به گزارش خبرگزاری ایمنا، در نهایت پس از گذشت ۷۳ روز از لغو نشست خبری رئیس جمهور منتخب که معمولاً پس از اعلام نتایج انتخابات برگزار می‌شد، مسعود پزشکیان روز دوشنبه _بیست و ششم شهریور_ برای شرکت در اولین نشست خبری خود با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی حاضر شد. البته علت این تأخیر به گفته خود پزشکیان اینگونه مطرح شد: «بگذارید یک‌سری کارها را انجام دهیم، بعد جلسه [نشست خبری] می‌گذاریم.» با وجود این تأخیر طولانی، اظهارات روز گذشته‌ی رئیس جمهور که زیر ذره بین بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی قرار داشت در مواردی حواشی مختلفی ایجاد کرد و به دلیل شیوه صحبت بدون تکلف رئیس جمهور، در موضوعاتی از قبیل دیپلماسی و سیاست خارجی انتقاداتی را از سوی کارشناسان و افکار عمومی در پی داشت. علاوه بر این، مواردی همچون انتخاب مجری و سوالات کم مایه برخی خبرنگاران که پاسخ آنها از قبل قابل پیش‌بینی بود، سبب شد تا تصویر این نشست در ذهن مخاطب خالی از عیب و نقص نباشد. اگرچه بیان صادقانه و شفاف رئیس جمهور در بسیاری از سوالات برای مخاطب دلنشین بود و رویکرد همدلانه او در بعضی موضوعات با استقبال مواجه شد. محور اصلی سوالاتی که خبرنگاران از رئیس‌جمهور پرسیدند را می‌توان در سه حوزه سیاست داخلی، سیاست خارجی و اقتصاد خلاصه کرد که در ادامه به بررسی برخی از پاسخ‌های پزشکیان و حواشی ایجاد شده پیرامون آنها می‌پردازیم.
آقای رئیس جمهور، وفاق ملی دقیقاً چیست؟
یکی از سوالاتی که روز گذشته بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها پیدا کرد سوال خبرنگار روزنامه کیهان بود. او در رابطه با برخی از انتصابات پرحاشیه در دولت پرسید: «آقای رئیس‌جمهور؛ مستحضرید که حضور افراد زاویه‌دار با مبانی انقلاب و نظام در پست‌های کلیدی، می‌تواند موقعیت دولت را با خطر جدی روبه‌رو کند. حضرت آقا نیز بارها درباره به‌کارگیری افراد زاویه‌دار و بدسابقه هشدار داده‌اند. اما متأسفانه شمار زیادی از فعالان فتنه و حامیان اغتشاشات در دولت شما پست و مقام گرفته‌اند. این واقعیت تلخ، با مواضع اعلام‌شده حضرتعالی در تضاد است. آیا از این انتصاب‌ها باخبرید؟!»
رئیس جمهور در پاسخ به این پرسش حرف تازه‌ای نزد و دوباره پای وفاق ملی به میان آمد. پزشکیان گفت: ممکن است درباره یک موضوعی یک گروهی در یک سطحی اعتراضی کرده باشند و شما نیز در سطح دیگری اعتراض دیگری داشته باشید، شما تصور می‌کنید حق با شماست و طرف مقابل تصور می‌کند حق با آنهاست. نگاه ما این است که در چهارچوب چشم‌انداز و سیاست‌هایی که مقام معظم رهبری تعریف و ابلاغ کرده‌اند و برنامه‌هایی که وجود دارد، عمل کنیم.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه هر انسانی ممکن است اشتباه کند و قرار نیست به‌خاطر اشتباه، آدم‌ها را کنار بگذاریم، افزود: اگر می‌خواهیم وفاق ایجاد کنیم، یعنی باید بپذیریم که عیب‌هایی داشتیم و این عیب‌ها را نادیده می‌گیریم و کنار هم می‌آییم و بر اساس چهارچوب قانون و رهنمودهای مقام معظم رهبری عمل خواهیم کرد. اگر خلاف آن سیاست‌ها عمل کردند، ما برخورد کنیم، نه اینکه بگوییم تو در گذشته فلان اشتباه را کردی چرا آمده‌ای؟
این تاکید دوباره رئیس جمهور بر وفاق و پرهیز از اختلافات اگرچه رویکرد ارزشمندی است اما یک ایراد اساسی دارد و آن مشخص نبودن مرزهای گفتمان وفاق در دولت چهاردهم است. موضوعی که نشست روز گذشته بهترین فرصت برای تبیین آن بود اما از آن استفاده نشد. در هر حال همانطور که در سخنان رئیس جمهور هم اشاره شد «قانون و سیاست‌ها و رهنمودهای مقام معظم رهبری» ملاکی برای سنجش افراد است، اما چطور با وجود اذعان شخص دکتر پزشکیان به این مسئله، روند به‌کارگیری افرادی با مواضع علیه نظام و قوانین کشور و با سابقه حمایت از فتنه در دولت ادامه دارد و اعتراض دلسوزان به بهانه «وفاق» نادیده گرفته می‌شود؟ اگر «وفاق ملی» قرار است به عنوان کلان ایده دولت چهاردهم صرفاً در مقام شعار باقی نماند و به یک گفتمان تبدیل شود، تعیین مرز و چارچوب مشخص برای آن ضروری است، در غیر این صورت شعار وفاق با تفسیر به رأی، به چماقی تبدیل خواهد شد که برخی از چهره‌های تندرو در دولت، از آن برای ساکت کردن منتقدین خود استفاده خواهند کرد. موضوعی که حتی در همین نشست، سبب انتخاب فردی به عنوان مجری مراسم شد که سابقه حمایت از فتنه و توهین علنی به نظام و چهره‌های برجسته نظام را در کارنامه خود دارد و انتقاد بسیاری از فعالان مجازی را برانگیخت.
