در این مطلب، به بررسی کامل تفاوت این دو نوع سکه می‌پردازیم و سپس، به شما کمک می‌کنیم تا بر اساس اولویت‌های خود، بهترین گزینه را انتخاب کنید.
سکه بانکی چیست؟
سکه بانکی سکه‌ای است که بانک مرکزی آن را ضرب می‌کند. این سکه‌ها ازنظر وزن و کیفیت استاندارد هستند و عیار ۹۰۰ در هزار (۲۱.۶ عیار) دارند. بانک مرکزی برای تضمین اصالت و کیفیت، این سکه‌ها را در بسته‌بندی‌های پلمپ‌شده با هولوگرام عرضه می‌کند. درواقع، قیمت سکه‌های بانکی تحت نظارت بانک مرکزی تعیین می‌شود و به‌دلیل اعتبار بالای آن‌ها، در معاملات مالی و سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌طورکلی، چهار نوع سکه بانکی در کشور وجود دارد که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
سکه تمام بهار آزادی
سکه تمام بهار آزادی سنگین‌ترین و باارزش‌ترین سکه بانکی ایران است. وزن آن ۸.۱۳۳ گرم است و با عیار ۹۰۰ در هزار ضرب می‌شود. این سکه در دو نوع طرح قدیم و طرح جدید (امامی) وجود دارد که طرح جدید آن پس از سال ۱۳۷۰ ضرب شده و در بازار رایج‌تر است. به‌دلیل ارزش بالای این سکه، بیشتر برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نیم سکه بهار آزادی
نیم سکه بهار آزادی وزن کمتری نسبت‌به سکه تمام دارد و ۴.۰۶۶ گرم است. این سکه نیز با همان عیار ۹۰۰ در هزار ضرب می‌شود و از سال ۱۳۵۸ تاکنون در بازار عرضه شده‌است. قیمت مناسب‌تر آن نسبت‌به سکه تمام باعث شده که افراد بیشتری برای سرمایه‌گذاری یا پس‌انداز، این نوع سکه را ترجیح دهند.
ربع سکه بهار آزادی
ربع سکه بهار آزادی یکی از گزینه‌های محبوب در بازار است که وزن ۲.۰۳۳ گرمی دارد. به‌دلیل قیمت پایین‌تر، بسیاری از افراد آن را برای سرمایه‌گذاری‌های کوچک یا هدیه دادن انتخاب می‌کنند. ربع سکه بهار آزادی نیز مانند دیگر انواع سکه‌های بانکی، از طلای ۲۱.۶ عیار ساخته شده‌است.
سکه یک گرمی
سکه یک گرمی کوچک‌ترین سکه بانکی ایران است که از سال ۱۳۹۰ به بازار عرضه شد. وزن آن ۱.۰۱۶ گرم است و به‌دلیل قیمت مناسب و اندازه کوچک، بیشتر برای هدیه دادن یا سرمایه‌گذاری‌های سبک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سکه غیر بانکی چیست؟
سکه غیر بانکی سکه‌ای است که توسط شرکت‌ها و کارگاه‌های خصوصی تولید می‌شود و تحت نظارت بانک مرکزی نیست. این سکه‌ها معمولا عیار پایین‌تری دارند و ازنظر اصالت و استاندارد بودن، قابل اطمینان نیستند. برخی از این سکه‌ها ازنظر ظاهر شبیه به سکه‌های بانکی هستند، اما چون نظارتی روی آن‌ها وجود ندارد، ممکن است وزن، عیار یا کیفیت متفاوتی داشته باشند. به همین دلیل، خرید سکه غیر بانکی ریسک بیشتری دارد و لازم است هنگام خرید، به اعتبار سازنده و عیار آن دقت کنید.
تفاوت سکه بانکی و غیربانکی
تفاوت سکه بانکی و غیربانکی به عیار، وزن، بسته‌بندی و قیمت آن‌ها برمی‌گردد. در ادامه، به بررسی جزئی‌تر هر یک از این موارد می‌پردازیم تا راحت‌تر مناسب‌ترین گزینه را برای خرید انتخاب کنید.
