علی میرزایی سیسان؛ بازار: صنعت خودرو امروز در یکی از حساس ترین و پیچیده ترین مراحل تاریخ خود قرار دارد؛ مرحله ای که دگرگونی های گسترده در ابعاد سیاسی، اقتصادی و فناورانه آن را به عرصه ای بی رحمانه و رقابتی بدل کرده است. در این میان، مفهومی مثلثی به عنوان چارچوبی بنیادین برای بقای سازمان ها و دستیابی به مزیت رقابتی پدیدار شده است. تعامل پیچیده میان بصیرت سیاسی، چابکی راهبردی و چرخه نوآوری سریع. این مثلث نه تنها راهنمایی برای تحلیل تحولات جهانی است، بلکه نقشه ای عملیاتی برای شرکت های خودروسازی ارائه می دهد تا بتوانند با بهره گیری از این سه ضلع کلیدی، جایگاه خود را در بازار جهانی حفظ کنند. موفقیت در این اکوسیستم پیچیده مستلزم تسلط بر هر یک از این مؤلفه ها و همچنین شناخت دقیق ارتباطات متقابل و تأثیرات کنش و واکنشی آن هاست.
تولیدکنندگان خودرو باید توانایی پیش بینی تغییرات مقرراتی، مدیریت سیاست های تجاری بین‌المللی و تضمین دسترسی پایدار به منابع حیاتی را داشته باشند
بصیرت سیاسی؛ ضلع اول مثلث
در جهان امروز، بصیرت سیاسی بیش از هر زمان دیگری به یکی از ارکان اصلی موفقیت در صنعت خودرو تبدیل شده است. تولیدکنندگان خودرو باید توانایی پیش بینی تغییرات مقرراتی، مدیریت سیاست های تجاری بین‌المللی و تضمین دسترسی پایدار به منابع حیاتی را داشته باشند. سیاست های ژئوپلیتیکی، از جمله تنش های میان قدرت‌های شرقی و غربی، همچنان تعادل رقابتی را دستخوش تغییر می کند. ظهور چین به عنوان یک قدرت بلامنازع در صنعت خودرو، همراه با جاه‌طلبی های سیاستمداران غربی نظیر ترامپ، چالش هایی چندگانه برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. این تحولات نشان می دهد که زور سیاسی کشورها در کل چرخه از تأمین مواد اولیه تا دسترسی بدون تعرفه به بازارهای جهانی نقش حیاتی ایفا می کند. کشورها با طناب سیاسی برای پیشبرد اهداف بازار و صنعت خود هستند. طنابی که دیگر هر دو طرفش دست غربی ها نیست.
چابکی راهبردی؛ ضلع دوم مثلث
در دوران گذار کنونی، چابکی راهبردی به عنوان نیروی محرک برای تطبیق سریع با شرایط متغیر بازار اهمیت پیدا کرده است. شرکت ها باید بتوانند عملیات سازمانی خود را با سرعت تغییرات هماهنگ کنند و همزمان استانداردهای ایمنی و معیارهای کیفی جدید را رعایت نمایند. چابکی راهبردی نه تنها به معنای واکنش سریع به تغییرات است، بلکه شامل توانایی پیش‌بینی روندهای آینده و آماده‌سازی برای آنها نیز می شود. این عنصر به شرکت‌ها امکان می دهد تا از فرصت‌های جدید بهره برداری کنند و تهدیدها را به حداقل برسانند.
چرخه نوآوری سریع؛ ضلع سوم مثلث
نوآوری فناورانه که در قالب چرخه‌ای سریع باید عمل کند تا توجیه اقتصادی پیدا کند، سومین ضلع این مثلث است که تمایز رقابتی را برای شرکت‌ها فراهم می آورد. پیشرفت های فناوری نه تنها عملکرد خودروها را بهبود بخشیدند، بلکه تجربه کاربری دیجیتال منحصر بفرد باید ایجاد کند ولی دیگر نوآوری باید هدفمند و ارزانتر بدست بیاید. نوآوری دیگر صرفاً یک انتخاب نیست؛ بلکه ضرورتی است که شرکت‌ها باید آن را در قلب استراتژی‌های خود قرار دهند تا بتوانند از رقابت عقب نمانند.