رهبر انقلاب در توصیه به دولت در خصوص ملاک‌های معظم له برای استفاده از افراد فرمودند: همکاران جوان، مؤمن، انقلابی، متعهد و پرانگیزه را انتخاب کنید تا گره‌ها را باز کنند و با پرورش آنها در مدیریت‌های رده‌های مختلف از پایین، به تدریج نسلی از مدیران برجسته و پرانگیزه برای فردای کشور شکل گیرد.
در همین راستا مالک شریعتی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در حساب ایکس خود نوشت: «با فرمایش دکتر پزشکیان در نشست خبری امروز کاملاً موافقم که اختلافات سیاسی و جناحی را کنار بگذاریم و رهنمودهای رهبری را مبنا قرار دهیم. رهبر انقلاب: خط قرمز بودن فتنه و فتنه گران، خارج از جناح بندی‌های سیاسی است… از فتنه گران ۸۸ که عناصری نامطمئن هستند مطلقاً نباید استفاده شود.»
با در نظر گرفتن همین معیار، سخنان پایانی پزشکیان در خصوص تلاش برای رفع حصر سران فتنه ۸۸ قابل نقد است و جناب رئیس جمهور باید مشخص کند چطور قرار است تناقض میان پایبندی به قانون و رهنمودهای رهبری و حمایت از چهره‌های شاخص فتنه ۸۸ را که به طور واضح نه تنها با نظام که با رأی مردم «درافتادند» حل کند؟
آقای رئیس جمهور، چه خبر از نگاه به داخل؟
روز گذشته موضوع ناترازی ها یکی از موضوعاتی بود که مورد توجه خبرنگاران قرار گرفت؛ در همین راستا خبرنگار ایرنا از برنامه رئیس‌جمهور برای حل مشکل ناترازی انرژی (بنزین و برق) پرسید و رئیس‌جمهور در پاسخ قدم اول را «آزاد شدن و ایجاد بستر مناسب برای تولید کننده‌ها و سرمایه‌گذاران داخلی» خواند و بخشی از مشکل را به نبود سرمایه‌گذاری خارجی گره زد و گفت «بدون سرمایه‌گذاری خارجی» حل مشکل «امکان‌پذیر نخواهد بود.» پزشکیان در پاسخ به اینکه برنامه‌اش برای حل مشکل ناترازی‌ها چیست، همچون سابق پای کارشناسان را وسط کشید و از رسانه‌ها هم کمک خواست: «گروه‌های دانشگاهی و کارشناسان و یک‌سری از خبرگان را گذاشتیم در این رابطه کار کارشناسی کنند، از شما رسانه‌های محترم دل‌مان می‌خواهد برای حل ناترازی‌ها مداخله و کمک کنید.» او در ادامه از چالش دولت برای حل این مسئله گفت: «اگر بگوییم به این ناترازی دست نزنیم اینجا صدا بلند می‌شود» و «دیگر امکان برون‌رفت از این مشکلات را نداریم.»
