به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دنیای پرهیاهوی امروز که توجه و تمرکز به‌طور مداوم با موجی از اطلاعات، رسانه‌ها، فناوری و دغدغه‌های روزمره بمباران می‌شود حفظ تمرکز ذهنی به چالشی واقعی تبدیل شده است. یکی از مؤثرترین، ساده‌ترین و در عین حال کم‌هزینه‌ترین روش‌ها برای بهبود تمرکز ذهنی انجام ورزش و فعالیت‌های بدنی منظم است. فعالیت بدنی برای سلامت جسمانی مفید است و تأثیر مستقیمی بر عملکرد مغز و به ویژه فرآیندهای شناختی همچون حافظه، توجه، یادگیری و تمرکز دارد.
ورزش جریان خون به مغز را افزایش می‌دهد، نورون‌ها را تحریک می‌کند، از رشد سلول‌های مغز حمایت می‌کند و عملکرد شناختی و هوشیاری را بهبود می بخشد. فقط ۲۰ دقیقه ورزش قبل از مطالعه یا کلاس باعث بهبود تمرکز و افزایش یادگیری می‌شود. همچنین نوروژنز به تولید نورون‌های جدید اشاره دارد، فرآیندی که در آن سلول‌های عصبی توسط سلول‌های بنیادی عصبی (NSCs) تولید می‌شوند. ورزش منظم می‌تواند منجر به ایجاد سلول‌های عصبی جدید در هیپوکامپ یعنی منطقه‌ای از مغز شود که در یادگیری و حافظه نقش دارد.
مغز انسان در هنگام فعالیت فیزیکی دچار تغییرات مهمی همچون افزایش جریان خون، ترشح مواد شیمیایی همچون دوپامین، سروتونین و اندورفین و تحریک مناطقی از مغز که به‌طور مستقیم با توجه و تمرکز در ارتباط هستند می‌شود. این تغییرات زیستی به‌طور طبیعی عملکرد ذهنی را ارتقا می‌دهند.
ورزش برای تمرکز موجب ترشح انتقال دهنده‌های عصبی همچون سروتونین و دوپامین می‌شود که در تنظیم خلق و خو، انگیزه و توجه نقش دارند. علاوه بر این ورزش سطح استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد که این کار به بهبود تمرکز و توجه کمک می‌کند.
ناگفته نماند که همه انواع ورزش‌ها به یک میزان در تقویت تمرکز مؤثر نیست. ورزش‌هایی همچون یوگا، تای‌چی، پیلاتس که نیازمند هماهنگی دقیق بین مغز و بدن هستند یا حتی برخی از ورزش‌های رزمی که به دلیل ماهیت ذهنی و بدنی خود تأثیر بیشتری در افزایش توجه و حضور ذهن دارند.
این نوع ورزش‌ها با ایجاد آگاهی از حرکات بدن، تنفس و حالت ذهنی فرد را از حالت پراکندگی ذهن خارج کرده و او را به لحظه حال برمی‌گردانند. از سوی دیگر ورزش‌های هوازی همچون دویدن، شنا و دوچرخه‌سواری نیز از طریق بهبود گردش خون مغزی و کاهش استرس، زمینه‌ساز تقویت تمرکز ذهنی می‌شوند.
از سوی دیگر تمرکز فقط یک مهارت ذهنی نیست و نتیجه‌ای از وضعیت کلی جسم و روان فرد است. بدنی که دچار کسالت، بی‌تحرکی و تنش‌های عضلانی باشد نمی‌تواند بستری مناسب برای یک ذهن متمرکز فراهم کند. در مقابل بدنی فعال با جریان خون مناسب، تنفس منظم و وضعیت فیزیکی مطلوب به‌طور طبیعی ذهن را در حالتی هوشیارتر نگه می‌دارد.
بهترین ورزش‌ها برای افزایش تمرکز
یوگا، ورزشی برای تعادل ذهن و جسم
یوگا تمرین حرکتی ذهنی بدن می‌باشد. حرکات این ورزش هر دو عامل جنبش و کنترل تنفس و تمرکز را دارد. یوگا ورزشی برای پرورش جسم و روح است. ورزش یوگا مجموعه‌ای از تمرینات را برای ذهن و بدن دارد که در آن یک سری تمرینات جسمی، تمرینات تنفسی و همچنین مدیتیشن گنجانده شده تا بدن به انعطاف پذیری، قدرت بدنی و آرامش برسد. یوگا با انجام حرکات ویژه به نام آسانا، تمرینات تنفس آگاهانه به نام پرانایاما و تمرینات تمرکز حواس از طریق مدیتیشن انجام می‌شود.
