به گزارش خبرگزاری ایمنا، امروزه حمل‌ونقل و ترافیک یکی از بزرگترین مشکلات جوامع انسانی است و جابه‌جایی جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی و فعالیت روزمره انسان و برنامه‌ریزی حمل‌ونقل فصلی الزامی در مطالعه و برنامه‌ریزی شهری است.
در بیشتر شهرها اغلب از خودروی شخصی برای انجام سفرهای درون شهری استفاده می‌شود و سایر گزینه‌های حمل‌ونقل همچون دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، از این‌رو جابه‌جایی‌های مکرر به‌ویژه به‌وسیله خودرو نه تنها ارزش‌های انسانی را تقویت نمی‌کند، بلکه موجب افزایش هزینه‌های زندگی، تشدید فاصله طبقاتی در جامعه، از بین رفتن منابع و افزایش آلودگی می‌شود.
در حال حاضر یکی از دغدغه‌های جوامع بشری افزایش روز افزون شهرنشینی و افزایش مالکیت وسایل نقلیه در کنار محدود بودن منابع است که معضلات ناشی از حمل‌ونقل را دو چندان و لزوم سیاست‌گذاری در حمل‌ونقل شهری را بیش از پیش نمایان کرده است، همچنین مسائلی که در حال حاضر شهرهای ایران با آن روبه‌رو هستند، بین تمام شهرها مشترک است و در سال‌های گذشته نیز بعضی از شهرهای دنیا راه‌حل‌های آن را جست‌وجو کرده‌اند.
در این راستا همین امر منجر به رویکرد جدید جوامع به توسعه شد و مفهوم حمل‌ونقل پایدار شکل گرفت، حمل‌ونقل پایدار؛ حمل‌ونقلی است که به کاهش مصرف انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
در این راستا این نوع حمل‌ونقل با چالش‌های زیادی از جمله آلودگی هوا و تغیرات اقلیمی، افزایش ترافیک و مصرف سوخت‌های فسیلی، کمبود زیرساخت‌های مناسب و موانع اقتصادی و اجتماعی روبه‌رو است و این موضوعات شامل مواردی همچون اثرات منفی گازهای آلاینده و کربن بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها، مشکلات ناشی از ترافیک و افزایش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، محدودیت‌های زیرساختی برای حمایت از روش‌های حمل‌ونقل پایدار و هزینه‌های بالای پیاده‌سازی فناوری‌های جدید و مقاومت اجتماعی می‌شود.
از این‌رو توسعه حمل‌ونقل عمومی بهبود کیفیت و دسترسی به وسایل نقلیه عمومی همچون اتوبوس‌های برقی و قطارهای سریع‌السیر، تشویق استفاده از وسایل نقلیه سبز همچون دوچرخه‌ها، اسکوترهای برقی و خودروهای الکتریکی، توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی امن و مناسب، استفاده از سوخت‌های جایگزین همچون بیودیزل، هیدروژن، و انرژی الکتریکی و مدیریت هوشمند ترافیک با استفاده از فناوری‌های هوشمند برای کاهش ترافیک و بهینه‌سازی مسیرها، از جمله راهکارها و راهبردهای توسعه حمل‌ونقل پایدار در شهرها است.
فاصله چند قدمی حمل‌ونقل اصفهان با پایداری
محمد پورمیدانی، مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: به توسعه‌ای که تلاش می‌کند نیازهای کنونی انسان‌ها برآورده کند، بدون اینکه توانایی نسل‌های آینده در برآورده کردن نیازهای خود را به خطر بیاندازد، توسعه پایدار می‌گویند.
وی با بیان اینکه حمل‌ونقل پایدار شامل به‌کارگیری مفهوم توسعه پایدار برای برنامه‌ریزی و توسعه زیرساخت حمل‌ونقل است، تاکید می‌کند: این موضوع به معنای برآورد کردن نیازهای فعلی حمل‌ونقل و تحرک، بدون از بین بردن توانایی نسل‌های آینده در برآورد کردن این نیازها است.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان می‌گوید: حمل‌ونقل پایدار باید توانایی پاسخگوی همزمان به نیازها و تأثیرات زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی را داشته باشد.
