به گزارش اکوایران، در بحبوحه توجه جهانی به تظاهرات طرفدار فلسطین در سراسر جهان، به ویژه در دانشگاه‌های ایالات متحده، کمپین تحریمی مهم دیگری در ترکیه در حال شکل گیری است، آن هم علیه روابط آذربایجان با اسرائیل.
صادرات بحث برانگیز نفت باکو به اسرائیل، فعالان ترک را بر آن داشته تا در شش ماه گذشته در مقابل دفتر شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR) استانبول تظاهرات کنند.
سوخت ماشین جنگی اسرائیل
به نوشته العربی الجدید، معترضان باکو را متهم به سوخت‌رسانی به ماشین جنگی اسرائیل در بحبوحه جنگ غزه می‌کنند و از ترکیه می‌خواهند که جریان نفت از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان (BTC) به اسرائیل را که از آذربایجان به بنادر مدیترانه ترکیه می‌رود، و از آنجا به سراسر جهان از جمله حیفا ارسال می‌شود متوقف کند.
کارکرد اقتصاد اسرائیل در زمان جنگ، بدون نفت آذربایجان، بسیار دشوار خواهد بود. باکو در حال حاضر 40 درصد از تقاضای نفت اسرائیل را تامین می‌کند، رقمی که از ابتدای سال 2024 بیش از دو برابر شده است.
اعتراضات در اواسط خرداد به اوج خود رسید، زمانی که یک گروه فعال به نام «هزار جوان برای فلسطین» درب اصلی ساختمان سوکار را شکستند و بر روی دیوارها رنگ قرمز پاشیدند. معترضان بنرهایی با شعارهایی مانند «دو دولت، یک خیانت» حمل می‌کردند که به شعار معروف «یک ملت، دو دولت» اشاره می‌کرد که زیربنای روابط ترکیه و آذربایجان است.
چند روز بعد، دفتر سوکار شاهد حمله دیگری بود که در آن فعالانی با پرچم فلسطین، به سمت شیشه‌های ساختمان سنگ پرتاب کردند. در حالی که پیش از این مقامات آذربایجان و رسانه‌های حامی دولت باکو در برابر این اعتراضات سکوت کرده بودند تا فلسطین را به عنوان فاکتوری در روابط خود با ترکیه کم رنگ جلوه دهند، این حوادث واکنش‌های شدید رسمی و عمومی را برانگیخت.
رسانه‌های باکو انگشت اتهام را به سوی «حلقه‌های ایرانی» گرفته‌اند که «در تلاش برای خدشه‌دار کردن وجهه آذربایجان در ترکیه» هستند، که یک استراتژی فرافکنی معمول برای چنین مواقعی است. سوکار فروش مستقیم نفت به تل‌آویو را تکذیب می‌کند و ادعا می‌کند که فروش از طریق شرکت‌های تجاری انجام می‌شود که تحت نظارت یا کنترل تامین کنندگانی مانند سوکار نیستند.
تیرگی روابط ترکیه و اسرائیل و معضل باکو
در حالی که اسرائیل با انزوای فزاینده بین المللی مواجه است، موضع رسمی باکو به طور فزاینده‌ای در حال فاصله گرفتن از موضع ترکیه است. با وجود سال‌ها تلاش از سوی باکو، جنگ غزه روند آشتی اسرائیل و ترکیه را در وضعیتی مخاطره‌آمیز قرار داده است.
پس از ماه‌ها مبادلات پرتنش، آنکارا روابط دیپلماتیک خود را قطع کرد و تحریم تجاری کامل اسرائیل تا پایان درگیری غزه را اعلام کرد. در مقابل، آذربایجان صادرات نفت به اسراییل را افزایش داده و حتی از انتقاد از اسرائیل خودداری کرده است، که به شدت با موضع آنکارا در تضاد است.
اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهور اسرائیل قصد دارد در ماه نوامبر در نشست اقلیمی COP29 در باکو شرکت کند و در آوریل 2024، وزرای انرژی هر دو کشور در نشستی در دبی درباره گسترش همکاری‌های انرژی بحث کردند. این نه تنها روایت «یک ملت، دو دولت» را در داخل کشور تضعیف می‌کند، بلکه تردیدهایی را در مورد ماهیت «اتحاد آهنین» بین ترکیه و آذربایجان ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر، به رسمیت شناختن غافلگیرکننده فلسطین توسط ارمنستان، هم چالش‌ها و هم فرصت‌هایی را برای باکو به همراه دارد. در حال حاضر در اسرائیل درخواست‌هایی برای افزایش حمایت نظامی از آذربایجان در پاسخ به اقدام ارمنستان وجود دارد. اسرائیل اکنون ممکن است فروش سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته به آذربایجان را که قبلاً به دلیل نگرانی‌های ایالات متحده در صدور آن تردید داشت، در نظر بگیرد.