به نظر می‌رسد که دولت هنوز چهارچوب مشخصی برای مواجهه با بحران ناترازی‌های انرژی ندارد و گویا تلاش برای رفع تحریم و سرمایه‌گذاری خارجی نزدیک‌ترین راه‌حلی است که مورد نظر دولت است که رئیس‌جمهور هم در صحبت‌های خود به آن اشاره کرد. پزشکیان در پاسخ به سوال دیگری درباره چگونگی حل مشکل ناترازی‌ها، این بار به موضوع FATF اشاره کرد و گفت: «چاره‌ای نداریم غیر از اینکه FATF را حل کنیم.» او در ادامه نیز به این موضوع اشاره کرد که برای به نتیجه رسیدن FATF در روزهای آینده نامه‌ای به مجمع تشخیص مصلحت نظام خواهد نوشت. این موضع رئیس جمهور این تصور را در ذهن ایجاد می‌کند که دولت چهاردهم بدون در نظر گرفتن ظرفیت‌های داخل برای حل مشکلات بیش از هر چیز چشم به راه حل خارجی دوخته است و با این دست فرمان، باید پرسید که آیا قرار است تجربه تلخ گره زدن حل مشکلات روزانه مردم به موضوعاتی از قبیل FATF همانند دولت یازدهم و دوازدهم، تکرار شود؟
آقای رئیس جمهور، ما با آمریکا برادریم؟
یکی از اظهارات تعجب برانگیز روز گذشته پزشکیان که انتقادات بسیاری را برانگیخت، پاسخ او به سوال خبرنگار عصر ایران مبنی بر احتمال دیدارش با رئیس‌جمهور آمریکا بود. او گفت: «آنها باید برادری خود را ثابت کنند تا ببینیم به تعهداتشان پایبند هستند یا نه؛ چون آنها همه راه‌ها را روی ما بسته‌اند. امریکایی‌ها باید نشان دهند که با ما دشمنی ندارند. ما که دور کشور آنها پایگاه نزدیم یا اینکه ما آنها را تحریم نکردیم. آمریکا ما را تهدید نکند و به ما احترام بگذارد، ما حتی با آمریکا هم برادریم!»
رئیس جمهور در بخشی دیگر از اظهارات خود درباره اینکه پیامتان به دولتمردان آمریکا چیست گفت: «پیام صریح ما برای دولتمردان آمریکا این است که به حقوق مردم ما احترام بگذارند و برای کشور ما توطئه نچینند. ما در فکر کشورگشایی و در فکر صدور انقلابمان به جایی نیستیم.»
پزشکیان در ادامه بیان کرد: «اگر دست از سر ما بردارند، رفتار و زندگی ما برای خیلی از جاها الگو است اما آنها افراد خوب و دانشمندان ما را ترور می‌کنند.»
این سخنان در کنار این جمله که «آمریکا همه راه‌ها را روی ما بسته» و اینکه «با هرکسی که می‌خواهیم صحبت کنیم می‌گویند [آمریکا] اجازه نداده» می‌تواند موضعی از روی ضعف تلقی شود و با در نظر گرفتن تمرکز رسانه‌های خارجی بر این نشست، این پیام را صادر کند که ایران محتاج برقراری ارتباط با آمریکا است، در صورتی که طبق نظر کارشناسان حتی اگر قرار است مذاکراتی برای رفع تحریم صورت بگیرد، اتخاذ رویکرد مقتدرانه و صادر نکردن سیگنال ضعف، کمک بیشتری به پیشبرد اهداف تیم مذاکره کننده خواهد کرد. بنابراین باید پرسید که استفاده از لفظ «برادر» برای کشوری با سابقه ترور سردار شهید سلیمانی و پاره کردن برجام، آن هم در شرایطی که احتمال روی کار آمدن دوباره ترامپ وجود دارد چه معنایی دارد؟
در همین راستا یکی از کاربران فضای مجازی در واکنش به این سخنان نوشت: «ما با آمریکایی‌ها برادر نیستیم؛ ما با آمریکا پدر کشتگی داریم!»
گشت ارشاد و دیگر مسائل...
گشت ارشاد از سوالاتی بود که رسانه‌های داخلی و خارجی در طرح پرسش‌هایشان به آن پرداختند. خبرنگار مجله اندیشه پویا کسی بود که با گفتن این جمله که علت با تأخیر رسیدنش این بوده که از کوچه پس‌کوچه انداخته تا گیر گشت ارشاد نیفتد، به‌نحوی پای گشت ارشاد را به نشست خبری رئیس‌جمهور باز کرد. این صحبت خبرنگار با واکنش رئیس‌جمهور همراه شد. پزشکیان گفت: «باز هم گشت ارشاد اذیت می‌کند؟ قرار نبود برخورد کنند. پیگیری می‌کنیم که دیگر کسی را اذیت نکنند.» او ادامه داد: «گشت ارشاد را پیگیری می‌کنیم و قرار نبوده که برخوردی انجام دهند و دادستانی هم اعلام کرده است.»