پورمیدانی اضافه می‌کند: سیستم‌هایی حمل‌ونقل پایدار تلقی می‌شود که هدف آن‌ها کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، مصرف سوخت‌های فسیلی و مصرف زمین طبیعی بوده و در عین حال دسترسی آن‌ها برای مردم آسان است.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: در اکثر مواقع بیشتر بر کاهش نقش خودروهای شخصی به‌عنوان شیوه اصلی حمل‌ونقل و انتقال مسافر به سمت سایر گونه‌های پایدار همچون حمل‌ونقل عمومی، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی تاکید می‌شود.
پورمیدانی می‌گوید: مشهورترین و جامع‌ترین تعریف از حمل‌ونقل پایدار توسط مرکز حمل‌ونقل پایدار کانادا، ارائه و توسط بسیاری از منابع معتبر شناخته شده است.
وی ادامه می‌دهد: این مرکز، حمل و نقلی را پایدار می‌داند که دارای سه ویژگی دسترسی عادلانه و ایمن برای جمیع نیازهای افراد مختلف اجتماع، از لحاظ عملکردی پر بازده و از لحاظ اقتصادی در توانایی پرداخت تمام اقشار مردم باشد و آثار محیط زیستی آن شامل آلودگی هوا، صوت و زمین حداقل، مصرف منابع تجدید ناپذیر انرژی و زمین حداقل و مصرف انرژی‌های تجدید پذیر پایدار باشد.
مدیریت تقاضای سفر از جمله پیشنهادات برای توسعه حمل‌ونقل پایدار در شهر اصفهان است
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: با توجه به نتایج حاصل از مطالعات جامع حمل‌ونقل شهر اصفهان و حومه، ضریب سرنشین خودروی شخصی از ۱.۶۴ به ۱.۴۶ کاهش پیدا کرده است که این موضوع حاکی از تک سرنشین شدن خودروی‌های شخصی دارد.
پورمیدانی می‌گوید: همچنین سهم سفر با حمل‌ونقل همگانی نسبت به مطالعات پیشین کاهش پیدا کرده است.
وی اضافه می‌کند: در صورت نبود انجام اقدامات پیشگیرانه منجر به بدتر شدن اوضاع و پایین آمدن کیفیت ترافیک سطح شهر می‌شود، از این‌رو می‌توان نتیجه گرفت ظرفیت حمل‌ونقل پایدار اصفهان نیاز به توسعه دارد.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: از جمله پیشنهادها برای توسعه حمل‌ونقل پایدار شهر اصفهان می‌توان به مواردی همچون طراحی یکپارچه مسیرهای دوچرخه برای دسترسی آسان به ایستگاه‌های حمل‌ونقل همگانی انبوه‌بر و راه‌اندازی هرچه سریع‌تر خطوط مترو دو و سه و افزایش ناوگان حمل‌ونقل همگانی درون شهری و یکپارچه سازی حمل‌ونقل همگانی درون شهری و برون شهری اشاره کرد.
ایجاد یا معرفی جاذبه‌های جدید گردشگری و تفریحی در نقاط مختلف شهر منجر به توسعه حمل‌ونقل پایدار در شهر اصفهان می‌شود
پورمیدانی می‌گوید: همچنین افزایش خطوط اتوبوس تندرو و مسیرهای ویژه حمل‌ونقل همگانی در سطح شهر، راه‌اندازی سیاست قیمت‌گذاری در محدوده مرکزی شهر، تبدیل معابر محدوده مرکزی شهر به پیاده راه (با توجه به معابر پیشنهادی مطالعات جامع حمل‌ونقل شهر اصفهان و حومه)، یکپارچه‌سازی سیستم مدیریت حمل‌ونقل شهری (سیاست‌گذاری واحد، بهبود پیوند بین شیوه‌ها و مسیرهای مختلف حمل‌ونقل، نظارت بر عملکرد سازمان‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل) و مدیریت تقاضای سفر (کاهش تقاضای سواری شخصی و افزایش سهم حمل‌ونقل همگانی و حمل‌ونقل غیر موتوری) از جمله پیشنهادات برای توسعه حمل‌ونقل پایدار در شهر اصفهان است.
