سمیه شوریابی؛ بازار: دکتر سایروس معصوم پور امیرآبادی معامله‌گر بازارهای مالی و مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری سایروس، طی مقاله ای برای خبرگزاری بازار نوشته است، به بررسی راهکارهای تبدیل شدن به معامله‌گر خوب و توانمند پرداخت.
یادگیری معامله‌گری با پروسه روانی همراه است، هنگامیکه آماتورها معامله کردن یاد می‌گیرند در واقع آگاه نیستند که فاکتورهای ذهنی می‌تواند بر روی معاملات آن‌ها تأثیر گذارد کما اینکه به هر میزان تریدرها از این جنبه روانی مطلع باشند راحت‌تر می‌توانند از موانع عبور نمایند.
مدل‌های زیادی جهت نمایش دادن مراحلی که هر تریدر طی می‌کند وجود دارد همچون نوشتن طرح معاملاتی و یا بردن طرح معاملاتی در حساب و همچنین ژورنال نویسی، اما معمول‌ترین مدلی که وجود دارد مدل بین المللی گاردن است که ترکیبی از چهار مرحله رقابتی می باشد و همچنین پنج مرحله آموزش که لحظه اکتشاف را نیز شامل می گردد.
پنج مرحله آموزش شامل؛ ناآگاهی از بی‌کفایتی، آگاهی از بی‌کفایتی، لحظه اکتشاف و همچنین شایستگی خودآگاه و نیز شایستگی ناخودآگاه می‌شود که در این میان مسئله شایستگی ناخودآگاه بسیار مهم است مانند رانندگی، بدان معنی که شما ناخوداگاه تصمیم می‌گیرید چه زمانی دنده عوض کنید و یا چه زمانی راهنما بزنید و در این میان اصلاً فکر نمی‌کنید و بسیار سریع و اتوماتیک وار این کار را انجام می‌دهید.
اولین مرحله که تریدر تجربه می‌کند ناآگاهی از بی‌کفایتی است به عبارتی چون تازه کارها شنیده اند هنگام معامله در بازارهای مالی می توان پول زیادی کسب کرد معمولاً سریع شروع به معامله کرده در نتیجه تحت تأثیر احساسات قرار می‌گیرند چراکه پول زیادی را در ذهن ترسیم می کنند که می‌تواند منجر به نتایج زیر برای تریدر شود؛ معامله باز می شود فقط به خاطر اینکه ببیند در جهت روند و یا بازار خلاف جهت ترید حرکت می‌کند اگرچه نمی دانند چه کاری انجام می دهند و خیلی راحت شاهد خالی شدن حساب معاملاتی و معاملات زیانده خود می شوند، بعد از این باخت تریدر به سرعت معامله را بسته و معامله دیگری در خلاف جهت باز می‌کند البته نه به خاطر اینکه روند بازار را متوجه شده بلکه فقط می‌خواهد ببیند بازار هم راستای او حرکت می‌کند.
چنانچه تریدر متوجه شود اطلاعات کافی راجع به بازار ندارد به مرحله آگاهی از بی‌کفایتی رسیده است که شروع به جستجوی دانش می‌کند و این کلید معامله موفقیت آمیز است که در این مرحله هرچه سطح دانش زیادتر می‌شود کارآیی بهتر می گردد
تازه کارها درکی از معامله کردن ندارند و نمی‌دانند در شرایط مختلف بازار چطور باید عمل کرد، معامله کردن به این شیوه کم کم حساب تریدر را خالی و معامله را متوقف می‌کند و یا به مرحله دوم، یادگیری خواهد رفت از طرف دیگر این امکان وجود دارد که همان معامله اول مستقیم وارد سود گردد ضمن اینکه بعضی تریدرهای تازه‌کار معامله را نیز بسته و بعد مشاهده می کنند حساب رشد کرده، در نتیجه احساس امنیت می‌کنند و این خود اشتباه بزرگی است چراکه باور می‌کنند معامله کردن راحت است و مغرور شده، بیشتر و بیشتر ریسک می‌کنند، ناچار روند خلاف معامله آن ها پیش می‌رود و دیر یا زود لحظه‌ای می‌رسد که فقط با چند معامله با افزایش حجم معاملاتی، حساب خالی می شود که در این شرایط یا معامله کردن را فراموش می‌کنند و یا به دنبال شغلی دیگر می روند در صورتی که نمی‌دانند باید وارد مرحله آگاهی از بی‌کفایتی شوند.
چنانچه تریدر متوجه شود اطلاعات کافی راجع به بازار ندارد به مرحله آگاهی از بی‌کفایتی رسیده است که شروع به جستجوی دانش می‌کند و این کلید معامله موفقیت آمیز است که در این مرحله هرچه سطح دانش زیادتر می‌شود کارآیی بهتر می گردد.
