به گزارش خبرگزاری ایمنا، انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ تحولی عمیق و بنیادین در ساختار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور به‌وجود آورد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نخستین مجلس خبرگان برای تدوین قانون اساسی و با تلاش پیگیر و مجدانه آیت‌الله طالقانی اصل ششم، هفتم و اصول صدم تا صدوششم قانون اساسی موضوع شوراهای اسلامی به‌عنوان یکی از ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران تخصیص یافت.
در همان روزهای آغازین انقلاب اسلامی و پیرو یک مصوبه از سوی شورای انقلاب و با تلاش جهاد سازندگی، شوراهای اسلامی روستا و شوراهای اسلامی کار تشکیل شد، اما این شوراها به‌دلیل بحران‌های روزهای آغازین انقلاب و وجود نداشتن قانون مناسب متوقف ماند.
نخستین قانون شوراهای اسلامی کشور سال ۱۳۶۱ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و پس از آن، این قانون در پنج نوبت دستخوش تغییرات و اصلاحاتی شد و در نهایت آخرین اصلاح آن در پنجمین دوره مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۵ انجام شد.
هفدهم اسفند سال ۱۳۷۷ اولین دوره انتخابات سراسری شوراهای اسلامی کشور با استقبال چشمگیر مردم در بیش از ۴۰ هزار حوزه انتخاباتی برگزار شد و حدود ۲۰۰ هزار نفر از منتخبان مردم برای اداره امور شهرها و روستاهای کشور به‌عنوان عضو شورای اسلامی شهر یا روستا برگزیده شدند.
آغاز فعالیت شوراهای اسلامی از نهم اردیبهشت ۱۳۷۸ همزمان با سالروز پیام تاریخی حضرت‌امام (ره) درباره شوراها و با صدور پیام ویژه‌ای از سوی مقام معظم رهبری آغاز شد؛ همزمان با ایام‌الله دهه فجر با تعدادی از اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان گفت‌وگو کرده‌ایم و نظر آن‌ها را درباره دستاوردهای این نهاد و میزان پیشرفت اصفهان در حوزه شهری پس از انقلاب اسلامی جویا شدیم.
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان اظهار می‌کند: تشکیل شوراها به‌منزله مشارکت مستقیم مردم در اداره امور شهرها و روستاها است، بنابراین باید از این ظرفیت و توان حضور مردم با توجه به شعار سال بهره برد.
وی با بیان اینکه شکل‌گیری شوراها نشان دهنده آن است که از آغاز انقلاب تا امروز مشارکت مردم و استفاده از ظرفیت آن‌ها در همه عرصه‌ها مدنظر بوده است، می‌افزاید: با اینکه نهاد مردمی شورا با ۲۰ سال تأخیر تشکیل شد اما طی ۲۵ سال که از فعالیت آن می‌گذرد، شاهد رشد و شکوفایی مسئولیت‌پذیری نهاد مردمی هستیم.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به اینکه یکی از تفاوت‌های اساسی دوران بعد از انقلاب با قبل از انقلاب این بود که مردم در تعیین سرنوشت خود برای انجام امور دخیل هستند، ادامه می‌دهد: باید بپذیریم که کل حکومت اعم از رئیس‌جمهور، خبرگان رهبری، نمایندگان مجلس و اعضای شورای اسلامی شهرها به‌عنوان یکی از نهادهای برآمده از انقلاب با رأی مردم انتخاب می‌شوند و آن‌ها نقش‌آفرین هستند.
نورصالحی تصریح می‌کند: با توجه به اینکه مردم از کلان کشور تا اداره محل زندگی خود در شهر یا روستا دخیل هستند، مبین آن است که شورا نمی‌توانسته نباشد؛ در واقع شورا یکی از ارکان نظام و قانون اساسی است که اولین دستاورد آن احساس مشارکت مردم و تعامل آن‌ها با منتخبان خود است که می‌توانند مشکلات و خواسته‌های خود را به آن‌ها منتقل کنند و انتظار رفع مشکلات و حل مسائل را داشته باشند.
دولت برای نجات از ناترازی‌ها به سمت مدیریت واحد شهری حرکت کند
عباس حاج‌رسولی‌ها، رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان معتقد است: در صورتی که شورای اسلامی شهر سال ۱۳۷۸ شکل نمی‌گرفت، مشکلات مربوط به ناترازی‌ها که دولت امروز از آن سخن می‌گوید، در شهرها چندین برابر می‌شد و واقعاً مشخص نبود که سرنوشت مدیریت شهری به چه سمتی می‌رفت.
