به گزارش خبرگزاری ایمنا، شهر محل و تجلی‌گاه رشد و شکوفایی جامعه درون خود است، مشروط به اینکه فضای توسعه و نمو در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای فردفرد شهروندان آن مهیا باشد؛ توان‌خواهان یک شهر که شامل معلولان جسمی حرکتی و ذهنی، جانبازان، ناشنوایان و نابینایان، سالمندان، کودکان و زنان باردار است، قشر وسیعی از ساکنان شهرها را تشکیل می‌دهند، بنابراین برای حضور خلاق این جامعه خاص با تکیه بر اصول کرامت انسانی و برابری و نداشتن تبعیض موظف هستیم شهری قابل فعالیت، با معیارهای استاندارد و مطلوب بسازیم.
اگر بپذیریم که شهر تبلور کالبدی جوامعی است که در آن زندگی می‌کنند، پس شهر جسم ما و جامعه جان آن است و این موضوع بدیهی است که وقتی که جسم دچار معلولیت باشد، جان آن نیز در سردرگمی و آشفته حالی به سر می‌برد.
طبق آمار سازمان ملل بیش از یک میلیارد نفر یا حدود ۱۵ درصد جمعیت جهان با نوعی معلولی زندگی می‌کنند و در ایران نیز بنا به گزارش سازمان بهزیستی کشور دو درصد از جمعیت کل کشور شامل حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر معلول هستند که این افراد نیازمند دریافت خدمات مختلف توانبخشی هستند.
محیط‌های شهری، فضای زندگی روزمره شهروندان است و باید توانایی پذیرش کلیه افراد و تأمین خدمات رفاهی مربوط به آن‌ها را داشته باشد. نابسامان بودن فضاهای شهری و انطباق‌نداشتن آن‌ها با نیاز و خواسته‌های این افراد سبب منزوی شدن عده‌ای از این قشر شده است، بنابراین ساماندهی و مناسب‌سازی درباره این فضاها در واقع بازگرداندن این افراد به زندگی اجتماعی و فعالیت دوباره است.
در فرایند برنامه‌ریزی شهری نوین، شهرها باید به گونه‌ای طراحی و برنامه‌ریزی شود که برای همه ساکنان حتی معلولان مورد استفاده قرار گیرد، اما تفکر غالب در جامعه بر اقلیت بودن گروه معلولان است، در صورتی که در جامعه ما اینگونه نیست و باید این گناه اصلاح شود.
اگر تفکر جامعه توجه اکثریت گروه‌های جامعه است، افراد کم‌توان نیز باید در اولویت توجه قرار گیرند، بی‌شک بسیاری از مواقع شاهد مشکلات متعدد معلولان در سطح شهر برای تردد و استفاده از امکانات شهری بوده‌ایم و بسیاری از طراحی‌های صورت گرفته در سطح شهر بدون توجه به نیازهای این قشر صورت گرفته است.
بنابراین ضروری است که مدیریت شهری بستر فعالیت‌ها و وسایل رفع نیازهای افراد گروه‌های مختلف به ویژه معلولان، که بخشی از ظرفیت‌های جامعه هستند را در شهر به بهترین وجه فراهم سازد. معبر، پل، پله خودروهای عمومی و دیگر اماکن به گونه‌ای طراحی و ساخته شده‌اند که معلولان نیز به راحتی بتوانند امور خود را با حفظ استقلال اجرا کنند.
علاوه بر این مناسب‌سازی فضای شهری و بهبود قابلیت دسترسی و تحرک افراد دارای معلولیت، در کاهش فقر بسیار مهم است و می‌تواند در تأمین منابع مادی و مالی موجب گسترش خدمات اجتماعی و بهبود امکانات اقتصادی شود.
شهرداری اصفهان به‌منظور کاهش محدودیت‌های موجود در سطح شهر و فضاهای عمومی، سال‌های زیادی است که در قالب تشکیل ستاد مناسب‌سازی فضاهای شهری به این حوزه توجه و تمرکز ویژه داشته است؛ اداره شهر دسترس‌پذیر برای معلولان در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان مستقر است و با هدف مناسب‌سازی ساختمان‌ها و فضاهای شهری و اجرایی کردن قوانین از طریق نیازسنجی، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی، ارائه پیشنهادهای تخصیص بودجه، نظارت و کنترل بر اجرای پروژه‌های مرتبط و جمع‌آوری بازخورد فعالیت‌ها تشکیل شده است.
۱۵۰ پارک حاشیه‌ای ویژه معلولان در شهر اصفهان
احمد شریعتی، عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان در این‌باره ضمن تبریک فرارسیدن «روز جهانی معلولان» به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ستاد مناسب‌سازی معابر و اماکن عمومی به ریاست معاون شهرسازی شهرداری اصفهان از سال ۱۳۹۰ تشکیل شده است و با توجه به آمار معلولان، در این کلان‌شهر اقدامات خوبی از نظر مناسب‌سازی انجام شده، باید گسترش پیدا کند؛ این اقدامات در حوزه بی‌آرتی، مترو و مناسب‌سازی معابر است.
