به گزارش خبرگزاری ایمنا، محمد الجولانی، رئیس دولت انتقالی سوریه و فرمانده گروه معارض تحریر الشام، این روزها بیش از همیشه به دیپلماسی علاقه‌مند شده است. او که زمانی نماد گروه‌های افراطی در سوریه بود، حالا در قامت یک سیاستمدار ظاهر شده و چمدانش را برای سفرهای دیپلماتیک سنگین‌تر از همیشه بسته است. دیدار او با رجب طیب اردوغان در ترکیه و سپس عزیمت به عربستان سعودی، دو مقصدی که هرچند در ظاهر در تقابل با یکدیگرند اما هریک به‌دنبال منافع خاص خود در سوریه هستند، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
جولانی که روزی حتی تصور ورود به چنین محافلی را نمی‌کرد، حالا در تلاش است تا جایگاه خود را در میان بازیگران منطقه‌ای تثبیت کند. او در دیدار با اردوغان، به‌دنبال تقویت پشتوانه‌اش در برابر دشمنان داخلی و خارجی بود، و در عربستان تلاش دارد تا اعتماد کشوری را جلب کند که به اخوان‌المسلمین و هر آنچه بوی نزدیکی به ترکیه بدهد، روی خوش نشان نمی‌دهد.
جولانی، میان ریاض و آنکارا
این سفرها در حالی انجام می‌شود که ترکیه و عربستان در سال‌های اخیر سیاست‌های متناقضی را در قبال سوریه اتخاذ کرده‌اند. ترکیه از ابتدای بحران سوریه، حامی برخی گروه‌های معارض بوده و از آن‌ها به‌عنوان ابزاری برای نفوذ در این کشور استفاده کرده است. اما حالا که شرایط تغییر کرده، اردوغان در تلاش است تا با نگاهی عمل‌گرایانه‌تر، بازی جدیدی را آغاز کند.
از سوی دیگر، عربستان که سال‌ها نگران نفوذ اخوان‌المسلمین در منطقه بوده، حالا با چالشی جدید روبه‌روست: فردی که زمانی با ایدئولوژی سلفی و جهادی شناخته می‌شد، حالا در لباس یک سیاستمدار می‌خواهد وارد باشگاه دیپلماتیک منطقه شود. جولانی در حالی از ریاض درخواست حمایت می‌کند که عربستان در گذشته بارها ثابت کرده دوستی‌هایش بر پایه مصلحت است و در صورت لزوم، دوستان دیروز را به دشمنان فردا تبدیل می‌کند.
چالش‌های جولانی در عربستان؛ عبور از دیوار بی‌اعتمادی
یکی از بزرگ‌ترین موانع جولانی در عربستان، سابقه وابستگی او به جریان‌های اخوانی و حمایت‌های اولیه ترکیه است. ریاض که همواره به اخوان‌المسلمین به چشم یک تهدید نگاه کرده، حالا باید تصمیم بگیرد که آیا جولانی را به‌عنوان یک بازیگر مشروع در سوریه بپذیرد یا همچنان او را در فهرست افرادی قرار دهد که نباید به آن‌ها اعتماد کرد.
در این میان، جولانی در تلاش است تا خود را فردی میانه‌رو و اهل مذاکره نشان دهد. اما آیا این تغییر چهره، مقامات سعودی را قانع خواهد کرد؟ یا اینکه او نیز مانند بسیاری دیگر، تنها مهره‌ای در صفحه شطرنج سیاست‌های متناقض منطقه‌ای باقی خواهد ماند؟
زمان نشان خواهد داد که این سفرهای دیپلماتیک، جولانی را به قدرت نزدیک‌تر می‌کنند یا اینکه او را در میان دو جبهه‌ای که هیچ‌کدام علاقه‌ای به پذیرش او ندارند، سرگردان خواهند ساخت.
چالش‌های جولانی؛ تلاقی سیاست‌های عربی و تلاش برای بقا در سوریه
جعفر قنادباشی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در این باره اظهار کرد: جولانی در حال حاضر با چالش‌هایی روبرو شده که ناشی از تلاقی سیاست‌های مختلف و متضاد عربی است. ترکیه که در ابتدا از او حمایت کرده، خود به عنوان یک کشور اخوانی شناخته می‌شود. این وضعیت می‌تواند نگرانی‌هایی را در برخی کشورهای عربی، به ویژه عربستان، ایجاد کند.
وی افزود: عربستان مدت‌هاست که مخالف گروه‌های اخوانی است و تلاش می‌کند تا این گروه نتواند به قدرت برتر در جهان عرب و اسلام تبدیل شود. نمونه‌ای از این تلاش‌ها به حدود ۱۴ سال پیش برمی‌گردد، زمانی که اخوان‌المسلمین در مصر به قدرت رسیدند، عربستان سعودی با کمک به ژنرال‌های نظامی، کودتایی را سازماندهی کرد تا این گروه را از قدرت برکنار کند.