نکته جالب توجه انتشار یک استوری از سوی خانم خبرنگار همراه با مجری مراسم پیش از شروع مراسم بود که نشان می‌داد ادعای تأخیر به دلیل ترس از گشت ارشاد درواقع یک ترفند رسانه‌ای برای پیش کشیدن این موضوع بوده است نه یک ماجرای واقعی.
لازم به ذکر است که بیان جمله کوتاه «پیگیری می‌کنم دیگر کسی را اذیت نکنند» از سوی رئیس جمهور، به تیتر یک تایمز اسرائیل تبدیل شد و این رسانه با اشاره به سالگرد فوت مهسا امینی سعی کرد، از آب گل آلود ماهی بگیرد.
سوال مهمی که پرسیده نشد
یکی از سوالاتی که شاید فرصتی بهتر از نشست خبری دوشنبه برای طرح مستقیم آن از رئیس جمهور وجود نداشت، پیگیری وضعیت اسارت «محمدرضا نوری» یا همان «ابوعباس» است، مدافع حرمی که در تاریخ سوم فروردین ۱۴۰۲ در منطقه «زیونه» بغداد توسط کماندوهای آمریکایی ربوده شد و تاکنون در اسارت نیروهای آمریکایی در عراق است و انتظار می‌رفت که با سفر رئیس جمهور به عراق، پیگیری این مسئله در دستور کار دولتمردان قرار بگیرد اما تاکنون خبری در این خصوص منتشر نشده است.
همین موضوع با واکنش همسر این اسیر مدافع حرم همراه شد و «بشری سعد» در حساب ایکس خود نوشت: «و چه غریب بودی تو که در حد یک سوال هم از رئیس جمهور، سهمت نبود! جایی که یک سوال تکراری، ۳ بار پرسیده و پاسخ داده می‌شود! بعد از ۵۴۴ روز اسارت در غربت و آن همه امضا مردم شریفمان که دومین کارزار پر امضای ایران شد، هیچ پاسخی برای نگرانی‌ها وجود ندارد. خدایا فریاد رس مظلوم باش»
تجربه‌های یک نشست
مواردی که به آنها اشاره شد، بخشی از موضوعاتی بود که در طول اولین نشست خبری رئیس جمهور مورد توجه قرار گرفت و انتقاداتی هم در پی داشت، اما فارغ از آنچه گفته شد مواضع خوب رئیس جمهور در ارسال پیام دوستی به همسایگان، اعلام وفاداری به دوستان روزهای سخت یعنی روسیه و چین و همچنین حمایت از فلسطین و اعلام موضع قاطع در برابر رژیم صهیونیستی موضوعاتی است که قابل قدردانی است. همچنین بیان بدون تکلف و صمیمی پزشکیان موضوعی است که برای مخاطب دلنشین است و سبب ارتباط بهتر مخاطب با کلام رئیس جمهور می‌شود اما نباید فراموش کرد که این نوع بیان شاید مناسب فضای انتخابات باشد اما همین مسئله ممکن است پس از مدتی کارکرد معکوسی پیدا کند، زیرا کلی گویی و نداشتن اطلاعات دقیق و کارشناسی در برخی موضوعات اساسی در طولانی مدت می‌تواند از رئیس جمهور چهره‌ای ناآگاه و بدون تسلط بر مسائل روز کشور بسازد و این تصویر قطعاً در شأن مقام اول اجرایی کشور نخواهد بود. به کار بردن جمله‌هایی چون «از خدا می‌خواهم با مصر رابطه داشته باشیم» یا «با آمریکا هم برادریم» و… از یک فرد عامی چندان عجیب نیست اما بیان هرکدام از این عبارات در روابط بین‌الملل از زبان رئیس جمهور ممکن است معنایی داشته باشد که به نفع منافع کشور نباشد یا مثلاً استفاده از لفظ «شوروی» به جای روسیه و «افغانی‌ها» به جای مهاجران شاید یک اشتباه لفظی ساده باشد ولی در ذهن مخاطب اثر منفی می‌گذارد. همچنین با توجه به در پیش بودن سفر پزشکیان به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل و ارتباط او با سران کشورهای مختلف در حاشیه این نشست، ضروری است که مشاوران و کارشناسان رئیس جمهور توجه ویژه ای به این مسائل داشته باشند تا از تکرار برخی اشتباهات در این زمینه جلوگیری شود.