به گزارش خبرگزاری ایمنا، روابط اقتصادی ایران و سوریه، به‌عنوان دو کشور همسایه و شریک استراتژیک در منطقه، همواره تحت تأثیر عوامل سیاسی و اقتصادی داخلی و بین‌المللی قرار داشته است. در سال‌های اخیر، تحولات سیاسی در سوریه، از جمله سقوط دولت اسد و آشفتگی‌های امنیتی، بر حجم تجارت دو کشور تأثیر گذاشته است. کشور ما با وجود تحریم‌های گسترده، تلاش کرده تا از طریق توافقنامه‌های تجارت آزاد و خطوط اعتباری، جایگاه خود را در بازار سوریه حفظ کند.
بر اساس گزارش‌های اخیر، ایران در سال ۱۴۰۳ هدف صادراتی ۵۰۰ میلیون دلاری به سوریه را تعیین کرده است، اما ناآرامی‌های داخلی در سوریه و تحریم‌های بین‌المللی مانع اجرای کامل این برنامه شده‌اند. سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرده است که صادرات کالاهای اساسی مانند مواد غذایی، دارویی و محصولات پتروشیمی به سوریه ادامه دارد، اما با سرعتی کندتر از پیش‌بینی‌ها سوریه نیز حدود ۱۰ درصد واردات خود را از ایران تأمین می‌کند، اما محدودیت‌های جغرافیایی و عدم همکاری کشورهای همسایه، روند تجارت را کند کرده است. از سوی دیگر، توافقنامه تجارت آزاد بین دو کشور با کاهش تعرفه‌های گمرکی به میزان ۱ تا ۴ درصد، زمینه‌سازی کرده است تا صادرات ایران به سوریه رقابت‌پذیرتر شود.
اتاق مشترک ایران و سوریه نیز در گزارشی تحت عنوان «گزارش جامع و کاربردی موانع و راهکارهای توسعه تجارت ایران و سوریه» به موانع خارجی و داخلی توسعه تجارت دو کشور، رقابت‌های کشورهای دیگر در بازار سوریه و ارائه پیشنهاداتی در این حوزه پرداخته است. بر اساس این گزارش، سهم ایران به طور میانگین در تجارت سوریه کمتر از ۲ درصد است. همچنین، حجم تجارت سوریه در سال ۲۰۲۳ به ۸ میلیارد دلار کاهش یافته است.
در این میان سهم ایران در واردات سوریه حدود ۱۰ درصد است. در اصل حضور گسترده کشورهای مانند ترکیه، چین و روسیه در بازار سوریه، رقابت برای شرکت‌های ایرانی را دشوار کرده است. در این میان ترکیه بیشترین سهم را در بازار وارداتی سوریه دارد که حدود ۵۰ درصد از بازار این کشور را در اختیار دارد و یکی از تأمین‌کنندگان اصلی کالاهای وارداتی به سوریه است.
نقش کلیدی صادرات فناوری و تجهیزات ایرانی در بازسازی سوریه
یکی از بزرگ‌ترین موانع تجارت ایران و سوریه، دسترسی نداشتن مستقیم به مسیرهای حمل‌ونقلی است. سوریه به‌دلیل جنگ‌های داخلی و تحریم‌های بین‌المللی، زیرساخت‌های لجستیکی ضعیفی دارد، که این امر تبادل کالاها را با مشکل روبه‌رو کرده است. همچنین، تغییرات سیاسی اخیر در سوریه از جمله سقوط دولت اسد، عدم قطعیت‌های اقتصادی را افزایش داده است.
از سوی دیگر، تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و سوریه، محدودیت‌هایی در تسویه حساب‌های بانکی و انتقال ارز ایجاد کرده است. این موضوع باعث شده است که بسیاری از شرکت‌های ایرانی از همکاری با سوریه خودداری کنند. همچنین، رقابت با کشورهای دیگر در بازار سوریه همچون ترکیه و چین، فشار بیشتری بر صادرکنندگان ایرانی وارد کرده است
برای غلبه بر چالش‌های فعلی، متخصصان اقتصادی راهکارهایی را پیشنهاد کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، تقویت همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های انرژی و صنایع پتروشیمی است. با توجه به نیاز سوریه به بازسازی زیرساخت‌ها، صادرات فناوری و تجهیزات ایرانی می‌تواند نقش کلیدی ایفا کند. همچنین، توسعه خطوط اعتباری بلندمدت و ایجاد مراکز تجاری مشترک در سوریه می‌تواند اعتماد بیشتری بین فعالان اقتصادی دو کشور ایجاد کند. از سوی دیگر، استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای، مانند همکاری با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به‌عنوان واسطه تجاری، می‌تواند موانع موجود را کاهش دهد
با توجه به موقعیت جغرافیایی استراتژیک سوریه در خاورمیانه و نیاز ایران به گسترش بازارهای هدف، همکاری اقتصادی دو کشور در آینده نزدیک اهمیت بیشتری خواهد یافت. با این حال، موفقیت این همکاری‌ها به حل مسائل سیاسی و اقتصادی داخلی در سوریه و کاهش تحریم‌های علیه ایران بستگی دارد.
بر اساس تحلیل‌های اقتصادی، اگر شرایط سیاسی در سوریه پایدار شود و تحریم‌های بین‌المللی کاهش پیدا کند، حجم تجارت ایران و سوریه می‌تواند در چند سال آینده به یک میلیارد دلار در سال برسد. همچنین، توسعه مناطق آزاد تجاری و جذب سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه‌های کشاورزی و صنعتی می‌تواند روند رشد را تسریع کند
به گزارش ایمنا، روابط تجاری ایران و سوریه در سال‌های اخیر با چالش‌های بزرگی روبه‌رو شده است، اما پتانسیل‌های قابل توجهی برای رشد وجود دارد. با توجه به توافقنامه‌های تجارت آزاد، خطوط اعتباری و نیاز سوریه به بازسازی، ایران می‌تواند جایگاه خود را در بازار این کشور تقویت کند. با این حال، حل مسائل سیاسی و اقتصادی داخلی در سوریه و کاهش تحریم‌های علیه ایران، شرایط لازم برای توسعه پایدار این روابط را فراهم خواهد کرد.