وی می‌افزاید: با توجه به تجربه اجرایی که از نخستین روزهای انقلاب در کشور تاکنون به دست آورده‌ام به دولتمردان و سایر مسئولان کشور تاکید می‌کنم اگر دولت به‌دنبال نجات از این ناترازی‌ها و رسیدن به یک وضعیت متعادل و پایدار باشد، لازم است که به سمت مدیریت واحد شهری حرکت کند.
رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: همانگونه که هدف اصلی تشکیل شوراها نیز در بیان ساده، اما بسیار عمیق امام خمینی (ره) مطرح شد که «کار مردم را اگر به مردم واگذار کنید، هم به نفع دولت و هم به نفع مردم است» باید بسیاری از امور به شوراها واگذار شود، زیرا دولت نمی‌تواند همه جا را اداره کند.
تلاش شوراهای شهر برای توزیع عدالت
ابوالفضل قربانی، رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: یکی از اصول بسیار خوب در قانون اساسی بحث مربوط به اداره امور به‌دست مردم در شهرها و روستاها است که در شوراهای اسلامی شهر و روستا متبلور است.
وی می‌افزاید: پس از انقلاب این موضوع برای مدت زمانی متوقف بود، هرچند که در یک صحنه سیاسی متولد شد، اما ادامه کار موجب شد که با حضور شوراها اقدامات عمرانی، فرهنگی و اجتماعی بتواند بهتر پیگیری شود که نتیجه آن را در شهرها و روستاها مشاهده می‌کنیم.
رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر اصفهان ادامه می‌دهد: جمعیت کشور در این سال‌ها افزایش پیدا کرده و اقداماتی که باید برای تأمین نیازهای این جمعیت انجام شود به خوبی پیش رفته که بخش عمده این اقدامات توسط شوراهای اسلامی شهر و روستا صورت گرفته است.
قربانی تصریح می‌کند: در شهر اصفهان حدود ۳۵ سال قبل معابر و کوچه‌هایی داشتیم که آسفالت ندیده بودند یا سرانه فضای سبز تنها در یک قسمت از شهر بیشتر به چشم می‌آمد، اما امروزه توزیع امکانات و تلاش برای اینکه بتواند عدالتی را در سطح شهر ایجاد کند، از طریق پیگیری‌هایی است که شوراهای شهر و روستا انجام دادند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر شهر اصفهان بسیار گسترده شده و جمعیتی بیش از دو میلیون نفر دارد، اظهار می‌کند: خدماتی که باید مردم به‌صورت شبانه‌روزی از شهرداری‌ها دریافت کنند از طریق پیگیری‌های شوراهای شهر از دوره‌های گذشته تاکنون انجام شده است، هرچند مشکلات هرروز بیشتر شده است، اما در عین حال اقدامات برای رفع مشکلات کم نبوده که این موضوع در بخش‌های مختلف مشهود است.
رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر اصفهان می‌گوید: این مطلب را در مباحث حمل‌ونقلی، خدمات شهری، قرار گرفتن فضاهایی برای تفریح و اوقات فراغت می‌توان مشاهده کرد، البته با نقطه مطلوب فاصله داریم، اما وضع موجود که حاصل تلاش شوراها بوده وضعیت قابل قبولی است.
قربانی با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های شوراها این است که اعضا از میان مردم هستند و می‌توانند دغدغه‌ها، انتقادها و پیشنهادها را مطرح کنند تا از طریق اعضا پیگیری شود، می‌افزاید: این اقدام امید بیشتری در مردم ایجاد کرده است، همچنین شوراها موظف هستند آسیب‌ها را شناسایی کنند، ادامه راه با برطرف شدن این آسیب‌ها بسیار مؤثرتر می‌شود.
توجه ویژه شوراها به مردم در اداره امور شهرها
احمد شریعتی، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: با توجه به اینکه نقش مشورت و مشاوره در قرآن از طرف خداوند به ما ابلاغ شده است، این اقدامی که در نظام جمهوری اسلامی آغاز شد، بحث اساسی بود تا مردم در امور خود مشارکت داشته و دخیل باشند، از طریق حضور مردم در انتخابات که می‌توانند رئیس جمهور و نمایندگان مجلس را انتخاب کنند.
وی با بیان اینکه دخالت مردم در نظارت و اجرا را نظام جمهوری اسلامی از طریق شورا ایجاد کرد، می‌افزاید: مقام معظم رهبری در نمایشگاهی که چند روز گذشته از تخصص‌های پیشگامان و نقش بخش خصوصی برای تولید و گسترش صنعت مردم بازدید کردند، فرمودند توجه به بخش خصوصی برای رشد کشور بسیار ضروری است، این بخش خصوصی همان مردم هستند.
