به گزارش خبرگزاری ایمنا، هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فناوری‌های قرن ۲۱، به سرعت در حال گسترش و تحول در صنایع و زندگی روزمره ما است. با این حال، توسعه این فناوری در ایران با چالش‌ها و موانع متعددی مواجه است.
موانع توسعه هوش مصنوعی در ایران
۱. کمبود سرمایه‌گذاری
یکی از بزرگ‌ترین موانع توسعه هوش مصنوعی در ایران، کمبود سرمایه‌گذاری در این حوزه است. با وجود پتانسیل‌های بالای ایران در زمینه تحقیق و توسعه، منابع مالی کافی برای حمایت از پروژه‌های هوش مصنوعی وجود ندارد. این مسئله موجب می‌شود که بسیاری از استارتاپ‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی نتوانند به‌طور کامل به اهداف خود برسند.
۲. نبود زیرساخت‌های فناوری
زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران هنوز به سطح مطلوبی نرسیده است. وجود نداشتن شبکه‌های پرسرعت و پایدار اینترنتی، به‌ویژه در مناطق روستایی و کمتر توسعه‌یافته، مانع از دستیابی به داده‌های کلان و اجرای الگوریتم‌های پیچیده هوش مصنوعی می‌شود، همچنین کمبود مراکز داده (Data Center) و امکانات ابری برای پردازش و ذخیره‌سازی داده‌ها، از دیگر موانع است.
۳. نبود تناسب بین دانشگاه‌ها و صنعت
به‌رغم اینکه دانشگاه‌های ایران به تولید دانش و تحقیقات در زمینه هوش مصنوعی پرداخته‌اند، این دانش به‌طور مؤثر در صنعت به کار گرفته نمی‌شود. فاصله بین آموزش‌های دانشگاهی و نیازهای واقعی بازار کار، موجب می‌شود که فارغ‌التحصیلان نتوانند به‌راحتی وارد بازار کار شوند و مهارت‌های لازم را کسب کنند.
۴. مشکلات قانونی و سیاست‌گذاری
وجود قوانین و مقررات غیرشفاف و متناقض در زمینه فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی، از دیگر موانع توسعه در این حوزه است. سیاست‌گذاری‌های نادرست و وجود نداشتن یک چارچوب قانونی مشخص برای حمایت از استارتاپ‌ها و شرکت‌های فعال در زمینه هوش مصنوعی، مانع از جذب سرمایه‌گذاران و توسعه کسب‌وکارها می‌شود.
۵. کمبود نیروی کار متخصص
نیروی کار متخصص در زمینه هوش مصنوعی یکی دیگر از چالش‌های اصلی ایران است. با وجود رشد چشمگیر در آموزش‌های مرتبط با هوش مصنوعی، هنوز نیز تعداد کافی از کارشناسان و متخصصان در این زمینه وجود ندارد. این موضوع موجب کاهش کیفیت پروژه‌های تحقیقاتی و توسعه‌ای در این حوزه می‌شود.
رتبه ایران در هوش مصنوعی
براساس گزارش‌های بین‌المللی، ایران در رتبه‌بندی جهانی هوش مصنوعی، نسبت به سایر کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه در وضعیت خوبی قرار ندارد. در حالی که کشورهای پیشرفته نظیر ایالات متحده، چین و کشورهای اروپایی به سرعت در حال پیشرفت در زمینه هوش مصنوعی هستند، ایران نتوانسته است به رشد مطلوبی در این حوزه دست یابد. این امر به دلیل موانع ذکر شده، نبود استراتژی‌های مؤثر و عدم هماهنگی میان نهادهای دولتی و خصوصی است.
بر اساس داده‌های اخیر، ایران در تولید مقالات علمی و پژوهش‌های مرتبط با هوش مصنوعی در منطقه خاورمیانه در رتبه اول قرار دارد، اما این امر به تنهایی نمی‌تواند نشان‌دهنده موفقیت در این حوزه باشد. برای تبدیل این تحقیقات به کاربردهای عملی و تجاری، نیاز به تغییرات اساسی در زیرساخت‌ها و سیاست‌گذاری‌ها داریم.
ضرورت توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی
۱. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها
برای ارتقا هوش مصنوعی در ایران، باید سرمایه‌گذاری‌های کلانی در زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام شود. این شامل ایجاد مراکز داده، بهبود شبکه‌های اینترنتی و ایجاد بسترهای ابری مناسب است. همچنین، توسعه سیستم‌های پردازش کلان داده (Big Data) برای تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ بسیار حیاتی است.
۲. تقویت همکاری‌های بین‌المللی
ایران باید به دنبال تقویت همکاری‌های بین‌المللی در زمینه هوش مصنوعی باشد. این همکاری‌ها می‌توانند شامل تبادل دانش، برگزاری کارگاه‌ها و سمینارها و انجام پروژه‌های مشترک با دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی خارجی باشد. این امر می‌تواند به جذب فناوری‌های نوین و انتقال دانش به ایران کمک کند.
۳. ایجاد شبکه‌های کارآفرینی
تشکیل شبکه‌های کارآفرینی و حمایت از استارتاپ‌ها در زمینه هوش مصنوعی می‌تواند به توسعه این حوزه کمک شایانی کند. دولت باید با ارائه مشوق‌های مالی، تسهیلات و حمایت‌های قانونی، زمینه‌های لازم برای فعالیت‌های کارآفرینانه در این حوزه را فراهم آورد.
۴. آموزش‌وپرورش نیروی کار متخصص
برای رفع مشکل کمبود نیروی کار متخصص، نیاز به توسعه برنامه‌های آموزشی و پرورشی در زمینه هوش مصنوعی داریم. این برنامه‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که دانش‌آموختگان را با مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار آشنا کنند. برگزاری دوره‌های تخصصی و کارگاه‌های عملی نیز می‌تواند به افزایش مهارت‌های نیروی کار کمک کند.
۵. تدوین سیاست‌های جامع
تدوین سیاست‌های جامع و هماهنگ در زمینه هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین می‌تواند به افزایش شفافیت و حمایت از فعالان این حوزه کمک کند. دولت باید با همکاری نهادهای خصوصی و عمومی، چارچوب‌های قانونی مناسب برای توسعه هوش مصنوعی را ایجاد کند.
توسعه هوش مصنوعی در ایران به‌عنوان یک ضرورت انکارناپذیر مطرح است. با وجود چالش‌ها و موانع موجود، ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، تقویت نیروی کار متخصص و ایجاد شبکه‌های کارآفرینی، به یکی از کشورهای پیشرو در زمینه هوش مصنوعی تبدیل شود. این امر نه تنها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کند، بلکه می‌تواند ایران را در مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار قرار دهد.
