به گزارش خبرگزاری ایمنا، اصفهان، با تاریخچه‌ای غنی و آثار تاریخی بی‌بدیل خود، از دیرباز یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران بوده است. میدان نقش‌جهان، سی‌وسه‌پل، مسجد جامع و زاینده‌رود تنها بخش کوچکی از جاذبه‌هایی هستند که این شهر را به یکی از مهم‌ترین شهرهای گردشگری جهان تبدیل کرده‌اند.
این شهر با جایگاه بی‌نظیر خود در عرصه‌های فرهنگی، تاریخی و هنری، همواره در کانون توجه جامعه بین‌المللی قرار داشته و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری جهان شناخته می‌شود و در این راستا با جاذبه‌هایی همچون میدان نقش‌جهان، مسجد امام و پل‌های تاریخی، نه‌تنها بازتاب‌دهنده تمدن کهن ایران است، بلکه به‌عنوان نماد تعامل فرهنگی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این جایگاه ویژه، اصفهان را به شهری استراتژیک در عرصه دیپلماسی فرهنگی تبدیل کرده و زمینه‌ساز برگزاری رویدادهای مهم بین‌المللی شده است.
در سال‌های اخیر، اصفهان میزبان رویدادهای متنوعی با رویکرد جهانی بوده که علاوه بر اینکه فرصتی برای معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و اقتصادی اصفهان فراهم کرده‌اند، نقش این شهر را به‌عنوان پلی برای گفت‌وگوی تمدن‌ها تقویت نموده‌اند. حضور گسترده نمایندگان کشورهای مختلف در این برنامه‌ها، نشان‌دهنده اعتبار جهانی اصفهان و جایگاه آن در عرصه بین‌المللی است.
اصفهان؛ پایتخت صنایع دستی ایران
بر این اساس مهدی گلی‌پور پژوهشگر حوزه تاریخ و میراث فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: از اواخر دوران پهلوی، با تأسیس کارخانه ذوب‌آهن اصفهان به‌تدریج در مسیر صنعتی شدن گام نهاد. این روند منجر به جذب مهاجران و رشد اقتصادی شهر شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز، علیرغم اینکه قرار بود کارخانه فولاد مبارکه در نزدیکی بوشهر و خلیج فارس ساخته شود، نهایتاً در اصفهان احداث شد. این تصمیم باعث افزایش تقاضا برای اشتغال در اصفهان شد و روند مهاجرت به این شهر ادامه یافت.
وی می‌افزاید: با وجود دستاوردهای اقتصادی، فعالیت‌های صنعتی منجر به آلودگی هوا در اصفهان شد. با توجه به شرایط جغرافیایی و اقلیمی شهر، وزش باد تأثیری در پراکندگی آلاینده‌ها نداشت و در نتیجه حجم آلاینده‌ها افزایش یافت. این وضعیت به کاهش نزولات جوی در شهر منجر شد و بحران آب را تشدید کرد.
پژوهشگر تاریخ و حوزه میراث فرهنگی در ادامه به فعالیت‌های گسترده در زمینه گردشگری اشاره کرده و می‌گوید: اصفهان در حوزه صنایع‌دستی به‌عنوان پایتخت این هنرها در ایران شناخته می‌شود. بیش از ۲۰۰ رشته صنایع‌دستی در این استان فعال است، از جمله هنرهایی چون قلم‌زنی، میناسازی و فیروزه‌کوبی که ترکیبی از سنت و نوآوری‌اند. برخی از این هنرها، مانند میناسازی، حتی در حرم حضرت علی (ع) نیز به‌کار رفته‌اند. استادانی چون شادروان استاد یزاده نقش مهمی در احیای این هنرها داشته‌اند. مقبره ایشان نیز در تکیه خاتون‌آبادی تخت فولاد قرار دارد.
احیای نشاط اجتماعی با جاری شدن زاینده‌رود
گلی‌پور عنوان می‌کند: فرهنگ اصفهان همواره قابل‌توجه بوده است. با وجود کم‌توجهی‌ها، این شهر همچنان ظرفیت‌های فراوانی دارد. همین چند روز که زاینده‌رود باز شد، علیرغم پایان سفرهای نوروزی، مردم و مسافران دوباره به شهر بازگشتند. نشاط اجتماعی شهر به وضوح قابل مشاهده بود؛ از پل خواجو تا نیاصرم و گلزاران، مردم با طراوت و شادابی در کنار رود حضور داشتند.