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه اگر مردم را فراموش نکنیم و با مردم همراه باشیم و در تمام امور دخیل کنیم، بهترین برند را خواهیم داشت، چرا که کار را می‌خواهیم برای نظامی انجام دهیم که شاکله آن مردم است، می‌گوید: در هیچ کشوری در جهان چنین نظامی پیدا نمی‌کنیم که مردم همراهی همچون جمهوری اسلامی ایران داشته باشد، بنابراین نباید فراموش کنیم که مردم همیشه باید مورد توجه قرار بگیرند.
پیش‌بینی نهاد شورا یکی از بزرگترین خدمات جمهوری اسلامی به کشور ایران بود
احمدرضا مصور، رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا با بیان اینکه تأسیس نهاد شوراها یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی ایران است، می‌گوید: در قانون اساسی که سال ۵۸ به تدوین و تصویب رسید، پیش‌بینی این نهاد یکی از بزرگترین خدمات جمهوری اسلامی به کشور ایران بود.
وی با بیان اینکه ایجاد حلقه ارتباطی مستقیم میان مردم و حاکمیت با جنسی از خود مردم یکی از دستاوردهای بزرگ است، می‌افزاید: هیچ نهاد دیگری در مجموعه سر تا ذیل حاکمیت وجود ندارد که همچون شوراها از جنس خود مردم مستقیم با ارتباط مردم هر محل و هر شهر بتواند خواسته‌های آن‌ها را تبدیل به قانون و مصوبه کند و به حاکمیت انتقال دهد.
رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: از سوی دیگر پذیرش قانونی این نقش در قانون اساسی کشور و در قوانین عادی نیز به این خدمت قوام بخشیده و موجب شده است که این خدمت عمیق‌تر و توسعه‌یافته‌تر باشد که امیدوارم روزبه‌روز بر عمق این حلقه وصل میان مردم و حاکمیت افزوده شود و توسعه پیدا کند.
شکل‌گیری شوراها از موفقیت‌های جمهوری اسلامی است
رسول میرباقری، رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار می‌گوید: با شکل‌گیری شوراها دو اتفاق بزرگ رقم خورد، نخست افزایش مشارکت مردم در سرنوشت خود با تسری‌دادن آن به لایه‌های زیرین جامعه و دیگری افزایش نقش نظارتی مردم بر عملکرد شهرداری‌ها به‌عنوان بخش عمومی در مجموعه حاکمیت است.
وی می‌افزاید: تا پیش از شکل‌گیری شوراها زمینه مشارکت مردم در ساختار قدرت به انتخاب رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس شورای اسلامی خلاصه می‌شد، اما پس از آن مردم در اداره امور خود و در واقع ساختار اجرایی کشور به شکل کم‌سابقه‌ای سهیم شدند و در نتیجه از تمرکز قدرت در چرخه‌ای محدود به شکل معناداری کاسته شد، اما بُعد دیگر آن یعنی شفاف‌تر شدن عملکرد مراکز تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر در چهارچوب حکمرانی محلی با شکل‌گیری شوراها به مراتب دستخوش تغییرات مثبت‌تری شد.
رئیس کمیسیون عمران، معماری، شهرسازی و بافت تاریخی شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: تا پیش از ایجاد شوراها امکان نظارت بر عملکرد شهرداری‌ها و چگونگی هزینه کرد منابع آن‌ها از سوی مردم تقریباً نزدیک به صفر بود و به همین سبب شاهد افزایش فساد اداری و مالی در این نهاد مهم عمومی حاکمیتی بودیم، زیرا شهرداران جز به مقامات مافوق خود نیاز به پاسخگویی را احساس نمی‌کردند.
میرباقری اظهار می‌کند: با شکل‌گیری شوراها هم اعضای منتخب نقش‌محوری را در نظارت بر منابع و مصارف شهرداری‌ها پیدا کردند و هم مردم به‌عنوان یک حق به عملکرد شهرداری‌ها حساس شدند و نقش نظارتی پررنگ‌تری پیدا کردند، از این منظر به یقین شکل‌گیری و نقش‌آفرینی شوراها را باید از موفقیت‌های جمهوری اسلامی دانست.
شوراهای شهر یکی از دستاوردهای مهم جمهوری اسلامی است
محمدرضا فلاح، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در آموزه‌های دینی ما به امر شور و مشورت تاکید بسیار شده است و در قرآن سوره‌ای به نام شورا آورده شده، همچنین در دو آیه از قرآن به شور و مشورت اشاره شده است، هر کاری که با مشورت انجام شود، خطای کمتری خواهد داشت.
