به گزارش خبرگزاری ایمنا، صنایع شیمیایی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی و صنعتی هر کشور، نقشی حیاتی در تأمین نیازهای اساسی جامعه و پیشرفت فناوری ایفا می‌کند، این صنایع نه‌تنها در تولید مواد اولیه برای سایر بخش‌ها اهمیت دارند، بلکه به ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش ارزش افزوده نیز کمک می‌کنند.
چالش‌هایی نظیر کمبود مواد اولیه، ضعف‌های مدیریتی و عدم ارتباط مؤثر بین دانشگاه و صنعت می‌تواند مانع از رشد و پیشرفت این حوزه شود. در این راستا، بهره‌مندی از دانش و تجربیات متخصصان در این صنعت به‌ویژه در کشورهایی مانند ایران، امری ضروری است.
هادی فرخی، استاد دانشگاه و دارنده دکترای شیمی کاربردی، یکی از چهره‌های برجسته و کارآفرین در حوزه صنایع شیمیایی در ایران است. با سال‌ها تجربه در محیط‌های آکادمیک و صنعتی، ایشان به‌خوبی با چالش‌های موجود در این حوزه آشنا هستند و نظرات ایشان به‌عنوان یک پیشرو در این صنعت بسیار ارزشمند است. فرخی با تکیه بر دانش تخصصی و تجارب عملی خود، تلاش کرده تا دانشجویان را برای ورود به بازار کار آماده کند و به‌ویژه در راستای تقویت ارتباط میان دانشگاه و صنعت گام بردارد.
فرخی بر این باور است که برای ارتقا صنایع شیمیایی و بهبود شرایط اقتصادی کشور، لازم است که ارتباط نزدیک‌تری بین دانشگاه‌ها و صنایع برقرار شود و این ارتباط از حالت آرشیوی به عملیاتی تبدیل گردد. از نظر وی ضعف مدیریتی و عدم اطمینان میان دانشگاه و صنعت از جمله بزرگ‌ترین مشکلاتی است که مانع از رشد و پیشرفت صنایع شیمیایی در کشور می‌شود. نظرات و تجربیات فرخی در زمینه چالش‌های صنایع شیمیایی و راهکارهای عملی برای بهبود وضعیت موجود پرداخته شود، با توجه به نقش حیاتی شیمی در توسعه اقتصادی و صنعتی کشور، نظرات و دیدگاه‌های ایشان می‌تواند راهگشای بسیاری از مسائل کنونی باشد.
در گفت‌وگویی که خبرنگار ایمنا با هادی فرخی داشت، ایشان بر اهمیت تقویت ارتباط میان دانشگاه و صنعت تأکید کرده و راهکارهای عملی خود را برای مواجهه با چالش‌های این حوزه بیان کردند، فرخی با بیش از ۱۵ سال سابقه در این عرصه، در تلاش است تا دانشجویان را برای ورود به بازار کار آماده کند. این تصویر از فعالیت‌های ایشان یادآور فضایی است که دانشجویان نه‌تنها از محتوای علمی، بلکه از تجربیات عملی بهره‌مند می‌شوند و خود را برای آینده‌ای بهتر و شغلی مطمئن آماده می‌کنند.
ایمنا: با توجه به تخصص شما در صنایع شیمیایی، چه چالش‌هایی در این فرآیندها، به‌خصوص در ایران، وجود دارد؟
فرخی: چالش‌های زیادی وجود دارد که مختص ایران نیست، اما در کشور ما شدت بیشتری پیدا کرده است. اولین چالش، روند اشتباه آموزشی است که در محیط آکادمیک به دانشجویان داده می‌شود. دانشجویان ما در رشته‌های مختلف از جمله شیمی، فیزیک و دیگر رشته‌ها از محیط صنعتی دور هستند. چالش دیگر، عقب‌ماندن تکنولوژی در کشور است. دستگاه‌ها قدیمی‌اند و دسترسی به مواد اولیه هم چالش بزرگی است؛ چه مواد وارداتی و چه تولیدات داخلی. بسیاری از این مواد در دسترس نیستند یا با نوسانات شدید قیمتی مواجه‌اند.