یوگا یکی کردن ذهن، روان و جسم است و از فلسفه ودایی منشأ می‌گیرد که برای رسیدن به بینش درونی و سازگاری روانی استفاده شده است. یوگا به‌طور کلی به انجام دادن سیستمی از حرکات ورزشی اشاره می‌کند که با استفاده از این فلسفه پایه گذاری شده است. یوگی ها می‌گویند این روش طریقتی روحانی است که به همه جنبه‌های حیات همچون جسم، فکر، شعور و روح می‌پردازد و در ظاهر حرکات ورزشی ویژه نمایان می‌شود.
یوگا سبک‌های متنوعی دارد و به طور سنتی شامل ۸ راه اصلی کارمایوگا، جانایوگا، هاتایوگا، پورنایوگا، تانترا یوگا، ماهایوگا، آشتانگایوگا و راجایوگا می‌شود. در دنیای غرب یوگا بیشتر به هاتایوگا و حالت‌ها، حرکات و تکنیک‌های تنفس آن می‌پردازد. هدف نهایی تمام سبک‌های یوگا دستیابی به آزادی از رنج‌های این دنیا و چرخه‌های تولد و مرگ است.
کاهش استرس و اضطراب، کاهش نشانه‌های افسردگی، تعادل و انعطاف پذیری بهتر، بهبود وضعیت خواب، افزایش ایمنی به علت تحریک سیستم لنفاوی، از بین بردن سموم و فلزات سنگین، افزایش قدرت و استقامت، بهبود جریان خون، عملکرد بهتر گوارشی، کاهش علائم مربوط به بارداری و افسردگی پس از زایمان و بهبود وضعیت بدنی و کاهش علائم اختلال شخصیتی نمونه‌هایی از فواید یوگا است.
پیلاتس، پل ارتباطی ذهن و بدن
ورزش پیلاتس یک ورزش کششی عالی با خاصیت درگیر کردنِ جسم و ذهن است و در عین حال تأثیر مثبتی بر آمادگی جسمانی و شرایط روحی دارد. این ورزش برای تقویت میان تنه در بدن بسیار مؤثر است. پیلاتس همچون یوگا بر تعادل و انعطاف‌پذیری تمرکز دارد.
در این ورزش احتمال آسیب‌دیدگی بسیار کمتر از ورزش‌های شدید دیگر است. پیلاتس بر ارتباط ذهن و بدن تاکید دارد. با انجام حرکات پیلاتس در کنار بالا بردن قدرت و استقامت در همه عضلات بدن، عضلات مرکزی بدن و عمقی‌ترین عضلات در بدن نیز تقویت می‌شود.
ورزش پیلاتس یک سیستم تمرینی ایمن و درست است که به افراد کمک می‌کند نسبت به بدن خود شناخت دقیق‌تری داشته باشند و با انجام این تمرینات مانع بروز صدمات ورزشی و یا آسیب دیدگی شوند. در اصل هدف این رشته ورزشی تقویت عضلات عمیق شکم، لگن و ستون فقرات است که بیشتر به عنوان هسته یا نیروگاه شناخته می‌شود.
پیلاتس بهبود وضعیت بدنی، ثبات و قدرت کلی بدن را با هدف قرار دادن عضلات مرکزی ارتقا می‌بخشد. این تمرینات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دقیق و کنترل شده باشند و در این روش کیفیت حرکت بر کمیت آن برتری دارد. عناصر منحصر به فرد در این ورزش همچون تأکید بر تنفس و ارتباط ذهن و جسم آن را از دیگر اشکال تمرین مقاومتی متمایز می‌کنند.
آیکیدو یک ورزش، فرهنگ و تعادل ذهنی و جسمی است.
ورزش آیکیدو یکی از هنرهای رزمی ژاپنی است که نه تنها به عنوان یک فرهنگ جسمانی، بلکه به عنوان یک راه روحانی نیز شناخته می‌شود. این هنر با تأکید بر اصول هماهنگی بین تکنیک‌های حرکتی و اراده ذهنی تلاش می‌کند تا افراد را در به دست‌آوردن تعادل و هماهنگی هدایت کند.
آیکیدو یک ورزش رزمی ژاپنی است که در آن از تکنیک‌های حرکتی مختلف استفاده می‌شود. معنی این ورزش که سه از جز آی، کی و دو تشکیل شده، طریقت هماهنگی روح و روان است و در کنارجنبه‌های فیزیکی اهمیت بسیاری به جنبه‌های روحانی و اخلاقی می‌دهد.