وی درباره ظرفیت‌های ثبت جهانی میراث ملموس و ناملموس اصفهان، بیان می‌کند: ثبت جهانی میدان نقش جهان که در سال ۱۳۵۸ (۱۹۷۹) انجام شد، گامی مهم برای معرفی اصفهان به جهان بود. اخیراً مسجد جامع عتیق نیز ثبت جهانی شد. اما آثار دیگری مانند موزه چهل‌ستون هم از ظرفیت ثبت برخوردارند. این موزه از لحاظ معماری، نقاشی‌ها و حوادث تاریخی‌اش منحصربه‌فرد است. آتش‌سوزی دوران شاه سلطان حسین و بازسازی آن، نمونه‌ای از حوادث تاریخی آن دوران است.
پژوهشگر تاریخ و حوزه میراث فرهنگی با اشاره به حضور چهل‌ستون در برنامه سفرهای رسمی مقامات خارجی، تاکیو می‌کند: در دوران پهلوی، هنگام سفر ملکه الیزابت دوم به ایران، با وجود اینکه هتل شاه‌عباس هنوز ساخته نشده بود، چهل‌ستون برای اقامت او در نظر گرفته شد، هرچند در نهایت تصمیم او تغییر کرد و به شیراز رفت.
قلی‌پور ادامه می‌دهد: آثار تاریخی بی‌نظیری در اصفهان وجود دارد؛ از مسجد جامع با محراب منحصربه‌فردش گرفته تا منارجنبان که دو نمونه از آن در شهر وجود دارد. عمارت عالی‌قاپو، مسجد شیخ لطف‌الله، خانه‌های تاریخی چون خانه مشیرالملک که مدتی محل سفارت روسیه و آلمان بوده‌اند، و خانه‌های مانند خانه جمالیان، مقبره خواجه نظام‌الملک، بابا علمدار و دیگر بزرگان، همه ظرفیت ثبت جهانی یا حداقل ثبت ملی را دارند.
وی درباره بناهای کمتر شناخته‌شده می‌افزاید: پل شهرستان، یک پل ساسانی است که از نظر معماری با پل شادروان شوشتر برابری می‌کند. این پل‌ها قابلیت ثبت جهانی دارند، همان‌طور که ضرب‌المثل‌ها، گویش‌ها، آواها و دیگر جلوه‌های میراث ناملموس اصفهان شایستگی ثبت ملی دارند.
پژوهشگر تاریخ و حوزه میراث فرهنگی درباره جایگاه اصفهان در میان شهرهای تاریخی جهان می‌گوید: اصفهان در اسفند گذشته همراه با شهرهایی چون کاشان و یزد توانست تفاهم‌نامه‌هایی برای همکاری فرهنگی منعقد کند. اصفهان به‌عنوان قطب جهان تشیع و فرهنگ اسلامی، بار دیگر در رسانه‌های بین‌المللی دیده شد. حتی عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام را در سال‌های گذشته کسب کرده است.
گلی‌پور تأکید می‌کند: اصفهان خواهرخواندگی با بیش از ۲۰ شهر از جمله کازان، کوالالامپور و قاهره دارد. این روابط بین‌المللی باید تقویت شود تا آثار تاریخی، روند مرمت و معرفی آن‌ها در سطح جهانی بهتر انجام شود.
وی در پایان می‌گوید: آثاری مانند مسجد سید، که دارای ستون مخفی و چهل‌ستونی شبیه عمارت عالی‌قاپو است، یا مسجد حکیم و مدارس سنتی با ساعت‌های آفتابی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد معماری صفوی، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. معماران بزرگی چون استاد علی‌اکبر اصفهانی و استاد حسین بنای اصفهانی شایسته شناخته شدن در همایش‌های بین‌المللی‌اند.
نقش اصفهان در عرصه بین‌المللی و تأثیر آن بر گردشگری و اقتصاد شهری
فرخ میرشاهزاده کارشناس و فعال حوزه گردشگری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: اصفهان به‌عنوان یکی از شیک‌ترین مقاصد گردشگری قبل و بعد از انقلاب است که این شهر در گذشته به‌عنوان یک جاذبه گردشگری شناخته شده بود و در سال‌های اخیر با بهره‌برداری از جاذبه‌های متعددش، توانسته جایگاه ویژه‌ای در عرصه بین‌المللی پیدا کند.
