به گزارش ایمنا، دریای خزر، این پهنه آبی استراتژیک، نه تنها یک منبع غنی از منابع طبیعی و انرژی است، بلکه به عنوان یک پل ارتباطی حیاتی بین شرق و غرب، شمال و جنوب عمل می‌کند. کشورهای حاشیه این دریا با درک اهمیت این موقعیت ژئوپلیتیکی همواره در تلاش بوده‌اند تا با توسعه همکاریهای اقتصادی، تجاری و فرهنگی، از این ظرفیت بالقوه به بهترین شکل بهره‌برداری کنند. در این راستا، برگزاری همایش‌های اقتصادی خزر، نقش بسزایی در ایجاد بسترهای مناسب برای تعاملات سازنده و تبادل نظر بین مقامات دولتی، فعالان اقتصادی و کارشناسان حوزه‌های مختلف ایفا می‌کند. این همایش که در تاریخ ۲۹ و ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ در تهران برگزار شد، نقطه عطفی در این مسیر بود و با حضور مقامات ارشد کشورهای حاشیه خزر و همچنین تاجیکستان به عنوان میهمان ویژه، به میزبانی محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهوری برگزار شد.
اهداف و محورهای کلیدی همایش
سومین همایش اقتصادی خزر با اهداف بلندپروازانه‌ای برگزار شد که در صدر آن‌ها، تقویت همکاریهای اقتصادی و تجاری میان کشورهای منطقه و ایجاد فضایی برای مذاکرات دوجانبه و چندجانبه بین مقامات ارشد اقتصادی این کشورها قرار داشت. این همایش در هفت پنل تخصصی با حضور وزرا، معاونان وزرا، نمایندگان بخش خصوصی و فعالان اقتصادی به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی کشورهای حاشیه خزر پرداخت. محورهای اصلی این پنل‌ها به شرح زیر بودند:
۱- چشم انداز توسعه همکاری تجاری: این پنل به بررسی راهکارهای افزایش حجم مبادلات تجاری بین کشورهای حاشیه خزر، تسهیل فرایندهای گمرکی و رفع موانع غیرتعرفه‌ای پرداخت.
۲- همکاری صنعتی: در این پنل، فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف از جمله نفت و گاز، پتروشیمی، ماشین‌سازی و صنایع غذایی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
۳- همکاری کشاورزی: این پنل به بررسی راهکارهای توسعه همکاری در زمینه تولید محصولات کشاورزی، صادرات و واردات مواد غذایی و استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی پرداخت.
۴- دورنمای همکاری اقتصادی بانکی و گمرکی: در این پنل، مسائل مربوط به تسهیل تبادلات مالی بین کشورهای حاشیه خزر، ایجاد سازوکارهای پرداخت مشترک و همکاری در زمینه مبارزه با پول‌شویی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
۵- همکاریهای حمل و نقلی و ترانزیتی و خدمات فنی مهندسی: این پنل به بررسی راهکارهای توسعه زیرساخت‌های حمل و نقلی در منطقه خزر، تسهیل ترانزیت کالا از طریق این منطقه و ارائه خدمات فنی و مهندسی بین کشورهای حاشیه خزر پرداخت.
۶- همکاریهای زیست محیطی، گردشگری و بهداشتی: در این پنل، مسائل مربوط به حفظ محیط زیست دریای خزر، توسعه گردشگری پایدار و همکاری در زمینه بهداشت و درمان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
۷- همکاریهای انرژی: این پنل به بررسی فرصت‌های همکاری در زمینه تولید، انتقال و توزیع انرژی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و استفاده از فناوری‌های نوین در صنعت انرژی پرداخت.
۸- همکاریهای علمی و فناوری: این پنل به بررسی راهکارهای تبادل دانش و فناوری بین کشورهای حاشیه خزر، توسعه همکاریهای علمی و پژوهشی و حمایت از نوآوری و کارآفرینی پرداخت.
۹- همکاریهای اتاق‌های بازرگانی در قالب بخش خصوصی: این پنل به نقش و اهمیت بخش خصوصی در توسعه همکاریهای اقتصادی منطقه‌ای پرداخت و راهکارهای حمایت از فعالیت‌های اتاق‌های بازرگانی کشورهای حاشیه خزر را بررسی نمود.