عیار سکه
سکه‌های بانکی توسط بانک مرکزی ضرب می‌شوند و عیار استانداردی دارند که معمولا ۹۰۰ در هزار (۲۱.۶ عیار) است. این یعنی مقدار طلای خالص در آن‌ها تضمین‌شده است. اما سکه‌های غیر بانکی که توسط کارگاه‌های خصوصی تولید می‌شوند، ممکن است عیار دقیق و مشخصی نداشته باشند.
وزن سکه
وزن سکه‌های بانکی کاملا دقیق و مطابق با استاندارد بانک مرکزی است. اما سکه‌های غیر بانکی ممکن است کمی سبک‌تر باشند و وزن آن‌ها هم دقیق نباشد.
ظاهر و کیفیت ساخت
سکه‌های بانکی ازنظر کیفیت ضرب، جزئیات حکاکی و لبه‌های کنگره‌دار، استاندارد بالایی دارند. اما در سکه‌های غیر بانکی حکاکی‌ها ممکن است کم‌رنگ‌تر یا نامنظم باشند و لبه‌ها ممکن است بدون ظرافت یا حتی کمی ناهموار باشند.
رنگ سکه
رنگ سکه‌های بانکی معمولا مشابه شمش طلا، نه خیلی زرد و نه خیلی کدر است. اما سکه‌های غیر بانکی ممکن است رنگی غیرطبیعی داشته باشند، که نشانه استفاده از ترکیبات متفاوت در آلیاژ آن‌ها است.
بسته‌بندی
یک مورد دیگر از تفاوت سکه بانکی و غیربانکی، به بسته‌بندی این دو سکه برمی‌گردد. سکه‌های بانکی معمولا در بسته‌بندی‌های پلمپ‌شده با کد اصالت و هولوگرام عرضه می‌شوند. اما سکه‌های غیر بانکی اغلب بدون پلمپ یا در بسته‌بندی‌های ساده‌تر ارائه می‌شوند.
قیمت سکه و سرمایه‌گذاری
قیمت سکه بانکی معمولا بالاتر است، زیرا تقاضای بیشتری دارند و به‌عنوان گزینه‌ای مطمئن برای سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند. این سکه‌ها ممکن است دچار حباب قیمتی شوند، اما هنگام فروش، خریدار بیشتری دارند. در مقابل، سکه‌های غیر بانکی ارزان‌ترند، اما فروش آن‌ها سخت‌تر است و معمولا با قیمت پایین‌تری خریداری می‌شوند.
سکه بانکی بهتر است یا غیر بانکی؟
در پاسخ به این سوال، باید از خودتان بپرسید هدفتان از خرید سکه چیست. درواقع، اصالت برایتان اولویت دارد یا قیمت پایین‌تر؟ اگر برای شما اصالت و استاندارد بودن سکه اهمیت دارد و می‌خواهید بدون نگرانی از تقلب، سرمایه‌گذاری کنید، سکه بانکی گزینه مناسب‌تری است. این سکه‌ها تحت نظارت بانک مرکزی ضرب می‌شوند، وزن و عیار مشخصی دارند و هنگام فروش، تقاضای بیشتری برای آن‌ها وجود دارد.
اما اگر به دنبال گزینه‌ای با قیمت پایین‌تر هستید و چندان نگران استانداردهای رسمی نیستید، سکه‌های غیر بانکی ممکن است برای شما مناسب‌تر باشند. البته باید توجه داشته باشید که این سکه‌ها ممکن است ازنظر وزن و عیار دقیق نباشند و فروش آن‌ها نیز سخت‌تر باشد.
سخن آخر
تفاوت سکه بانکی و غیر بانکی در این است که سکه‌های بانکی که تحت نظارت بانک مرکزی ضرب می‌شوند، وزن و عیار استانداردی دارند و برای سرمایه‌گذاری گزینه‌ای مطمئن‌تر هستند. در مقابل، سکه‌های غیر بانکی که توسط کارگاه‌های خصوصی تولید می‌شوند، ممکن است ازنظر کیفیت و اصالت تضمین‌شده نباشند و هنگام فروش با مشکلاتی همراه شوند. به‌طورکلی، اگر به دنبال سرمایه‌گذاری مطمئن هستید، سکه بانکی انتخاب بهتری است.