وی با بیان اینکه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به امر مشورت تاکید شده و یک فصل و شش اصل در قانون اساسی مربوط به این موضوع است، می‌افزاید: در جمهوری اسلامی ایران شوراهای شهر و روستا یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی ایران محسوب می‌شود که در راستای تحقق مردم سالاری دینی و مشارکت عمومی در مدیریت محلی ایجاد شده است.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به مهمترین دستاوردهای شوراها در انقلاب اسلامی تصریح می‌کند: می‌توان به تقویت مشارکت مردمی که شوراها با فراهم‌کردن زمینه حضور مستقیم مردم در تصمیم‌گیری‌های محلی موجب افزایش مشارکت‌های عمومی در امور اجرایی و خدماتی و توسعه پایدار در مناطق مختلف کشور شد.
فلاح با اشاره به تمرکززدایی در مدیریت می‌گوید: با ایجاد شوراهای محلی تصمیم‌گیری‌ها از سطح ملی به سطح محلی منتقل شد و موجب شد تمرکززدایی و افزایش کارآمدی در مدیریت شهری و روستایی صورت بگیرد، همچنین شوراها نقش بسزایی در توسعه زیرساخت‌های محلی، همچون جاده‌ها، بهداشت، آموزش، فرهنگی و خدمات عمومی در مناطق مختلف به‌ویژه در مناطق محروم داشتند.
وی با اشاره به تقویت عدالت اجتماعی خاطرنشان می‌کند: شوراها به‌واسطه شناسایی مشکلات و نیازهای محلی به توزیع عادلانه منابع و امکانات در شهرها و روستاها کمک کردند، این به‌واسطه این است که شوراها در بطن مردم هستند و مشکلات و معضلات را به عینه لمس می‌کنند و تلاش آن‌ها بر این است که امکانات به‌صورت عادلانه توزیع شود.
عضو شورای‌اسلامی شهر اصفهان با اشاره به پاسخگویی و شفافیت تاکید می‌کند: وجود شوراها موجب شده که مدیران محلی به‌ویژه مدیران مدیریت شهری اعم از شهردار، معاونان و کارشناسان در برابر مردم پاسخگو باشند و شفافیت در برابر تصمیم‌گیری‌ها را در مدیریت شهری مشاهده می‌کنیم، امیدوارم بحث شوراها در سایر ادارات نیز بتواند ورود پیدا کند، بحث مدیریت وارد شهری را داریم که سایر مدیران خدمات‌رسان در شهرها و روستاها نیز پاسخگوی مردم باشند که این امر تحقق پیدا نکرده است.
فلاح با اشاره به ترویج ارزش‌های انقلاب اسلامی می‌گوید: شوراها با تکیه بر آموزه‌های انقلاب اسلامی در راستای تقویت ارزش‌های فرهنگی، دینی و اخلاقی در جامعه محلی نقش خوبی را ایفا کردند، همچنین شوراها به‌عنوان نزدیک‌ترین نهاد به مردم با شناسایی دقیق مشکلات محلی توانستند در بسیاری از موارد راه‌حل‌های مؤثر و کارآمدی را ارائه دهند که دستاوردهای آن از آغاز به کار شوراها آغاز شده است و مردم خدمات را لمس کرده‌اند.
وی با اشاره به تقویت هویت محلی می‌افزاید: شوراها با توجه به مسائل فرهنگی و بومی به تقویت هویت محلی و حفظ سنت‌ها و ارزش‌های بومی کمک کردند که این دستاوردها نشان‌دهنده اهمیت شوراها در ساختار مدیریتی جمهوری اسلامی ایران و نقش آن‌ها در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی بوده است.
عضو شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: در شهر اصفهان نیز پس از تشکیل شوراها که در حال حاضر دوره ششم آن را پشت سر می‌گذاریم، شاهد توسعه مراکز تفریحی، فرهنگی و گردشگری به‌صورت بسیار خوب و ایده‌آل هستیم، همچنین توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی، اجرای طرح‌های توسعه شهری و بهبود زیرساخت‌ها انجام شده است.
فلاح خاطرنشان می‌کند: تشکیل شوراها موجب شده تا کوتاهی‌ها و قصور بعضی ادارات را به دوش بگیریم و تلاش کنیم تا به کمک سایر ادارات که نتوانستند وظایف خود را در سطح شهر به نحو احسن ارائه دهند، بیاییم و ورزشگاه‌ها و فرهنگسراها و مراکز فرهنگی در سطح شهر ساخته شود.
وی می‌گوید: تلاش ما بر این است به سمت و سویی حرکت کنیم تا مدیریت واحد شهری تحقق پیدا کند و بتوانیم برای تمام ادارات تسهیل‌گری انجام دهیم و رضایت مردم را حاصل کنیم.
به گزارش ایمنا، با ایجاد شوراهای اسلامی، امکان مشارکت بیشتر مردم در امور شهری فراهم و این امر موجب افزایش حس مسئولیت اجتماعی و تعلق خاطر نسبت به محیط زیست شهری شد.