به گزارش خبرگزاری ایمنا، یکی از مسائل زیست‌محیطی شهرها در سال‌های اخیر که به معضلی جدی تبدیل شده است، ازدیاد و پرسه‌زدن سگ‌ها در بافت شهری و مناطق مسکونی است که علاوه بر ایجاد ترس و وحشت میان مردم، موجب آلودگی محیط زندگی و انتقال بیماری‌های مشترک میان انسان و حیوان می‌شود.
در سبک زندگی امروزی رابطه حیوانات و بشر دچار تغییراتی شده و بیشتر شاهد حضور آنها در زندگی انسان‌ها هستیم، به طوری که در پی تغییرات فرهنگی و اجتماعی که منجر به جا افتادن فرهنگ‌های غربی غلط در جامعه شده است، تب‌وتاب نگهداری از سگ بین بسیاری از خانواده‌ها افزایش یافته است، اما به تناسب این تغییرات اجتماعی، قوانین به‌روز نشده‌اند و در سایه نبود قوانین سختگیرانه برای مقابله با سگ‌گردانی یا حداقل ساماندهی این معضل، نداشتن فرهنگ و مسئولیت‌پذیری از سوی بخش زیادی از نگهدارندگان حیوانات خانگی، جمع‌آوری نکردن فضولات، باز کردن قلاده سگ‌ها، عبور از کنار یا ورود به زمین بازی کودکان، بی‌توجهی به نگهداری در آپارتمان منجر به ایجاد مزاحمت‌های عمومی و تهدید سلامت جسمی و روانی کودکان شده است که براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس سالانه ۳۵ تا ۵۰ نفر به ویژه کودکان بر اثر حمله سگ‌های ولگرد می‌میرند.
در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که جامعه اسلامی است و سگ به عنوان یک حیوان در دین اسلام احکام مشخصی دارد و رعایت این احکام شرعی بسیار حائز اهمیت است، مسائل حقوق شهروندی هم بعد دیگر این موضوع است که بدون شک باید مورد توجه قرار گیرد، چرا که امروز شاهد هستیم، عده‌ای از افراد با سگ‌گردانی در بوستان‌ها و معابر شهری، حقوق شهروندی سایر افراد را نادیده می‌گیرد، در ملاقات‌های مردمی، شهروندان و گروه‌های مختلف اجتماعی نسبت به این مسئله معترض هستند، سگ‌گردانی یک معضل اجتماعی است و رفع آن نیاز به مشارکت بخش‌های مختلف و قانون‌گذاری دارد که ضمانت اجرایی هم داشته باشد، در همین راستا با حمیدرضا آقابابائیان، وکیل پایه یک دادگستری و دکترای حقوق بین‌الملل عمومی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
ایمنا: آیا قانونی درباره حفاظت و حمایت از گونه‌های جانوری و حیات وحش وجود دارد؟
آقابابائیان: اصل قانونی بودن جرایم مجازات‌ها و قبح عقاب بلابیان ناظر بر ماده دو مجازات اسلامی، جرم عبارتست از هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است، با این وصف رعایت حقوق حیوانات و نگهداری از سگ در قوانین و مقررات باید بررسی شود، در این راستا اصل ۵۰ قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست را وظیفه همگانی می‌داند، بی‌شک اولین قانون مستقل و جامع در خصوص حفاظت و حمایت از گونه‌های جانوری و حیات وحش و اهمیت آنها در برقراری تعادل در زیست بوم حیات انسان قانون شکار ۱۳۳۵ است.
ایمنا: در قانون مجازات اسلامی آسیب صاحبان سگ‌ها به اشخاص چگونه بررسی می‌شود؟
آقابابائیان: این قانون در حال حاضر، تنها در برخی از مواد قانون مجازات اسلامی اشاره شده است که اگر حیوان یک فرد، آسیبی به شخص دیگری وارد کرد، چگونه درباره آن تصمیم گیری می‌شود، در برخی مواد این قانون، به عنوان مثال از سگ نام برده شده و شرایط مجازات صاحب سگ را مشخص کرده است.
مصوبه حمایت از حیوانات سال ۱۳۹۹ به جرم انگاری آزار حیوانات پرداخت است، در هر صورت مهم‌ترین مواد مرتبط با ضمان حاصل از اعمال صاحبان سگ‌ها مطابق ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی است که براساس آن هرگاه فردی به روی شخصی سلاح بکشد یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد یا هر اقدام دیگری که موجب هراس فردی می‌شود، همچون فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم شود، حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات به قصاص یا دیه محکوم می‌شود.