وی ادامه می‌دهد: با اقداماتی همچون مدیریت زمان سفر (صرفه‌جویی در زمان سفرهای درون شهری)، توسعه بهره‌گیری از خدمات حمل‌ونقل هوشمند (ITS)، هماهنگی و ساماندهی کاربری‌ها مطابق با حمل‌ونقل شهری (ایجاد هماهنگی بین کاربری زمین و سیستم حمل‌ونقل علاوه‌بر برنامه‌ریزی برای ایجاد، حفظ یا جابه‌جایی کاربری‌های مختلط)، بهره‌برداری از شیوه‌های کارآمد مدیریت هزینه در سیستم حمل‌ونقل شهری، تنوع‌بخشی شیوه‌های حمل‌ونقل شهری، توسعه سیستم‌های هوشمند در حمل‌ونقل همگانی و افزایش سهم سفرهای غیر موتوری همچون پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری با توجه به سازگاری آن‌ها با محیط زیست می‌توان حمل‌ونقل پایدار در این کلان‌شهر را توسعه داد.
مدیرکل مطالعات و برنامه‌ریزی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: طراحی و اجرای نظام‌های حمل‌ونقلی برای استفاده افراد کم‌توان (معلولان، کودکان، سالمندان)، ارتقای ایمنی سامانه حمل‌ونقل شهری، افزایش اعتماد و اطمینان شهروندان به وسایل نقلیه عمومی، ارتقا شاخص‌های عدالت در حمل و نقل، احداث پارکینگ‌های حاشیه‌ای و غیر حاشیه‌ای در مکان‌های متناسب با محدوده‌های ترافیکی، به حداقل رساندن آلودگی‌های صوتی و زیست‌محیطی، به حداقل رساندن پیامدهای نامطلوب سیستم حمل‌ونقل شهری بر آثار تاریخی، فرهنگی و هنری، سهولت دسترسی گردشگران به آثار تاریخی، فرهنگی و هنری و ایجاد یا معرفی جاذبه‌های جدید گردشگری و تفریحی در نقاط مختلف شهر به‌منظور کاهش تراکم در مرکز شهر منجر به توسعه حمل‌ونقل پایدار در شهر اصفهان می‌شود.
روزانه ۴۲ درصد سفرها در شهر اصفهان توسط حمل‌ونقل پایدار انجام می‌شود
مریم لطیفی، رئیس گروه مطالعات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: حمل‌ونقل نوین و پایدار به‌روشی از جابه‌جایی افراد و کالا گفته می‌شود که با هدف کاهش تأثیرات مخرب بر محیط زیست، افزایش کارایی و بهبود کیفیت زندگی طراحی شده است.
وی اضافه می‌کند: این نوع حمل‌ونقل، جایگزینی برای روش‌های سنتی و آلاینده‌ای همچون استفاده از سوخت‌های فسیلی و خودروهای شخصی است.
رئیس گروه مطالعات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: در واقع وسایل و راهکارهایی که منجر به کاهش استفاده از حمل‌ونقل شخصی می‌شود، در راستای حمل‌ونقل پایدار است که می‌توان به گسترش استفاده از وسایل نقلیه سبک همچون اسکوترهای برقی و دوچرخه‌های اشتراکی برای مسافت‌های کوتاه، دوچرخه برقی، خودروهای اشتراکی و هم‌پیمایی، حمل‌ونقل عمومی کارآمد، اتوبوس برقی، قطارهای سریع‌السیر، توسعه شهرهای پیاده‌محور و توسعه ابزارهای برنامه‌ریزی سفر اشاره کرد.
لطیفی می‌گوید: حمل‌ونقل پایدار علاوه‌بر کاهش تأثیرات مخرب بر محیط زیست، مزایای بسیار دیگری نیز برای جامعه و افراد به‌همراه دارد.
وی با اشاره به بعضی از مهمترین مزایای استفاده از حمل‌ونقل پایدار ادامه می‌دهد: کاهش آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، بهبود سلامت عمومی، حفاظت از منابع طبیعی، بهبود کیفیت زندگی و افزایش فعالیت فیزیکی از مزایای زیست‌محیطی این نوع حمل‌ونقل است.
حمل‌ونقل پایدار به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند
رئیس گروه مطالعات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: یکی از مهمترین مزایای حمل‌ونقل پایدار، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌های هوا است که به بهبود کیفیت هوا و کاهش مشکلات تنفسی کمک می‌کند.
