آخرین وضعیت «مشارکت» در نظرسنجی‌ها و یک ابهام/ کدام نامزد پیشتاز است؟

به گزارش اکوایران، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، وابسته به جهاد دانشگاهی در آستانه چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نظرسنجی‌های ملی متعددی انجام می‌دهد. جدیدترین نظرسنجی که ایسپا روز گذشته، 30 خردادماه منتشر کرد، بیانگر روند افزایشی افراد مرددّ برای شرکت در انتخابات است.

آنچه در داده‌های نظرسنجی این مرکز افکارسنجی قابل توجه است، کاهش-هرچند اندک- در درصد افرادی بود که به صورت قطعی در انتخابات شرکت می‌کنند و هم افرادی که به طور قطع در این انتخابات شرکت نخواهند کرد.

پیش از اعلام نامزدهای تایید صلاحیت شده، درصد افرادی که تصمیمی برای شرکت در انتخابات نگرفته بودند، 14.9 درصد بود. پس از برگزاری مناظره اول، به میزان افراد مرددّ افزوده شد و به 16.1 درصد رسید.

با توجه به فضای انتخاباتی کشور و باقی‌ماندن چهار مناظره انتخاباتی دیگر، انتظار می‌رود میزان مشارکت مردم تا روز برگزاری انتخابات، با تغییراتی همراه شود. 

باتوجه به روند درصد مشارکت در سه موج نظرسنجی ایسپا، اینبار برخلاف دوره پیشین ریاست جمهوری شاهد تغییرات و جهش درصدی قابل توجهی نبودیم. نهایت تغییر نظرات در تلرانس دو درصد بود. درحالیکه در دوره سیزدهم ریاست جمهوری، در بازه یک هفته‌ای 27 اردیبهشت تا 7 خرداد ماه (پس و پیش تایید صلاحیت‌ها)، شاهد ریزش هفت درصدی مشارکت مردم بودیم.

آرای پزشکیان افزایشی شد/ جلیلی کماکان در صدر

باتوجه به روند داده‌های موج سوم و موج چهارم نظرسنجی‌های انتخاباتی ایسپا، نسبت افرادی که برای رای دادن به نامزدهای ریاست جمهوری هنوز تصمیم نگرفته‌اند از 40.3 درصد به 27.4 درصد کاهش داشته است.

باتوجه به این کاهش نزدیک به 13 درصد آرای سه نامزد اول انتخابات چهاردهم (جلیلی، پزشکیان و قالیباف) روند افزایشی داشته است. به طوری که براساس آخرین موج نظرسنجی ایسپا در تاریخ 29 و 30خرداد ماه،  26.2 درصد گفته‌اند رای آنها سعید جلیلی است؛ این درصد باتوجه به هفته گذشته، رشد 2.5 درصدی داشته است.

بیشترین افزایش رای نسبت به هفته گذشته تاکنون متعلق به مسعود پزشکیان است. او در نظرسنجی که ایسپا در 22 تا 24 خرداد انجام داده بود، 13.7 درصد آرا را بدست آورده بود؛ که با رشد 6.1 درصدی به 19.8 درصد رسید.

همچنین محمدباقر قالیباف نیز با رشدی 3.7 درصدی، 19 درصد آرا را در جدیدترین نظرسنجی ایسپا به خود اختصاص داده است.

علیرضا زاکانی با نسبت آرای دو درصد، تنها نامزدی است که درصد آرای او هیچ تغییری نکرده است.

کاهش 10 درصدی پاسخگویی و یک ابهام

ایسپا در اولین نظرسنجی‌اش که در تاریخ 19 خرداد انجام شد -پیش از اعلام تایید صلاحیت‌ها- نرخ پاسخگویی به پرسشنامه‌اش را حدود ۴۱ درصد عنوان کرد. بنابراین ۵۹ درصد از شهروندان در سراسر کشور حاضر نشدند با پرسشگران ایسپا در تکمیل پرسشنامه همکاری کنند. نرخ پاسخگویی در موج یازدهم نظرسنجی ایسپا در دوره سیزدهم ریاست جمهوری 51 درصد به ثبت رسیده بود. بنابراین هرچند میزان پاسخ ندادن به نظرسنجی‌ها افزایش داشته اما خود این پدیده اتفاق جدیدی در نظرسنجی‌ها نیست.

باتوجه به درصد افرادی که در پرسش ایسپا شرکت نکردند، برخی در فضای مجازی اینطور فرض کرده‌اند که نظر این افراد در فرآیند نظرسنجی اعمال نشده است؛ یا اگر هم اعمال شده، در دسته آرای افرادی که تمایلی به شرکت ندارند، گنجانده شده است. حال آنکه مراکز نظرسنجی، از جمله ایسپا به منظور محاسبه درصد افرادی که حاضر به پاسخگویی نشدند، از فرمول‌های خاص خودشان استفاده می‌کنند و نظر آنها را در نتیجه نهایی اعمال می‌کنند.

این فرمول‌ها بر اساس آمارها و نظرسنجی‌ها سابق به‌دست می‌آیند. به‌عبارتی بعد از هر انتخاباتی مراکز حرفه‌ای نظرسنجی فرمول‌ها خود را باز بینی می‌کنند تا با خطای کمتری در انتخابات‌های بعدی مواجه شوند. یکی از معروف‌ترین خطاهای نظرسنجی در سال‌های اخیر به دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ برمی‌گشت که اکثر برجسته‌ترین مراکز نظرسنجی آمریکایی در آن به خطا پیروزی هیلاری کیلیتون را پیشبینی کردند. خطای آن انتخابات در نظرسنجی‌های انتخابات بعد (ترامپ-بایدن) لحاظ شد. 

هم‌چنین گفتنی است که در سال‌های گذشته نظرسنجی‌های ایسپا اغلب نتایجی با درصد خطای کمی داشته است. درصد مشارکت مردم در انتخابات 1400 طبق آخرین داده‌‌های این نظرسنجی نیز 42 درصد پیش‌بینی شد (در تاریخ ۲۳ و ۲۴ خرداد). میزان مشارکت در انتخابات سیزدهم 48 درصد به ثبت رسید (۲۸ خرداد).