برگزاری سومین همایش اقتصادی خزر، یک گام استراتژیک در راستای تقویت همکاریهای اقتصادی و تجاری بین کشورهای حاشیه این دریا به شمار می‌رود. این همایش با ایجاد بستری مناسب برای مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی و همکاری بخش‌های تجاری، صنعتی و علمی کشورهای ساحلی، زمینه را برای توسعه پایدار و متوازن در منطقه فراهم می‌کند.
محمدرضا عارف در نشست مشترک اعضای سومین همایش اقتصادی خزر با تأکید بر اهمیت این همایش در گسترش همکاریهای اقتصادی و تجاری، اظهار کرد: این همایش، فرصتی بی‌نظیر برای تبادل نظر و هم‌اندیشی بین مقامات دولتی، فعالان اقتصادی و کارشناسان حوزه‌های مختلف است و می‌تواند به عنوان یک کاتالیزور در توسعه همکاریهای منطقه‌ای عمل کند.
سازوکارهای اجلاس خزر که شامل اجلاس سران، اجلاس وزیران خارجه، نشست نمایندگان ویژه و مجمع اقتصادی خزر است، نقش مهمی در تحقق اهداف این اجلاس و توسعه همکاریهای منطقه‌ای ایفا می‌کنند. مجمع اقتصادی خزر که به ابتکار ترکمنستان ایجاد شده و در سطح نخست وزیران کشورهای حاشیه خزر برگزار می‌شود، به عنوان یک پلتفرم مهم برای تبادل نظر و تصمیم‌گیری در مورد مسائل اقتصادی منطقه عمل می‌کند.
در سومین همایش اقتصادی خزر، طیف وسیعی از همکاریهای پنج جانبه اقتصادی و تجاری در دریای خزر مورد بحث و بررسی قرار گرفت. رؤسای هیئت‌ها، افق‌های همکاری تجاری و اقتصادی را عالی ارزیابی نموده و بر پایبندی خود به تعمیق مشارکت و همکاری بر مبنای منافع متقابل تأکید کردند. همچنین، علاقه‌مندی خود را به تقویت تعامل بیشتر کشورهای ساحلی دریای خزر به منظور افزایش حجم تبادلات اقتصادی- تجاری و سرمایه‌گذاری‌های متقابل ابراز کردند.
اهمیت توجه به تعادل میان توسعه اقتصادی و حفظ محیط زیست دریای خزر
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور ایران، با اشاره به اهمیت توجه به تعادل میان توسعه اقتصادی و حفظ محیط زیست دریای خزر، تصریح کرد: ابتکارات در زمینه بررسی دلایل کاهش سطح آب دریای خزر و کاهش تأثیرات آن بر فعالیت‌های اقتصادی، تجاری، کشتیرانی و تأسیسات بنادر و به طور کلی معیشت مردم ساحل نشین، مورد تأکید و حمایت جمهوری اسلامی ایران است. وی همچنین بر اهمیت همکاریهای زیست‌محیطی در منطقه خزر تأکید کرد و خواستار تلاش‌های مشترک برای حفظ این اکوسیستم ارزشمند شد.
در پایان سومین همایش اقتصادی خزر، بیانیه مشترکی توسط نخست وزیران و مقامات ارشد کشورهای شرکت کننده صادر شد. در این بیانیه، بر تعمیق همکاری‌ها و مشارکت بر مبنای منافع متقابل تأکید شده و علاقمندی به تقویت تعامل بیشتر کشورهای ساحلی دریای خزر به منظور افزایش حجم تبادلات اقتصادی- تجاری و سرمایه‌گذاری‌های متقابل ابراز شده است.
در این بیانیه، همچنین بر اهمیت توسعه پایدار، حفظ محیط زیست دریای خزر و استفاده از فناوری‌های نوین در صنایع مختلف تأکید شده است. کشورهای شرکت کننده، بر تعهد خود به اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه‌های حمل و نقل، انرژی، گردشگری و کشاورزی تأکید کردند.
سومین همایش اقتصادی خزر در تهران، یک رویداد موفقیت‌آمیز بود که توانست با ایجاد فضایی برای تبادل نظر و مذاکره، زمینه را برای توسعه همکاریهای اقتصادی و تجاری بین کشورهای حاشیه این دریا فراهم کند. این همایش، با تأکید بر اهمیت همکاریهای منطقه‌ای، توسعه پایدار و حفظ محیط زیست، نقش مهمی در شکل‌دهی به آینده منطقه خزر ایفا خواهد کرد.