ایمنا: راهکار شما برای حل این چالش‌ها چیست؟
فرخی: یکی از مهم‌ترین راهکارها، تقویت مدیریت و سیستم آموزشی است. دانشگاه‌ها باید ارتباط نزدیک‌تری با صنعت داشته باشند. این ارتباط به‌جای اینکه فقط آرشیوی باشد، باید عملیاتی شود. همچنین دانشجویان باید در دوران کارشناسی به صنعت معرفی شوند، نه اینکه پس از فارغ‌التحصیلی دنبال شغل بگردند. تقویت ارتباط بین دانشگاه و صنعت بسیار مهم است و باید از دو طرف، هم دانشگاه‌ها و هم صنایع، تشویق به این همکاری شوند.
ایمنا: شما به‌عنوان کسی که هم در محیط دانشگاهی و هم در صنعت فعالیت داشته‌اید، بزرگ‌ترین مشکل را چه می‌دانید؟
فرخی: بزرگ‌ترین مشکل، عدم اطمینان بین صنعت و دانشگاه است. دانشگاه‌ها احساس می‌کنند که اگر یک کار ساده انجام دهند، مستحق پاداش بزرگی هستند، در حالی که صنعت این کارها را ارزش‌گذاری نمی‌کند. این باعث شده که پروژه‌های مشترک موفقیت‌آمیز نباشند و اعتماد بین این دو بخش کاهش یابد.
ایمنا: مدیریت در حوزه R&D (تحقیق و توسعه) چگونه می‌تواند بر بهبود صنایع، به‌ویژه در ایران، تأثیرگذار باشد؟
فرخی: مدیران R&D باید به‌روز و فعال باشند. مدیری که صرفاً بر اساس تجربه انتخاب می‌شود، نمی‌تواند تحولی ایجاد کند. یکی دیگر از مشکلات در ایران این است که هیچ آینده‌نگری در صنعت وجود ندارد. هیچ صنعتی حاضر نیست روی یک پروژه بلندمدت سرمایه‌گذاری کند. به‌عنوان مثال، برای رسیدن به نایلون ۶.۶ که امروزه کاربرد فراوانی دارد، صدها دانشجوی دکترا و کارشناسی ارشد سال‌ها پژوهش کردند. در ایران، چنین سرمایه‌گذاری‌ای وجود ندارد.
ایمنا: در مورد ضعف مدیریت در صنایع شیمیایی و تأثیر تحریم‌ها نظرتان چیست؟
فرخی: مشکل اصلی، ضعف مدیریتی است. اگر مدیریتی قوی داشتیم، بسیاری از مشکلات دیگر قابل حل بود. دانشجویان ارشد و دکترا به راحتی می‌توانند به علوم روز دسترسی پیدا کنند. بنابراین، ضعف مدیریتی است که چرخ تولید را کند کرده است.
ایمنا: به‌نظر شما، چه فاکتورهایی باید در طراحی محیط‌های شیمیایی لحاظ شوند؟
فرخی: محیط‌های شیمیایی باید در مکان‌های خاصی قرار بگیرند که از نظر اقلیمی و استراتژیک مناسب باشند. متأسفانه، در ایران بسیاری از شهرک‌های صنعتی به‌طور مناسب طراحی نشده‌اند و فاضلاب‌های شیمیایی به درستی از فاضلاب‌های دیگر جدا نمی‌شوند. این مسائل می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری برای مردم و محیط‌زیست به همراه داشته باشد.
ایمنا: چگونه می‌توانیم در بحث صنایع شیمیایی آسیب‌ها را به حداقل رسانده و به نتایج مطلوب برسیم؟
فرخی: باید هم علمی و هم عملی کار کنیم. صنایع شیمیایی باید با مشورت مهندسین متخصص ساخته شوند و دستگاه‌های صنعتی با مهندسی دقیق طراحی شوند. سیاست‌هایی باید اجرا شود که تولیدکنندگان را ملزم به رعایت استانداردهای لازم کنند. متأسفانه، بسیاری از کارخانه‌های خصوصی استانداردهای ایمنی و نظافتی را رعایت نمی‌کنند، که این می‌تواند اثرات منفی بسیاری بر بازده تولید داشته باشد.