مدیرعامل مرسدس بنز رقابت با چین را «نبردی داروینی» خوانده و خطرات جدی این رقابت را برجسته کرده است
چالش‌ها و فرصت‌ها
هیچ شرکت خودروسازی چه ملی و چه بین‌المللی از فشارهای ناشی از رقابت جهانی مصون نیست. حتی برندهای باسابقه ای که جایگاه قدرتمندی داشتند نیز مجبورند رویکردهای خود را در هر سه جنبه‌ی این مثلث به طور مداوم اصلاح کنند. سازمان هایی که بتوانند بصیرت سیاسی عمیق تر، انعطاف پذیری راهبردی بیشتر و نوآوری فناورانه سریع تر داشته باشند، رهبران آینده‌ی صنعت خواهند بود. اما کسانی که در هر یک از این ابعاد ضعف نشان دهند، محکوم به زوال خواهند بود؛ چراکه سرعت تغییرات در این صنعت بی‌رحمانه بالا است. به طور مثال مدیران شرکت NIO چین، یکی از نوآورترین برندهای خودروهای برقی، بر شتاب بالای تغییرات رقابتی جهانی تأکید کرده و هشدار داده‌اند که مزیت‌های فعلی پیشروها ممکن است ظرف چند ماه از بین برود. سرعت نوآوری چنان بالاست که شرکتی نوآور ممکن است به‌سرعت ظهور کند و به همان سرعت نیز با فناوری قدیمی از رده خارج شود. حتی خودروسازان آلمانی در تحلیل تحولات جهانی، به‌ویژه چین، دچار اشتباهات راهبردی شده‌اند. راهبردهایی که زمانی موفقیت خودروسازان آلمانی را در بازار چین تضمین می‌کرد، اکنون ناکارآمد و منسوخ به نظر می‌رسند.
مدیرعامل مرسدس بنز رقابت با چین را «نبردی داروینی» خوانده و خطرات جدی این رقابت را برجسته کرده است. مدیران آئودی نیز عقب ماندگی صنعت آلمان در برابر چین را پذیرفته و همکاری با خودروسازان چینی را راهبردی مؤثر برای احیای صنعت خود دانستند. ایلان ماسک پیش بینی کرده که بدون موانع تجاری، خودروسازان چینی می توانند رقبا را کنار بزنند. او این شرکت ها را «رقابتی‌ترین خودروسازان جهان» خوانده و بر سخت‌کوشی و هوشمندی آن ها تأکید کرده است. مدیرعامل BYD نیز با اعتمادبه‌نفس اعلام کرده که خودروهای برقی این شرکت از نظر فناوری و کیفیت، سه تا پنج سال جلوتر از رقبا هستند و برقی سازی را تنها آغاز تحول عمیق‌تر به سوی خودروهای هوشمند می‌داند.
صنعت خودرو ایران نیز از فشارهای جهانی مستثنی نیست؛ اما شکل این مثلث برای ایران بیشتر شبیه مثلث فشار شده است تا مثلث فرصت ها و چالش های نوین است
نگاهی به وضعیت خودروسازان کشور
صنعت خودرو ایران نیز از فشارهای جهانی مستثنی نیست؛ اما شکل این مثلث برای ایران بیشتر شبیه مثلث فشار شده است تا مثلث فرصت ها و چالش های نوین؛ دهه ها ضعف در بصیرت سیاسی صنعتی، نداشتن چابکی کافی در راهبردها و عقب ماندگی فناورانه باعث شده رقابت‌پذیری ایران در بازار بین‌المللی دشوار شود. شاید راه نجات صنعت خودرو ایران جدا در تدوین جدی استراتژی برای تقویت دو ضلع دیگر نهفته باشد؛ شاید خودروسازی ما باید به کمک سیاست بین الملل ما برود تا سیاست صنعتی به کمک‌خودروسازان! فعلا هیچ نشانه ای از وزارت صمت و سازمانهای وابسته به آن در احیای سند بالادستی خودروسازی به چشم نمی خورد. حتی نگرانی خاصی هم از نبود چنین سندی در مسئولین مرتبط دیده نمی شود. در مجموع بدون اصلاح ساختارها و بهره‌گیری هوشمندانه از فرصت‌ها، آینده‌ی این صنعت بیش از پیش برای کشور مبهم خواهد بود.