به گزارش خبرگزاری ایمنا، علوم آزمایشگاهی رشته‌ای است که در تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها از طریق تجزیه و تحلیل نمونه‌های آزمایشگاهی (مانند خون، ادرار، بافت و غیره) نقش مهمی ایفا می‌کند. این رشته ترکیبی از علوم پایه و علوم پزشکی است و فارغ‌التحصیلان آن با انواع تکنیک‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی آشنایی دارند.
تاریخ روز علوم آزمایشگاهی ۱۴۰۴
شنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۴ مصادف با میلاد حکیم فرزانه ایرانی، اسماعیل جرجانی به نام روز آزمایشگاه و علوم آزمایشگاهی نامگذاری شده است.
وظایف یک متخصص علوم آزمایشگاهی
وظایف یک متخصص علوم آزمایشگاهی بسیار متنوع و حیاتی است و نقش مهمی در تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها ایفا می‌کند. این وظایف نشان می‌دهند که متخصصین علوم آزمایشگاهی نیازمند دانش، مهارت و دقت بالایی هستند.
آماده‌سازی نمونه
- دریافت نمونه‌های بالینی (خون، ادرار، مدفوع، مایعات بدن، بافت‌ها و غیره) از بیماران یا سایر منابع
- اطمینان از صحت هویت نمونه و رعایت شرایط لازم برای جمع‌آوری و نگهداری صحیح نمونه
- آماده‌سازی نمونه‌ها برای انجام آزمایش‌های مختلف (مانند سانتریفیوژ، رقیق‌سازی، رنگ‌آمیزی و غیره)
انجام آزمایش‌های تخصصی
- انجام آزمایش‌های مختلف در زمینه‌های خون‌شناسی (Hematology)، بیوشیمی (Biochemistry)، میکروب‌شناسی (Microbiology)، انگل‌شناسی (Parasitology)، ایمونولوژی (Immunology)، ژنتیک (Genetics)، آسیب‌شناسی (Pathology) و غیره
- استفاده از تجهیزات پیشرفته و روش‌های استاندارد برای انجام آزمایش‌ها
- کنترل کیفیت (Quality Control) آزمایش‌ها به منظور اطمینان از دقت و صحت نتایج
بررسی و تفسیر نتایج
- بررسی و تحلیل نتایج آزمایش‌ها با دقت و دانش کافی
- تشخیص ناهنجاری‌ها و الگوهای غیرطبیعی در نتایج
- تفسیر نتایج در ارتباط با وضعیت بالینی بیمار و ارائه گزارش‌های دقیق و قابل فهم برای پزشکان
- مشورت با پزشکان در مورد نتایج غیرطبیعی و ارائه پیشنهادات برای آزمایش‌های تکمیلی
کنترل کیفیت و ایمنی
- رعایت اصول ایمنی و بهداشت در محیط آزمایشگاه
- نگهداری و کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاهی
- کنترل کیفیت مواد مصرفی و معرف‌ها
- مستندسازی و ثبت دقیق نتایج آزمایش‌ها و اطلاعات مربوط به کنترل کیفیت
- شرکت در برنامه‌های تضمین کیفیت و بهبود مستمر
مدیریت و آموزش
- مدیریت و نظارت بر عملکرد صحیح آزمایشگاه
- آموزش و نظارت بر کار تکنسین‌های آزمایشگاه و سایر کارکنان
- مشارکت در تحقیقات علمی و توسعه روش‌های جدید آزمایشگاهی
- به‌روزرسانی دانش و مهارت‌های خود از طریق شرکت در دوره‌های آموزشی و کنفرانس‌ها
ارتباط با بیماران و پزشکان
- ارائه اطلاعات و راهنمایی به بیماران در مورد آزمایش‌های مورد نیاز و نحوه جمع‌آوری نمونه
- برقراری ارتباط موثر با پزشکان برای ارائه اطلاعات دقیق و به موقع در مورد نتایج آزمایش‌ها
تاریخچه رشته علوم آزمایشگاهی
علوم آزمایشگاهی شاخه‌ای از علوم پزشکی است که در قدیم با نام تکنولوژی پزشکی شناخته می‌شد. از سال ۱۳۳۰ در ایران آموزش رشته علوم آزمایشگاهی آغاز شد و از سال ۱۳۴۷ در ایران دوره کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی را در دانشگاه‌های کشور پایه گذاری کردند. جذب دانشجویان این رشته بر اساس آزمون سراسری صورت می‌گرفت. زین‌الدین ابوالفضائل اسماعیل بن حسین جرجانی معروف به سید اسماعیل و ملقب به حکیم جرجانی در سال ۴۳۴ هجری قمری در شهر گرگان چشم به جهان گشود.
حکیم جرجانی در اوایل جوانی خود به نیشابور سفر کرد تا به فراگیری علم و حدیث در پرتو دانش و اندیشه عارف بزرگ عصر خود، ابوالقاسم قشیری بپردازد و این راهی شد برای آنکه حکیم اسماعیل جرجانی با طب جالینوسی که از شاگردان ابن سینا بود، آشنایی پیدا کند. جرقه آموزش‌های پزشکی این حکیم با شرکت در مجالس آموزشی ابن ابی صادق النیسابوری زده شد. وی پس از گذشت یکسال باز هم در مرو ماند و این راهی برای ادامه آموزش‌های پزشکی او بود. سفر حکیم از مرو به خوارزم در سال ۵۰۴ هجری قمری موجب شد تا مواجه شدن با سرزمینی که فارغ از هرگونه علم پزشکی مطلوبی است او را در راهی برای نوشتن دانشنامه خود به زبان پارسی قرار دهد.
اهمیت آثار جرجانی در این است که پس از چند سده که مجموعه‌های بزرگ پزشکی همچون کامل الصناعه علی بن عباس مجوسی اهوازی و الحاوی و المنصوری محمد بن زکریای رازی و قانون ابن سینا به زبان عربی در دسترس جویندگان علم پزشکی بود آثار جرجانی با زبان فارسی جلوه‌ای خاص به خود گرفت و آنان که عربی نمی‌دانستند به آسانی می‌توانستند از این آثار بهره‌مند گردند.
تألیف ذخیره خوارزمشاهی که شامل مهمترین مباحث و مطالب پزشکی به صورتی جامع و قابل فهم است موجب شد تا حکیم جرجانی مکتب ملی فارسی نویسی را بنیان گذاری کند. تحقیقات گسترده این حکیم درباره خون و مایعات بدن در راستای تشخیص انواع بیماری‌ها، سالروز تولد او را در تقویم ایران به روز آزمایشگاه و علوم آزمایشگاهی اختصاص داد.