ایمنا: یکی از دغدغه‌های مهم شما، کمبود مواد اولیه در بخش شیمی است. چرا این مسئله تا این حد مشکل‌ساز شده و چه راهکاری برای آن دارید؟
فرخی: متأسفانه در بخش شیمی ما به شدت با مشکل مواد اولیه مواجه هستیم. بسیاری از این مواد حتی وارداتی هم نیستند، بلکه تولید داخلی‌اند، اما یک‌دفعه ناپدید می‌شوند و بعد از مدتی قیمتشان چند برابر می‌شود. اگر قرار است قیمت افزایش یابد، بهتر است شفاف و مشخص این کار را انجام دهند. ما موادی داریم مثل پتاسیم که در داخل کشور تولید می‌شود، اما باز هم مشکلاتی در دسترسی و قیمت آن وجود دارد. شرکت‌های زیادی در این زمینه فعالیت می‌کنند، اما متأسفانه این مشکل در هر بخشی که وارد شویم، به نحوی وجود دارد و مانع پیشرفت صنایع می‌شود.
ایمنا: به نظر شما، توجه به علم شیمی چه تحولی در اقتصاد کشور می‌تواند ایجاد کند؟
فرخی: مشکل تنها شیمی نیست، بلکه کلیه علوم پایه در کشور ما مظلوم واقع شده‌اند. به‌عنوان مثال، بسیاری از فارغ‌التحصیلان دکتری ریاضی مجبور به مهاجرت می‌شوند و در دانشگاه‌های اروپایی تدریس می‌کنند. اگر به شیمی توجهی شود، تأثیرات بسیار گسترده‌ای بر اقتصاد و زندگی مردم خواهد داشت. شیمی مثل سایر رشته‌های مهندسی نیست که تحولی ناگهانی در ظاهر شهرها ایجاد کند، اما تحولاتی بسیار محسوس‌تر در صنایع ایجاد می‌کند. صنایع خودروسازی، هواپیماسازی و دیگر صنایع در حال حرکت به سمت استفاده از مواد شیمیایی هستند.
ایمنا: به نظر شما بزرگ‌ترین مشکل حال حاضر کشور در بخش مدیریت علمی و صنعتی چیست؟
فرخی: مهم‌ترین چالش کشور ما، سوءمدیریت است. من بارها گفته‌ام که مشکل اصلی در مدیریت کشور است و این مسئله باعث شده است که صنایع و علوم پایه آسیب ببینند. ما به‌جای اینکه از خود شروع کنیم و دانشجویان را به سمت اشتغال‌زایی و تولید هدایت کنیم، به مشکلات موجود اشاره کرده و فقط غر می‌زنیم. اگر دانشجو را درست تربیت کنیم و او را به سمت خوداشتغالی و کارآفرینی هدایت کنیم، این مشکل حل می‌شود.
ایمنا: شما به‌عنوان یک استاد دانشگاه، چه راهکاری برای بهبود وضعیت آموزش عالی و اشتغال فارغ‌التحصیلان دارید؟
فرخی: وظیفه من به‌عنوان یک استاد این نیست که فقط واحدهای درسی به دانشجویان ارائه دهم. وظیفه من این است که دانشجویان را طوری تربیت کنم که بتوانند در آینده شغلی موفق باشند. من معتقدم باید دانشجویان را به گونه‌ای تربیت کنیم که نه تنها در درس‌ها موفق باشند، بلکه بتوانند به‌عنوان یک نیروی کارآمد وارد بازار کار شوند و باری از دوش جامعه بردارند. اگر دانشجویی انگیزه نداشته باشد، نمی‌تواند موفق شود.
ایمنا: شما معتقدید که ارتباط بین دانشگاه و صنعت باید بهبود یابد؟
فرخی: دانشگاه باید ارتباط نزدیکی با صنعت داشته باشد. ما نمی‌توانیم فقط به تحقیقات و مقالات علمی تکیه کنیم و از صنعت دور باشیم. بسیاری از دانشگاه‌های معتبر دنیا، شعبه‌های مختلفی از صنایع دارند. ما نیز باید چنین مدلی را در دانشگاه‌هایمان پیاده‌سازی کنیم. اگر این ارتباط ایجاد شود، می‌توانیم از دستاوردهای علمی به‌صورت عملی در صنایع استفاده کنیم و پیشرفت‌های بیشتری داشته باشیم.