رپرتاژ آگهی: هر سرمایه گذار می‌تواند با توجه به ترجیحات شخصی، میزان ریسک پذیری و بازده مورد انتظار خود و … به خرید و فروش این اوراق بپردازد. در ادامه به بررسی انواع و کاربردهای اوراق مشتقه می پردازیم.
اوراق مشتقه چیست؟
اوراق مشتقه نوعی ابزارهای مالی هستند که ارزش آنها برگرفته از ارزش یک یا چند دارایی پایه است.
برخی از ویژگی های اصلی اوراق مشتقه:
۱- قیمت و ارزش این اوراق بر اساس قیمت دارایی پایه تعیین می‌شود.
۲- اوراق مشتقه معمولاً برای هدف پوشش ریسک (Hedging) یا کسب بازدهی استفاده می‌شوند.
۳- انواع مختلفی از اوراق مشتقه وجود دارند، مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله، سوآپ (معاوضه) و پیمان آتی
۴- اوراق مشتقه می‌توانند بر روی انواع مختلف دارایی های پایه مانند سهام، ارز، نرخ بهره یا کالاها منعقد شوند.
در مجموع، اوراق مشتقه ابزارهای مالی پیچیده ای هستند که امکان مدیریت ریسک و کسب سود را برای سرمایه گذاران فراهم می‌کنند. در بازار سرمایه ایران، انواع اوراق مشتقه که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
۱-قرارداد آتی
در قرارداد آتی، دو طرف به توافق می‌رسند که در زمان مشخص، یک دارایی پایه را با قیمت معین معامله کنند. این قیمت از پیش تعیین شده را "قیمت اعمال" و زمان انجام معامله را "تاریخ سررسید" می‌نامند. در این قراردادها، هر دو طرف خریدار و فروشنده ملزم به انجام معامله هستند.
۲- پیمان آتی
در قرارداد آتی، دو طرف به توافق می‌رسند که یک دارایی پایه را در زمان مشخص، با قیمت معین معامله کنند. تفاوت اصلی بین قرارداد آتی (Futures Contract) و پیمان آتی (Forward Contract) این است که قرارداد آتی در بازارهای سازمان یافته مانند بورس معامله می‌شود. اما پیمان آتی در بازارهای خارج از بورس مبادله می‌شود.
۳- قرارداد اختیار معامله
در قرارداد اختیار معامله ، خریدار با پرداخت مبلغی به عنوان پریمیوم به فروشنده، حق اعمال قرارداد را به دست می‌آورد. به این ترتیب، خریدار می‌تواند در زمان سررسید، دارایی پایه را با قیمت از پیش تعیین شده معامله کند و فروشنده ملزم به اجرای تعهدات خود در قبال خریدار است. این امکان نیز وجود دارد که اعمال قرارداد برای خریدار سودآور نباشد، در این صورت او می‌تواند از اعمال آن صرف نظر کند.
قراردادهای اختیار معامله را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم بندی کرد:
1. اختیار خرید (Call Option): در این نوع قرارداد، خریدار این حق را دارد که در زمان سررسید، دارایی پایه را با قیمت از پیش تعیین شده خریداری کند.
2. اختیار فروش (Put Option): در این نوع قرارداد، خریدار این حق را دارد که در زمان سررسید، دارایی پایه را به قیمت از پیش تعیین شده به فروش برساند.
نکته:در این معاملات، ریسک خریدار اختیار خرید یا اختیار فروش محدود به پریمیوم پرداختی است. اما فروشنده قرارداد اختیار خرید در معرض ریسک نامحدود قرار دارد.
۴- سوآپ
قرارداد سوآپ توافقی است که طی آن دو طرف متعهد می‌شوند تا دو جریان نقدی یا منافع آن را با یکدیگر مبادله کنند. این قراردادها معمولاً بر پایه نرخ بهره، ارز و کالاها طراحی می‌شوند.
مزایا و کاربرد ابزار مشتقه
پوشش ریسک: افراد پس از سرمایه گذاری در یک دارایی، به صورت همزمان وارد موقعیت فروش قرارداد آتی یا اختیار معامله آن دارایی می‌شوند تا در صورت افت ارزش دارایی، بخشی از زیان را پوشش دهند.
کسب بازدهی: برخی معامله گران با هدف کسب بازدهی، به خرید و فروش اوراق مشتقه می‌پردازند. افراد می توانند با بررسی وضعیت دارایی های پایه، از تفاوت قیمت خرید و فروش اوراق مشتقه بازدهی کسب می کنند.
اوراق مشتقه در بازار سرمایه ایران با هدف افزایش ابزارهای مالی، مدیریت ریسک، تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری و همچنین ایجاد فرصت‌های سرمایه گذاری جدید ایجاد شده اند. استفاده از این ابزارها نیازمند آگاهی و شناخت کامل ویژگی ها و نحوه عملکرد آنها است تا سرمایه گذاران بتوانند بر اساس نیازها و ریسک پذیری خود از این ابزارها استفاده کنند.
اطلاعات موجود در سایت آموزش مفید به خوبی به موضوعات مختلف آموزش بورس و سرمایه گذاری پرداخته است و می‌تواند منبع خوبی برای کسب دانش بیشتر در این زمینه باشد.
منبع: ecoiran-65757