با توجه به پتانسیل‌های اقتصادی و تجاری فراوان دریای خزر، انتظار می‌رود که با اجرایی شدن تصمیمات اتخاذ شده در این همایش، شاهد تأثیرات مثبتی در رشد اقتصادی منطقه خزر و افزایش چشمگیر تبادلات تجاری باشیم. این امر، نه تنها به نفع کشورهای حاشیه خزر خواهد بود، بلکه می‌تواند به توسعه اقتصادی و رفاه منطقه اوراسیا نیز کمک کند.
نقش ایران در توسعه همکاریهای منطقه‌ای خزر
ایران، به عنوان یکی از مهمترین کشورهای حاشیه دریای خزر، نقش کلیدی در توسعه همکاریهای منطقه‌ای ایفا می‌کند. موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد ایران، دسترسی آسان به بازارهای جهانی و پتانسیل‌های اقتصادی فراوان، این کشور را به یک شریک تجاری ارزشمند برای سایر کشورهای حاشیه خزر تبدیل کرده است.
برگزاری سومین همایش اقتصادی خزر در تهران، نشان از تعهد ایران به توسعه همکاریهای منطقه‌ای و ایفای نقش فعال در شکل‌دهی به آینده منطقه خزر دارد. ایران، با ارائه طرح‌ها و پیشنهادات سازنده در این همایش، تلاش کرد تا زمینه را برای همکاریهای بیشتر در زمینه‌های مختلف فراهم کند.
توسعه همکاریهای اقتصادی در منطقه خزر، با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی روبه‌رو است. از جمله چالش‌ها می‌توان به وجود موانع تجاری، اختلافات سیاسی و مسائل زیست‌محیطی اشاره کرد. با این حال، فرصت‌های فراوانی نیز در این منطقه وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به وجود منابع غنی انرژی، پتانسیل‌های گردشگری و موقعیت استراتژیک منطقه اشاره کرد.
برای غلبه بر چالش‌ها و بهره‌برداری از فرصت‌ها لازم است که کشورهای حاشیه خزر با همکاری و هماهنگی بیشتر، تلاش کنند تا موانع را از سر راه بردارند و زمینه را برای توسعه پایدار و متوازن در منطقه فراهم کنند.
به گزارش ایمنا، سومین همایش اقتصادی خزر در تهران، فراتر از یک نشست معمولی، نمایانگر اراده راسخ کشورهای حاشیه این دریا برای رقم زدن فصلی نوین در همکاریهای منطقه‌ای بود. این همایش با گرد هم آوردن مقامات ارشد، فعالان اقتصادی و کارشناسان خبره، بستری را فراهم آورد تا ضمن شناسایی چالش‌ها و فرصت‌ها، راهکارهای عملی برای توسعه پایدار و متوازن در منطقه خزر مورد بررسی قرار گیرد.
تأکید بر تعمیق روابط تجاری، تسهیل سرمایه‌گذاری، توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل، حفظ محیط زیست و تبادل فناوری، نشان از رویکردی جامع و آینده‌نگرانه به توسعه منطقه دارد. بیانیه پایانی همایش، که بر تعهد به همکاری و مشارکت بر مبنای منافع متقابل تأکید دارد، گواهی بر این مدعاست. با این حال، تحقق اهداف بلندپروازانه این همایش، نیازمند تلاش مستمر، همکاری صمیمانه و عزم راسخ تمامی کشورهای حاشیه خزر است. غلبه بر موانع سیاسی، اقتصادی و زیست‌محیطی، مستلزم رویکردی واقع‌گرایانه و مبتنی بر منافع مشترک است.
در مجموع، می‌توان گفت که سومین همایش اقتصادی خزر، گامی مهم در راستای تقویت همکاریهای منطقه‌ای و توسعه پایدار در منطقه خزر بود. با پیگیری جدی تصمیمات گرفته شده در این همایش و اجرای پروژه‌های مشترک، می‌توان امیدوار بود که منطقه خزر به یک قطب اقتصادی پویا و شکوفا تبدیل شود و به توسعه اقتصادی و رفاه کشورهای حاشیه این دریا کمک کند.