مرحله آگاهی از بی‌کفایتی خطرناک‌ترین مرحله برای تریدر تازه کار می باشد
عوض کردن سیستم معاملاتی نیز در همین راستا است، هنگامیکه تریدر سعی دارد نتیجه را در واقع بهبود بخشد خود را با سبک‌های مختلف و شرایط گوناگون وفق می دهد اگرچه ممکن است با نتیجه مطلوبی همراه نگردد اما اطلاعات او افزایش پیدا می‌کند.
در شکست‌ها تریدر ادعا می‌کند کارگزار سیستم‌های نامناسبی دارد و در بردها، خود را وفادار به سیستم می‌داند و سعی می‌کند قانع کند که سیستم خوبی دارد در این مرحله تریدر وارد به کلاهبرداری می‌شود چراکه می‌خواهد برای سود کردن بیشتر در معامله همه خروجی‌ها را در واقع به نوعی بخرد، معامله‌گرانی هستند که همیشه وقتی معامله بازنده‌ای دارند به دنبال مقصر می باشند (کارگزاری، اینترنت، ...) و نمی‌خواهند قبول کنند سیستم معاملاتی آن ها در واقع سیستم سوددهی نیست.
مرحله آگاهی از بی‌کفایتی خطرناک‌ترین مرحله برای تریدر تازه کار می باشد؛ برای رفتن به مرحله بعد باید از خود پرسید آیا به سیستم معاملاتی که داشته اید وفادار بودید آیا از گزارش های معاملاتی استفاده کردید (ژورنال نویسی)، آیا به معاملات قبل نگاه می‌کردید و موقع ورود و خروج از معامله، آینده را دیدید و آیا بدون مقصر دانستن کسی مسئولیت معاملات خود را می پذیرید.
در نقطه ای خاص، تریدر لحظه بیدار شدن را تجربه می‌کند این لحظه‌ای است که تازه فهمیده می شود معاملات موفق بستگی به طرز فکر درست دارد، معامله گرها لحظه اکتشاف متوجه می شوند که نمی‌توانند بازار را پیش بینی نمایند و پول درآوردن به یک سری از معاملات که ترکیبی از بردها و باخت‌ها است بستگی دارد، همینطور متوجه خواهند شد که باید به سیستم وفادار باشند، در این مرحله تریدر هنگامیکه سیستم به او می گوید بدون توجه به احساسات شروع به معامله و خروج از معامله کند این کار را انجام می‌دهد.
در مرحله شایستگی ناخودآگاه، تریدر کاملاً به موارد اجحاف پیدا کرده و معاملات بی تأثیر از احساسات انجام می‌شود همچنین انضباط در معامله‌گری موج می‌زند
بعد از لحظه اکتشاف زمانیکه شخص در سیستم شروع به معامله می‌کند وارد مرحله شایستگی خودآگاه شده است، می‌توان گفت تریدری که به طور آگاهانه وارد عمل می‌شود و هر زمان که سیستم از او می خواهد معامله می‌کند وارد مرحله شایستگی خودآگاه شده است که در نتیجه با معاملات بازنده راحت‌تر کنار می آید چراکه به سیستم شخصی خود اعتماد دارد و باعث می‌شود بارها سود نماید، اکنون می داند مدیریت سرمایه عنصری کلیدی در معاملات است و بارها شروع به ساخت حساب می‌کند بدین معنی که به آرامی حساب را رشد می‌دهد.
آخرین مرحله در جهت رسیدن به یک معامله‌گر توانمند، شایستگی ناخودآگاه است، جایی که تریدر بعد از تمارین زیاد با ذهنی تقریباً اتوماتیک، معامله را انجام می دهد و دید بسیار منظمی به معامله کردن دارد همچنین تلاش کسی که لازم است با احساسات خود مبارزه کند را ندارد چون اکثراً سعی می‌کنند با خود مبارزه داشته باشند، در واقع در این مرحله به آخر سفر معامله گری خوب رسیده ایم، می‌توان گفت یادگیری معامله‌گری یک سفر ذهنی است سفری که ممکن است شخص با موانع زیادی روبرو شود.
چکیده موارد ذکر شده؛
پنج مرحله مهم که تریدر به هنگام یادگیری باید از آن ها عبور نماید:
۱ـ ناآگاهی از بی کفایتی، تریدر هیچ برنامه‌ای ندارد و ممکن است ریسک کند و حساب خالی شود.
۲ـ آگاهی از بی‌کفایتی، تریدر می‌داند باید یک سری از موارد را یاد گیرد و شروع به یادگیری می کند.
۳ـ لحظه اکتشاف، تریدر تشخیص می‌دهد معامله موفق بستگی به طرز فکری درست دارد و بازار قابل پیش‌بینی نیست و پول کسب کردن شامل یک سری از معاملات است. (ترکیبی از باخت ها و بردها)
۴ـ شایستگی خودآگاه، تریدر علی رغم احساسات معامله می کند و همراه با سیستم جلو می‌رود.
۵ـ شایستگی ناخودآگاه، تریدر کاملاً به موارد اجحاف پیدا کرده و معاملات بی تأثیر از احساسات انجام می‌شود همچنین انضباط در معامله‌گری دارد.