وی با بیان اینکه حدود ۱۰۰ کیلومتر مسیر، ۱۶ کیلومتر پیاده‌رو، ۱۶۱ تقاطع، ۴ دستگاه از ۱۴۰ پل و چندین دستگاه ون ویژه معلولان در شهر اصفهان مناسب‌سازی شده است، ضمن اینکه طرح منزلت نیز خدمات مختلفی به این قشر ارائه می‌دهد، می‌افزاید: سرانه فرهنگی و خدماتی که باید برای فرد معلول به‌عنوان شهروند در اصفهان منظور کنیم، بسیار پایین است و نسبت به این امر باید توجه بیشتر شود.
عضو هیئت رئیسه شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح می‌کند: به‌رغم اینکه عنوان مصوبه «شهرداری معلولان» را در شهرداری داشتیم، این بخش هنوز جایگاهی در شهرداری اصفهان ندارد.
شریعتی با بیان اینکه باید به این موضوع توجه کرد تا نمایندگان معلولان جسمی حرکتی، ناشنوایان و نابینایان خواسته‌های خود را در مناسب‌سازی بیان کنند، ادامه داد: در ایستگاه‌های اتوبوس و مترو باید به‌صورت صوتی اطلاع‌رسانی لازم ویژه روشندلان انجام شود، همچنین خدمات کارت منزلت باید به صورت ویژه‌تر ارائه شود.
وی خاطرنشان می‌کند: ۱۵۰ مورد پارک حاشیه‌ای مخصوص معلولان داریم که باید گسترده‌تر شود.
اصفهان می‌تواند شهری فراگیر، در دسترس و مناسب برای زندگی باشد
وحید مهدویان، مشاور و دستیار شهردار اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری در این‌باره به خبرنگار ایمنا با اشاره به شعار این دوره مدیریت شهری با عنوان «اصفهان من، شهر زندگی» و اهداف و رویکردهای آن در خصوص مناسب‌سازی این کلان‌شهر برای معلولان اظهار می‌کند: حفظ عدالت اجتماعی و رعایت حقوق شهروندی به‌ویژه شهروندان دارای معلولیت از سیاست‌های کلان و اصلی شهرداری است و یکی از مهم‌ترین حقوق شهروندی معلولان، جانبازان، سالمندان و کم‌توانان جسمی حرکتی، حق دسترس‌پذیری است.
وی می‌افزاید: تنظیم مجموعه ضوابط و جزئیات اجرایی مناسب‌سازی پیاده‌روها، تهیه طرح پژوهشی سند راهبردی مناسب‌سازی فضاهای شهری، تدوین طرح جامع پیاده‌روسازی و به‌کارگیری سیاست حفظ تراز و هم‌سطحی پیاده‌روها در تقاطع با معابر فرعی، ایمن‌سازی و مناسب‌سازی جزایر ترافیکی معابر مهم شهری، احداث ایستگاه ورزش به‌همراه نصب ست ورزشی ویژه جانبازان و معلولان در مناطق مختلف و طراحی نمونه‌سازی و اجرای کف‌فرش راهنما و هشدار ویژه نابینایان و کم‌بینایان برای مسیریابی و ایمنی تردد و اجرا به‌صورت گسترده در تمام معابر و پیاده‌روهای جدیدالاحداث و ترمیمی شهر اصفهان از جمله اقدامات انجام شده است.
مشاور و دستیار شهردار اصفهان در امور شهرسازی و معماری شهری خاطرنشان می‌کند: با افزودن مجموعه ضوابط و مقررات مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری در زمینه مناسب‌سازی برای افراد دارای معلولیت، در حوزه تدوین قوانین به‌عنوان پیوست طرح جامع بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان و ابلاغ مجدد ضوابط مذکور به شهرداری‌های مناطق بر لازم‌الاجرا کردن این ضوابط در پروژه‌های شهری و صدور پروانه‌های ساختمانی تاکید شد.
مهدویان امیدواری می‌کند: با افزایش مشارکت افراد دارای معلولیت، اصفهان را می‌توانیم به شهری پایدار، فراگیر، در دسترس و در نهایت شهری برای زندگی تبدیل کنیم.
تلاش برای تحقق شهر بدون مانع برای معلولان
علیرضا نوروزی، مسئول شهر دسترس‌پذیر برای معلولان در شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: بودجه مربوط به مناسب‌سازی شهر برای افراد توان‌خواه در سال جاری در تمام مناطق حدود ۱۷ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است که با توجه به تورم موجود تلاش می‌کنیم آن را افزایش دهیم و به بیش از ۲۰ میلیارد تومان برسانیم.