لطیفی می‌گوید: وسایل نقلیه عمومی و برقی معمولاً صدای کمتری تولید می‌کنند که منجر به کاهش آلودگی صوتی در شهرها می‌شود، همچنین حمل‌ونقل پایدار به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند.
وی اضافه می‌کند: افزایش فعالیت فیزیکی و کاهش آلودگی هوا به بهبود سلامت عمومی و کاهش بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا کمک می‌کند، همچنین کاهش ترافیک، آلودگی و سر و صدا به بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک خواهد کرد.
رئیس گروه مطالعات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی به افزایش فعالیت فیزیکی و بهبود سلامت افراد کمک می‌کند.
لطیفی می‌گوید: زیرساخت‌های لازم برای رسیدن به حمل‌ونقل پایدار شامل مواردی از جمله توسعه سیستم‌های ریلی همچون مترو و تراموا، توسعه تاکسی‌های برقی، توسعه زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی و ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: توسعه شبکه اتوبوسرانی و بهبود ناوگان که از آن جمله می‌توان به خرید اتوبوس‌های برقی و احداث مسیرهای اتوبوس‌های سریع‌السیر اشاره کرد، از زیرساخت‌های لازم برای دستیابی به حمل‌ونقل پایدار است.
در اصفهان حدود ۲۰ درصد سفرهای روزانه به‌صورت پیاده و حدود ۱۹ درصد با استفاده از حمل‌ونقل عمومی انجام می‌شود
رئیس گروه مطالعات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: توسعه زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی شامل مسیرهای دوچرخه‌سواری ایمن، پیاده‌روهای عریض و با کیفیت، تسهیلات دوچرخه‌سواری همچون پارکینگ دوچرخه و توسعه سنسورها در راستای تسهیل استفاده از کلان داده‌ها برای مدیریت بهتر جریان ترافیک از جمله زیرساخت‌های دیگر است.
لطیفی می‌گوید: ایجاد شبکه‌ای از ایستگاه‌های شارژ در سراسر شهر و استفاده از انرژی خورشیدی برای تولید برق در راستای تأمین انرژی وسایل نقلیه و زیرساخت‌ها از اقدامات تأثیر گذار در راستای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل پایدار شهری است.
وی اضافه می‌کند: در اصفهان حدود ۲۰ درصد سفرهای روزانه به‌صورت پیاده، سه درصد با استفاده از دوچرخه و حدود ۱۹ درصد با استفاده از حمل‌ونقل عمومی انجام می‌شود و در مجموع حدود ۴۲ درصد از سفرها در راستای حمل‌ونقل پایدار است.
رئیس گروه مطالعات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان خاطرنشان می‌کند: با توجه به توپولوژی شهر اصفهان ظرفیت توسعه دوچرخه و اسکوترهای برقی در اصفهان بسیار زیاد است و در صورت ایجاد بستر مناسب پیش‌بینی می‌شود که با استقبال شهروندان مواجه خواهد شد.
لطیفی می‌گوید: توسعه خطوط سریع‌السیر اتوبوس در این کلان‌شهر و ارائه خدمات با کیفیت تر در زمینه حمل‌ونقل همگانی تعداد استفاده‌کنندگان را افزایش خواهد داد.
وی ادامه می‌دهد: در صورتی که زمینه هم‌پیمایی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم شود، می‌توان در راستای کاهش استفاده از خودرو شخصی و در نتیجه توسعه پایدار گام برداشت.
به گزارش ایمنا، مواردی همچون تأکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و فناوری‌های نوین، نیاز به همکاری میان دولت‌ها، شهروندان و بخش خصوصی برای دستیابی به اهداف و اهمیت فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی در راستای تغییر نگرش جامعه به سمت حمل‌ونقل پایدار از جمله اقدامات در راستای توسعه این نوع حمل‌ونقل در کشور است.
در این راستا مواردی همچون توسعه سیاست‌های تشویقی برای استفاده از وسایل نقلیه سبز، افزایش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین حمل‌ونقل و تقویت آموزش‌های عمومی برای تغییر رفتار مصرف‌کنندگان از جمله پیشنهادات این گزارش در راستای توسعه و افزایش استفاده از حمل‌ونقل پایدار در شهرها است.