وی می‌افزاید: اصفهان با رسیدگی به ساختار شهری و توسعه علمی، تبدیل به یک مقصد ویژه گردشگری شد.» به گفته وی، اصفهان در دوران پس از انقلاب نیز توانسته توجه گردشگران بین‌المللی را جلب کند و به‌ویژه با برگزاری اجلاس‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی و حضور سفرای کشورهای مختلف، به‌عنوان مقصدی جذاب در مسیر سفر خود قرار می‌گیرد.
کارشناس و فعال حوزه گردشگری با بیان اینکه خشکی زاینده رود در سال‌های اخیر باعث کاهش جذابیت گردشگری اصفهان شده است، خاطرنشان می‌کند: خشکی زاینده‌رود یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که بر ساختار گردشگری اصفهان تأثیر منفی گذاشته است. این رودخانه که یکی از جاذبه‌های اصلی شهر به شمار می‌رفت، حالا دیگر قادر به جذب گردشگر نیست.
وی می‌افزاید: همچنین محدودیت‌های بین‌المللی و کاهش تعداد گردشگران خارجی به ایران به‌ویژه پس از دهه ۸۰ را می‌توان دلیلی برای کمرنگ شدن جایگاه گردشگری اصفهان دانست.
ثبت جهانی میدان نقش‌جهان و تأثیر آن بر گردشگری
کارشناس و فعل حوزه گردشگری در خصوص ثبت جهانی میدان نقش‌جهان بیان می‌کند: که این ثبت جهانی باید به‌عنوان یک فرصت برای توسعه گردشگری در اصفهان مورد استفاده قرار گیرد؛ ثبت جهانی میدان نقش‌جهان به‌عنوان یک اثر میراثی ظرفیت‌های زیادی برای گردشگری ایجاد کرده است، اما متأسفانه به‌طور کامل از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری نشده است.
وی همچنین به لزوم حفظ حریم این آثار اشاره کرد و تاکید می‌کند که گاهی اقدامات شهری منجر به آسیب به حریم و منظر این آثار می‌شود.
میرشاهزاده بر اهمیت بهره‌برداری حداکثری از آثار ثبت‌شده جهانی تأکید کرده و می‌گوید: ثبت آثار تاریخی تنها یک گام ابتدایی است، اما استفاده مؤثر از این ثبت‌ها برای تقویت گردشگری و فرهنگ‌سازی در سطح جهانی بسیار مهم است. باید از تمام ظرفیت‌های این آثار برای ایجاد ارزش‌های اقتصادی و فرهنگی بهره ببریم.
جایگاه اصفهان در میان شهرهای تاریخی جهان
کارشناس و فعال حوزه گردشگری اذعان می‌کند: اصفهان نتوانسته به‌طور کامل از این جایگاه برای تعاملات فرهنگی بین‌المللی استفاده کند؛ شاید می‌توانستیم بیشتر از این ظرفیت‌ها بهره ببریم، اما متأسفانه بیشتر قابلیت‌ها هنوز در حالت بالقوه باقی مانده‌اند.
میرشاهزاده در پایان می‌گوید: با توجه به پتانسیل‌های اصفهان، در آینده با همکاری بین‌المللی بیشتر و تلاش‌های مستمر، این شهر بتواند جایگاه خود را به‌عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری جهانی بازسازی کند.
وی همچنین تأکید کرد که برای تحقق این هدف، باید به بهره‌برداری از تمام ظرفیت‌های موجود توجه بیشتری داشت.
به گزارش ایمنا، اصفهان با تمامی چالش‌ها و محدودیت‌هایی که در سال‌های اخیر با آن‌ها مواجه بوده، همچنان دارای ظرفیت‌های فراوانی در حوزه گردشگری است. حفظ و بهره‌برداری مؤثر از این ظرفیت‌ها نیازمند هم‌افزایی میان مسئولان، کارشناسان و فعالان صنعت گردشگری است. با توجه به جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی این شهر، و همچنین ثبت جهانی آثارش، می‌توان امیدوار بود که اصفهان در آینده‌ای نزدیک جایگاه خود را در عرصه گردشگری بین‌المللی بازیابد و به یکی از مقاصد اصلی گردشگران جهانی تبدیل شود. اما برای رسیدن به این هدف، لازم است که توجه بیشتری به حفظ میراث فرهنگی، بهبود زیرساخت‌ها و تقویت تعاملات بین‌المللی صورت گیرد.