کارشناس مسائل غرب آسیا تصریح کرد: در حال حاضر، جولانی به دلیل حمایت‌های گسترده‌ای که ابتدا از ترکیه در مسیر روی کار آمدن خود دریافت کرده، نمی‌تواند مورد تأیید کامل عربستان باشد. همچنین، قطر نیز به عنوان حامی حماس، که خود به عنوان یک شاخه اخوانی شناخته می‌شود، در این معادله نقش دارد. از این رو، عربستان و گروه‌های وهابی نمی‌توانند بپذیرند که ترکیه و قطر در سوریه به قدرت‌های ذی‌نفوذ تبدیل شوند و سیاست‌های اخوانی را در این کشور اجرا کنند.
وی با بیان اینکه گروه تحریرالشام، به رهبری ابومحمد جولانی، از همان ابتدا به‌عنوان یک گروه با گرایش‌های اخوانی شناخته شده است، گفت: یکی از اهداف اصلی سفر جولانی به عربستان، کاهش تردیدها و نمایش همسویی با مقامات این کشور است. این اقدام نشان‌دهنده تلاش او برای ایجاد اطمینان خاطر در میان مقامات عربستان است که سیاست‌های او در تضاد با منافع منطقه‌ای عربستان قرار ندارد.
قنادباشی تاکید کرد: جولانی در حال حاضر در موقعیتی قرار دارد که کشور سوریه به عنوان محل تلاقی سیاست‌های عربی و نفوذ ترکیه شناخته می‌شود. او در مرکز این مخالفت‌ها قرار گرفته و هر یک از این کشورها در سوریه دارای گروه‌های مسلحی هستند که برخی از تسویه‌حساب‌ها و رقابت‌های عربی را در قالب درگیری‌ها به نمایش می‌گذارند. بنابراین هدف جولانی از سفر به عربستان، کاهش سوءظن‌های ریاض نسبت به خود است که این هدف، حداقل خواسته او محسوب می‌شود.
وی افزود: به علاوه، خواسته بعدی جولانی، کسب اطمینان از این است که گروه‌های حامی عربستان در سوریه دست به ماجراجویی و تسویه‌حساب نزنند. بر این اساس حداکثر خواسته او دریافت کمک‌های پنهانی است که بتواند نارضایتی کنونی در سوریه را کاهش دهد.
سه هدف مهم جولانی برای این سفر
کارشناس مسائل غرب آسیا تشریح کرد: بنابراین، جولانی با سه هدف اصلی به عربستان سفر کرده است؛ نخست ایجاد اعتماد و رفع سوءظن‌ها نسبت به اقدامات احتمالی ضد عربستانی او است. دوم کسب اطمینان از اینکه گروه‌های مسلح مورد حمایت عربستان در سوریه دست به اقداماتی علیه او نزنند. و سوم دستیابی به کمک‌های مالی از منابع نفتی عربستان برای کاهش نارضایتی عمومی در سوریه است.
وی ابراز کرد: با این حال، بعید به نظر می‌رسد که جولانی بتواند در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت به این اهداف دست یابد چون اختلافات عمیق میان جریان‌های عربی، اخوانی و وهابی فراتر از آن است که با یک سفر دیپلماتیک حل شود.
قنادباشی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، دیدگاه عربستان نسبت به اخوان‌المسلمین همچنان ثابت و پایدار است و اختلافات میان سیاست‌های ترکیه و قطر با عربستان، هرچند در برخی موارد با منافع آمریکایی‌ها همسو هستند، همچنان وجود دارد. این اختلافات نه‌تنها بر وضعیت سوریه تأثیرگذار است، بلکه کشورهای دیگری مانند لیبی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در این میان، امارات متحده عربی نیز در بسیاری از مسائل منطقه‌ای همسو با عربستان عمل می‌کند.
سرگردان در بازی قدرت‌ها
به گزارش ایمنا، محمد الجولانی که زمانی پرچمدار نبردهای افراط‌گرایانه در سوریه بود، حالا در مسیر تازه‌ای قدم گذاشته است؛ مسیری که از دیدار با اردوغان در مثامات ریاض آغاز شد و به سفر رسمی به ترکیه ختم شد. او تلاش دارد از سایه گذشته خود خارج شود و به عنوان یک بازیگر مشروع در معادلات منطقه‌ای ظاهر شود. اما عربستان، با سابقه‌ای طولانی در سرکوب جریان‌های اخوانی، تا چه حد حاضر است دست دوستی به سوی او دراز کند؟
اینکه ریاض او را بپذیرد یا آنکارا همچنان تنها حامی‌اش باقی بماند، پرسشی است که پاسخ آن در روزهای آینده مشخص خواهد شد. آنچه مسلم است، جولانی در میدان جنگ زنده ماند، اما آیا در میدان سیاست هم همین‌قدر دوام خواهد آورد؟