ایمنا: آیا سگ گردانی جرم است؟
آقابابائیان: اگر فردی، سگ را برای هراس دیگران یا حمله به انسان‌ها برانگیزد، در صورت ورود صدمه به قربانی، فرد برانگیزاننده به قصاص یا دیه محکوم می‌شود؛ یعنی ممکن است فردی عامدانه و عالمانه به سگ خود دستور دهد که به کسی حمله کند و با حمله سگ به قربانی، شخص تحریک‌کننده حیوان، ممکن است به قصاص محکوم شود.
مطابق ۵۱۲ همان قانون؛ هرگاه شخصی در محل‌هایی که توقف در آنها مجاز نیست، توقف کند، شیء یا حیوانی را در این قبیل محل‌ها مستقر سازد یا مانع لغزنده‌ای در آن قرار دهد و دیگری بدون توجه به آنها در اثر برخورد یا لغزش مصدوم شود یا فوت کند یا خسارت مالی ببیند، شخص متوقف یا کسی که آن شیء یا حیوان را مستقر کرده یا راه را لغزنده کرده است، ضامن دیه و سایر خسارات است.
مطابق این ماده نیز اگر کسی، سگی را در قسمتی همچون پیاده‌راه از خیابان قرار دهد که افراد به عنوان مثال از روی ترس مجبور شوند، از مکان ناامن دیگری مانند سواره‌راه و خیابان عبور کنند و در حین عبور صدمه ببینند، صاحب سگ مسئول جبران خسارات بزه دیده است.
ایمنا: ماده ۵۲۲ قانون مجازات اسلامی درباره مسئولیت متصرف حیوان چیست؟
آقابابائیان: ماده ۵۲۲ و تبصره آن به روشنی درباره کسی که سگ خود را به خیابان می‌آورد و سگ به دیگران حمله می‌کند، مصداق پیدا می‌کند، مطابق آن اگر کسی سگ خود را به خیابان بیاورد و توان کنترل آن را نداشته باشد، مقصر شناخته می‌شود، یعنی اگر به عمد سگ را برای صدمه به دیگران، از خانه خارج کرده است، به دلالت این ماده متصرف هر حیوانی که از احتمال حمله آن آگاه است، باید آن را حفظ و اگر در اثر تقصیر او حیوان مزبور به دیگری صدمه وارد کند، ضامن است، اما اگر از احتمال حمله حیوان آگاه نبوده و عدم آگاهی ناشی از تقصیر او نباشد، ضامن نیست.
ایمنا: حمایت از حقوق سگ و حیوانات در اسناد بین‌المللی را تفسیر کنید؟
آقابابائیان: در جهان غرب برای نخستین بار پس از رنسانس همگام با صنعتی شدن جهان در سال ۱۸۲۲ میلادی قانونی برای حمایت از حیوانات در پارلمان انگلستان به تصویب رسید، بعدها مشابه چنین قوانینی در کشورهای همچون آلمان، آمریکا، اسپانیا، بلژیک و دانمارک تصویب شد، در راستای ضابط‌مند کردن این موضوع قانون‌گذاران انگلستان در سال ۱۸۷۶ قانونی در مورد شرایط نگهداری، کار و محافظت از حیوانات تصویب کرد.
ایمنا: آیا مطابق قوانین و مقررات داخلی و اسناد بین‌المللی، سگ گردانی جرم انگاری شده است؟
آقابابائیان: تفسیر موسع و قائم به شخص از قانون و حمل آن بر صاحب سگ تحت عنوان سگ گردان و اذیت و آزار نامبرده و سگ موجود در ید مشارالیه خود جرمی است واجد وصف کیفری که مطابق مصوبه اخیر دولت در حمایت از حیوانات تحت عنوان حیوان آزاری از ناحیه صاحب سگ علیه ناقضان حقوق حیوانات قابل تعقیب و پیگیری است.
ایمنا: راهکار حفاظت از حقوق افراد در مقابله با سگ گردانی چیست؟
آقابابائیان: بهتر است با تصویب قانون و تعریف محدودیت نسبت به گسترش فرهنگ حمایت از حیوانات و مبارزه با حیوان آزاری اقدام شود، بنابراین با بهره‌مندی از امکانات سمعی و بصری نسبت به حقوق و تکالیف سگ‌ها و صاحبان آن در اماکن، ابنیه و انظار عمومی اطلاع‌رسانی کند تا مردم ضمن اطلاع از حقوق خود در صورت نقض آن توسط صاحبان سگ‌ها اقدام کنند.