیه
در انقلاب و توسعه وسایل نقلیه برقی، پژوهش و نوآوری ماموریت محور نقش کلیدی در حل چالش های نظیر آلایندگی انتشار، باتری های پایدار و راهکارهای متنوع حمل و نقل پایدار ایفا می کند. کشورهای می توانند اهداف بلند پروازانه برای پذیرش و توسعه خودروهای برقی داشته باشند که بخشی از نقشه راه کلان ماموریت محور را تعریف کنند.
چنین رویکردی سبب گذار مطلوب از سوخت فسیلی به انرژی پاک برقی خواهد شد، در این میان کشورهای درحال توسعه که در زمینه حمل و نقل برقی عقب مانده اند نیز می توانند با بهره گیری از شیوه های مشابه و هم افزایی نهادی از کشورهای پیشرو، حتی با محدودیت منابع مالی به اهداف خود دست یابند تا از فناوری روز دنیا عقب نمانند. مهم ترین اصل در چنین رویکردی استفاده کارآمد از منابع مالی، انسانی و غیره در چارچوب های علمی اثبات شده متناسب با نیازهای ملی است.
در اینجا باید یادآور شد که همکاری هدفمند میان نهادهای دولتی و شرکت های خصوصی می تواند توسعه خودروهای برقی را تسریع کند. علاوه بر این، اجرای سیاست های حمایتی مانند مشوق های خرید یا معافیت های مالیاتی می تواند پذیرش بازار را افزایش دهد.
برای گذار از وسایل نقلیه سوخت فسیلی به بنزینی باید همه کشورها حتی توسعه یافته، چارچوب های توسعه وسایل نقلیه پاک را به روز رسانی کنند
ماموریت نهادهای کشور ما چیست؟
برای گذار از وسایل نقلیه سوخت فسیلی به بنزینی باید همه کشورها حتی توسعه یافته، چارچوب های توسعه وسایل نقلیه پاک را به روز رسانی کنند. نمی توان به سیاست های پژوهشی به عنوان تضمین برای آینده نگاه کرد و هیچ صنعتی از تحولات رقابت جهانی ایمن نخواهد بود.
حتی کشورهای توسعه یافته در مواجهه با دنیای جدید با این همه فناوری نوین به این نتجیه رسیدند که بازنگری در سیاست ها و چارچوب های پژوهشی ضروری است. دولت کشورهای توسعه یافته برای دستیابی به اهداف اجتماعی، اقتصادی و فناوری تحت فشار هستند تا چارچوب های هدایت شونده تری را برای هم افزایی ارگان های مختلف خود اعمال کنند. برخی از متخصصین غربی صراحتاً خواستار استراتژی های مشخص، هماهنگ و ماموریت گرا از دولت های خود در حوزه‌های چالش برانگیز واردات در مقابل تولید خودروهای برقی هستند. تلاش برای همگرایی ماموریت محور کشورهای توسعه یافته نشان دهنده بلوغ نهادی آن هاست که ضمن تقویت نوآوری ها، در برابر نیازهای اجتماعی را نیز پاسخگو هستند. حال باید از سیاستگذاران داخلی سوال کرد که ماموریت صنایع و ارگان های ایران در حوزه برقی سازی چیست؟
متأسفانه آنچه تاکنون در داخل کشور مشاهده شده؛ کم رنگی «محوریت منفعت ملی» در جهت دهی به فعالیت های ارگان ها و صنایع (حمل و نقل و انرژی) بوده است
متأسفانه آنچه تاکنون در داخل کشور مشاهده شده؛ کم رنگی «محوریت منفعت ملی» در جهت دهی به فعالیت های ارگان ها و صنایع (حمل و نقل و انرژی) بوده است. در حوزه برقی سازی وسایل نقلیه، هر نهادی از خودروساز، مونتاژ کار، بازرگان تا شهرداری مستقل عمل کردند؛ زیرا چارچوب مشخصی برای هدایت آن ها وجود ندارد. حرکت آهسته خودروسازان داخلی یا افراط بیش از حد وارد کنندگان و مونتاژ کاران و نهادهای مختلف باعث شده منابع محدود کشور در جریان ها مختلف پراکنده شود. نتیجه چنین فعالیتی نتوانسته برآیندی در کاهش آلایندگی شهرها و چرخه حمل و نقل ایجاد کند. با در نظر گرفتن ناترازی انرژی ضرورت تدوین برنامه ریزی یا جهش در ارتقا صنعت خودروسازی باید ایجاد شود.
آنچه در کشور باید انجام شود
همانطور که پیشتر اشاره شد، پژوهش و نوآوری ماموریت محور چارچوب راهبردی ارائه می دهد که کشورها با بهره گیری از آن قادر به توسعه فناوری خواهند بود. از سوی اجرای چنین سیاستی منجربه افزایش تحقق قابل توجه برنامه های زیست محیطی و اجتماعی خواهد شد. این رویکرد نیازمند برنامه ریزی دقیق، هماهنگی بین بخشی و سازگار با شرایط ملی است؛ هرچند باید از بینش و تجارب جهانی نیز بهره برد. همانطور که کشورها تلاش می‌کنند تا اهداف بلند پروازانه ای در حوزه های حمل‌ونقل پایدار، انرژی پاک، اقتصاد چرخه ای و توسعه پایدار را محقق کنند، تدوین چارچوب های مأموریت محور مسیر روشنی برای دستیابی کارآمد به این اهداف را فراهم خواهد کرد.