با این حال، تلاش‌های پیگیر باکو برای تعیین مناقشه قره باغ کوهستانی به عنوان یک آرمان اسلامی در چارچوب سازمان همکاری اسلامی (OIC)، و همزمان فاصله گرفتن از خونریزی‌های جاری در غزه در بحبوحه اقدام ارمنستان، ریاکاری در سیاست خارجی این کشور را آشکار می‌کند و به جایگاه آن در میان کشورهای دارای اکثریت مسلمان آسیب می‌رساند.
باکو مطمئناً از این وضعیت راضی نیست، چرا که این کشور را در بلاتکلیفی سختی قرار می‌دهد و به سختی می‌تواند روابط تیره بین متحد کلیدی و شریک استراتژیک خود را مدیریت کند. لازم به یادآوری است که در جریان مناقشه سال 2020 بین ترکیه و یونان بر سر میادین گازی در شرق مدیترانه، علی اف، رئیس جمهور آذربایجان، قول حمایت تزلزل ناپذیر از آنکارا را داد، در حالی که اسرائیل به آتن نزدیکتر شد.
با توجه به این تعهدها، اردوغان احتمالاً انتظار حمایت قوی علی‌اف را دارد، به‌ویژه پس از حمایت حیاتی ترکیه از تلاش‌های جنگی آذربایجان در قره‌باغ در سال 2020. با این حال، در حال حاضر، به نظر می‌رسد آنکارا می‌خواهد باکو به جای کاهش علنی روابط دیپلماتیک یا قطع روابط تجاری با اسرائیل، بیشتر درباره فلسطین صحبت کند.
با این حال، باکو حتی در مورد محکوم کردن تل آویو محتاط است. علی‌اف در دیدار اخیر خود با السیسی، رئیس جمهور مصر در خرداد ماه، بدون اشاره به اسرائیل خواستار ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی و پایان دادن به جنگ غزه شد. او به طور خاص خاطرنشان کرد که ابتکارات مصر «باید در نظر گرفته شود» و اشاره کرد که آذربایجان روابط تجاری و دیپلماتیک سودآور خود را با اسرائیل حفظ خواهد کرد، درست مانند مصر.
پس از دیدار رهبران آذربایجان و ترکیه در 21 خرداد، طرف ترک گزارش داد که اردوغان درباره «ضرورت فشار بین المللی بر اسرائیل برای رسیدگی به این جنایات» بحث کرده است، جزئیاتی که در خلاصه رسمی آذربایجان از این دیدار ذکر نشده است، و در عوض از «توسعه موفقیت آمیز روابط برادرانه، دوستانه و اتحاد آذربایجان و ترکیه» صحبت شده است.
تنش در روابط ترکیه و اسرائیل را فراتر از سیاست‌گذاری گسترده، می‌توان در مسائل اطلاعاتی مشاهده کرد که بیشتر در پشت صحنه اتفاق می‌افتد. نکته قابل توجه این که زمانی که روابط آنکارا و تل آویو در سال 2012 به شدت تیره شد، اطلاعات ترکیه جزئیات جاسوسی موساد از ایران را برای همتایان ایرانی خود فاش کرد، که طبق گزارش‌ها تا حدی بر اساس اطلاعات آن‌ها از حضور اسرائیل در آذربایجان بوده است.
همسویی مجدد ایران و ترکیه
تهدید اسرائیل قطعاً یک همسویی ژئوپلیتیکی بین تهران و آنکارا بر سر غزه و لبنان ایجاد کرده است که سناریوی خوشایندی برای باکو نیست. بی اعتمادی مشترک به ایران یک پیوند حیاتی بین آذربایجان و اسراییل از زمان برقراری روابط بوده است. ترکیه از قبل هم از خصومت فزاینده آذربایجان با ایران راضی نبود.
اکنون، با نزدیک شدن ترکیه به تهران، باکو ممکن است سیاست خود را در قبال ایران، به ویژه در مورد استفاده از کارت قومی در مورد جمعیت قابل توجه آذری در ایران، تجدید نظر کند.
با این وجود، اهرم ترکیه بر آذربایجان قوی‌تر از اهرم اسرائیل است، که با تأخیر آتش بس غزه می‌تواند از آن استفاده کند. اول و مهمتر از همه، پروژه های بزرگ آذربایجان، مثلاً کریدور میانی، ارتباط تنگاتنگی با ترکیه دارد که به عنوان دروازه باکو به غرب عمل می‌کند.
علاوه بر این، ترکیه متحد اصلی و تنها متحد باکو در قفقاز جنوبی برای مقابله با نفوذ روسیه است.
مهمتر از همه، عادی سازی مستقل روابط ترکیه با ارمنستان می‌تواند تلاش‌های آذربایجان را برای تثبیت دیپلماتیک پیروزی نظامی خود، بی‌اثر کند. در این شرایط، باکو به آتش بس سریع در غزه امیدوار است تا از فشار بیشتر متحد اصلی خود جلوگیری کند.
منبع: ecoiran-66925