در واقع آیکی دو بیشتر به عنوان یک هنر صلح تلقی می‌شود. یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این ورزش، هماهنگی بین تکنیک‌های حرکتی و اراده ذهنی است. آی کیدو تلاش می‌کند تا فرد را به یک وضعیت هماهنگی کامل بین بدن، ذهن و روح هدایت کند.
این هنر رزمی بر اصولی از تعادل، انعطاف و کنترل هماهنگ بین حمله و دفاع تأکید دارد. علاوه بر آموزش تکنیک‌های رزمی، این ورزش به آموزش اصول اخلاقی و انسانی نیز اختصاص دارد. این اصول شامل احترام به دیگران، تعادل در زندگی و استفاده مؤثر از انرژی فردی برای بهبود جهان اطراف می‌شوند. آی کی کای، آی کی دو یوشینکان، شین شین تویستو و تومیکی ریو انواع مختلفی از این ورزش است.
گلف، رقابتی در طبیعت برای افزایش تمرکز
بازی گلف در فضای باز و به‌طور عمومی در بین درختان و چمنزارها با پستی و بلندی‌های طبیعی انجام می‌شود که این کار موجب آسایش و آرامش درونی فرد می‌گردد. وجود بیشترین اکسیژن و نور طبیعی در محل بازی گلف به ارگانیسم بدن این اجازه را می‌دهد که همه دستگاه‌های حیاتی به خوبی وظیفه خود را انجام داده و در این حالت به‌طور طبیعی قدرت اندیشه و تصمیم گیری به مراتب بیشتر از زمان‌ها و مکان‌های دیگر است.
امکان انجام این ورزش از سنین کودکی تا کهن‌سالی وجود دارد. همچنین گلف فعالیتی بسیار مناسب برای کهن‌سالان می‌باشد، زیرا روند اجرا و انجام این ورزش دور از حرکات تند وفشارهای نامنظم بر اندام‌ها و عضلات بر خلاف ورزش‌های دیگر است.
تای چی ورزشی برای ذهن و بدن
این ورزش وسیله‌ای برای نگه داشتن وضع بدن در حالت طبیعی و جلوگیری و بهبود امراض است. تای چی شامل تمرین‌های بدنی نرم و ساده است که به طور معمول به هنگام صبح و به صورت گروهی انجام می‌شود. بر خلاف سایر رشته‌های رزمی که حرکاتی سخت و خشن دارند، تکنیک‌ها در هنر رزمی تای چی نرم، ملایم و شناور اجرا می‌شود و به اعمال نیرو بیش از انجام حرکات خشن و قدرتمندانه تاکید دارد.
حرکاتِ ورزش تای چی روان، آسان، دایره‌ای و آهسته است و به تمرکز ذهنی کمک می‌کند. این کار موجب آرامش بدن می‌شود و به نیروی حیات اجازه می‌دهد تا آزادانه جریان یابد. تای چی تقریباً در همه مکان‌ها قابل تمرین است و هزینه‌ای ندارد. تای چی ورزش یا مراقبه‌ای است که برای همه مناسب است، زیرا سطوح فعالیت را می‌توان متناسب با شرایط بدنی تنظیم کرد.
تقویت عضلات و استقامت، بهبود تعادل و هماهنگی، افزایش انعطاف پذیری، کاهش درد و التیام آسیب‌ها، بهبود سلامت قلب و عروق و تقویت سیستم ایمنی نمونه‌هایی از تأثیرات جسمی تای چی است. کاهش استرس و اضطراب، بهبود خلق و خو، افزایش تمرکز و توجه، کاهش علائم افسردگی، تقویت اعتماد به نفس، بهبود کیفیت خواب، توسعه خودآگاهی و تقویت آرامش درونی نیز نمونه‌هایی از تأثیرات روحی و روانی ورزش تای چی است.
تای چی با گذشت زمان تکامل یافته و به سبک‌های مختلفی منتقل شده است. این سبک‌ها از تکنیک‌های رزمی شدید گرفته تا تمرین‌های مراقبه ملایم هر کدام با تأکید بر جنبه‌های ویژه تمرین از تعادل و هماهنگی تا سلامتی طیف گسترده‌ای را دارد. به طور کلی تای چی چوان به عنوان یک هنر رزمی جذاب و سودمند، برای همه افراد بدون توجه به سن و پیشینه راهی برای بهبود وضعیت بدنی و روحی می‌باشد.