وی با بیان اینکه اقدامات در فضاهای شهری که بیشتر روباز است یا ساختمان‌های عمومی سرپوشیده همچون ساختمان‌های شهرداری مناطق انجام می‌شود، می‌افزاید: در سایر ساختمان‌ها از جمله بانک‌ها باید این الزامات رعایت شود، همچنین در ایستگاه‌های اتوبوس و جزایر ترافیکی اقدامات عمرانی انجام می‌شود.
مسئول شهر دسترس‌پذیر برای معلولان در شهرداری اصفهان با بیان اینکه یکی از اقدامات شاخص عمرانی اجرای رمپ با شیب پنج درصد در فضاهای عمومی و شیب هشت درصد در فضاهای خصوصی و ساختمان‌های سرپوشیده است، می‌گوید: این رمپ‌ها به‌منظور راحتی معلولان به میله‌های دست‌گرد مجهز هستند.
نوروزی با اشاره به کف‌فرش‌های سکه‌ای و لوبیایی تصریح می‌کند: کف‌فرش‌ها طبق استاندارد موجود کار می‌شود، کف‌فرش‌های سکه‌ای برای هشدار به افراد نابینا و در تقاطع‌ها استفاده می‌شود و کف‌پوش‌های لوبیایی خط و مسیر را برای حرکت در پیاده‌روها مشخص می‌کند.
وی با بیان اینکه با یک سمن در این زمینه همکاری داریم، ادامه می‌دهد: شهر دسترس‌پذیر برای معلولان به‌عنوان ستاد مرکزی شهرداری در معاونت شهرسازی مستقر است و معاونت‌های عمران مناطق نیز به‌عنوان مجری هستند و از لحاظ ساختاری رئیس‌های اداره‌های عمران مناطق مجری و شهر دسترس‌پذیر برای معلولان ستاد است، البته تنها در رابطه با مناسب‌سازی‌ها نه تمام پیاده‌روسازی، پیاده‌روسازی‌های عادی ارتباطی با مناسب‌سازی ندارد.
مسئول شهر دسترس‌پذیر برای معلولان در شهرداری اصفهان با بیان اینکه جلسات بودجه برای مناسب‌سازی هر ساله برگزار، نیازسنجی انجام و سپس در بودجه تعریف می‌شود، ادامه می‌دهد: یکی از اقدامات غیر عمرانی انجام شده برای معلولان و جانبازان کارت منزلت است.
نوروزی می‌گوید: مناسب‌سازی و هم‌سطح‌سازی ایستگاه‌های اتوبوس با همکاری معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری اصفهان انجام شده است تا مانعی برای افراد ویلچرنشین وجود نداشته باشد، همچنین اصلاح بعضی از معابر همچون بولاردهای موجود در پیاده‌روها برای جلوگیری از حرکت موتورسواران تبدیل به گیت‌هایی شده که تنها ویلچر بتواند عبور کند.
وی با اشاره به کیفیت کف‌سازی‌ها می‌افزاید: بعضی کف‌سازی‌ها خرابی دارد که علاوه بر شهر دسترس‌پذیر برای معلولان، سمن همکار نیز پیگیر است تا در مناطق اصلاح کف‌سازی‌ها انجام شود و مانع از حرکت نباشد، درواقع هدف اصلی تحقق «شهر بدون مانع برای معلولان» است که در دنیا به آن شهر دسترس‌پذیر می‌گویند.
مسئول شهر دسترس‌پذیر برای معلولان در شهرداری اصفهان با بیان اینکه برای شهر دسترس‌پذیر شاخص‌هایی تعیین شده است و در بررسی‌هایی که مشاوران انجام دادند، محورهایی که نیاز به مناسب‌سازی دارد در اختیار مناطق قرار گرفته و هرسال تعدادی از این محورها مناسب‌سازی می‌شود، خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر در نیمه راه قرار داریم، بنابراین اگر بتوانیم همین حرکت را ادامه دهیم، می‌توانیم تا چند سال آینده مناسب‌سازی شهر اصفهان را به بیش از ۶۰ درصد برسانیم.
به گزارش ایمنا، در سال‌های اخیر مناسب‌سازی به کاری معمول و فرایند متداول شهرداری تبدیل شده است، به‌طوری که هر سال بودجه‌ای به این موضوع اختصاص داده می‌شود؛ بی‌شک استفاده برابر و مناسب تمام گروه‌های اجتماعی و خاصه گروه‌های آسیب‌پذیر اجتماعی از فضاهای شهری باید مورد توجه قرار گیرد.
البته در صورت تحقق مدیریت یکپارچه شهری، شورای اسلامی شهر می‌تواند با الزام سایر دستگاه‌ها، در راستای مناسب‌سازی مطلوب‌تر شهر بیش‌ازپیش اقدام کند، زیرا یکی از اصلی‌ترین حقوق شهروندی در عرصه اجتماعی به‌شمار می‌رود و هدف غایی شهر توسعه فراگیر با مشارکت همه‌جانبه شهروندان و ساکنان است.
