به گزارش خبرگزاری ایمنا، امام سجاد (ع)، نمادی از صبر و شکیبایی در برابر سختی‌ها و ناملایمات زندگی بودند، ایشان پس از واقعه عاشورا، در دوره‌ای تاریک و پرتلاطم زندگی می‌کردند، اما با روحی بزرگ و اراده‌ای محکم، به تربیت نفوس و اصلاح جامعه پرداختند، زبانشان همواره به دعا و نیایش جاری بود و صحیفه سجادیه، کتابی است که از مرواریدهای معنوی و اخلاقی ایشان به یادگار مانده است که هر واژه‌ای از این کتاب، حکایتی است از عمق دانش، شناخت و عشق بی‌پایان ایشان به خداوند.
امام سجاد (ع) با اخلاق کریمانه و رفتارهای حکیمانه خود، الگویی مثال‌زدنی برای پیروانشان بودند، ایشان با فقرا همدردی، به نیازمندان کمک و در مقابل دشمنان با عدل و انصاف رفتار می‌کردند و با آرامش و تحملی بی‌نظیر، آموزگاری معنوی بودند که با کلام و عمل خود، مسیر هدایت و رستگاری را به انسان‌ها نشان می‌دادند و شخصیت ایشان، تجلی‌گر فضائل انسانی و نمونه‌ای والا از بندگی خالصانه به درگاه پروردگار بود.
امام سجاد (ع)؛ الگوی تمام والدین برای تربیت نسل‌های آینده
امام سجاد (ع) با عدالت، مهربانی و حمایت از فرزندانشان، به آنها نشان داد که چگونه می‌توانند در زندگی خود موفق و متعهد به ارزش‌های انسانی و دینی باشند و این خصوصیات امام سجاد (ع) به‌خوبی اهمیت نقش والدین در تربیت و پرورش فرزندان را نشان می‌دهد و الگویی برای تمام والدین در تربیت نسل‌های آینده فراهم می‌کند.
امام سجاد (ع) در حدیثی می‌فرمایند:
«وَ أَمَّا حَقُّ وَلَدِکَ فَتَعْلَمَ أَنَّهُ مِنْکَ وَ مُضَافٌ إِلَیْکَ فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا بِخَیْرِهِ وَ شَرِّهِ وَ أَنَّکَ مَسْئُولٌ عَمَّا وَلَّیْتَهُ مِنْ حُسْنِ الْأَدَبِ وَ الدَّلَالَةِ عَلَی رَبِّهِ وَ الْمَعُونَةِ لَهُ عَلَی طَاعَتِهِ فِیکَ وَ فِی نَفْسِهِ فَمُثَابٌ عَلَی ذَلِکَ وَ مُعَاقَبٌ، فَاعْمَلْ فِی أَمْرِهِ عَمَلَ مَن یَعْلَمُ أَنَّهُ بِمُحْسِنِهِ مُثَابٌ وَ بِمُسِیئِهِ مُعَاقَبٌ.»
این حدیث این گونه ترجمه می‌شود: «و اما حق فرزندت بر تو این است که بدانی او از توست و وابسته به تو در این دنیا با خوبی و بدی‌اش و تو مسئول هستی که او را نیکو تربیت کنی و راهنمایی‌اش به سوی پروردگارش باشی و او را یاری دهی تا در طاعت خدا باشد؛ در رابطه با خودت و خودش، پس اگر چنین کنی پاداش می‌گیری و اگر کوتاهی کنی مجازات می‌شوی، پس در مورد او چنان عمل کن که می‌دانی به خوبی‌هایش پاداش و به بدی‌هایش مجازات خواهی شد.»
این حدیث به اهمیت تربیت فرزند و مسئولیت والدین در این زمینه اشاره دارد، این مفهوم در روانشناسی مدرن نیز با نظریه‌های رشد کودک، آموزش و تربیت و مسئولیت والدین مرتبط است.
این حدیث به وضوح بیان می‌کند که والدین مسئول تربیت فرزند خود هستند و باید بهترین رفتارها و اصول اخلاقی را به او آموزش دهند، در روانشناسی مدرن نیز، نقش والدین به عنوان اصلی‌ترین منابع آموزش و الگوهای رفتاری برای فرزندان تأکید شده است، والدین باید در تربیت فرزندان خود دقت و دلسوزی به خرج دهند و آنان را به سمت رفتارهای مثبت و اخلاقی هدایت کنند.
در این راستا، نظریه دلبستگی جان بولبی تأکید می‌کند که والدین نقش اساسی در ایجاد احساس امنیت و ارتباط عاطفی با فرزندان دارند، این احساس امنیت باعث می‌شود که کودک بتواند با اعتماد به نفس بیشتری با جهان بیرونی ارتباط برقرار کند و در نهایت به رشد روانی و اجتماعی سالم‌تری دست پیدا کند.
تقویت اصول اخلاقی در کودکان و آمادگی آنها برای رویارویی با چالش‌های زندگی
این حدیث همچنین بر اهمیت تربیت اخلاقی و راهنمایی فرزند به سوی پروردگار تأکید دارد، در روانشناسی مدرن نیز، تربیت اخلاقی و اجتماعی کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تقویت اصول اخلاقی و ارزشی در کودکان می‌تواند به رشد شخصیت سالم و مستقل آنان کمک کند و آنها را برای مواجهه با چالش‌های زندگی آماده کند.
نظریه اخلاقی کولبرگ به مراحل مختلف رشد اخلاقی کودکان اشاره می‌کند و نشان می‌دهد که تربیت و آموزش صحیح می‌تواند به انتقال از مراحل ابتدایی اخلاقی به مراحل پیچیده‌تر و عمیق‌تر کمک کند و در این راستا، والدین باید به کودکان خود ارزش‌های اخلاقی و اصول دینی را آموزش دهند و آنها را به رفتارهای اخلاقی و درست هدایت کنند.
حدیث اشاره می‌کند که والدین برای تربیت خوب فرزند خود پاداش می‌گیرند و برای کوتاهی در این امر مجازات می‌شوند، این مفهوم با نظریه‌های رفتارشناسی در روانشناسی مدرن مرتبط است، والدین باید با رفتارهای مثبت و تشویق‌های مناسب، رفتارهای مطلوب را در فرزندان خود تقویت و از رفتارهای نادرست جلوگیری کنند که این امر می‌تواند به بهبود روابط والد و فرزند و تقویت اعتماد به نفس و خودکنترلی در فرزندان کمک کند.
یکی از ابزارهای مهم در این زمینه، استفاده از تکنیک‌های مثبت‌نگری و تقویت مثبت است، تشویق رفتارهای مطلوب و ارائه پاداش‌های مناسب می‌تواند انگیزه کودکان را برای تکرار رفتارهای مثبت افزایش دهد، همچنین والدین باید به جای تمرکز بر مجازات، به تشویق و تقویت رفتارهای صحیح بپردازند و از مجازات‌های سخت و مکرر خودداری کنند.
همچنین حدیث بر اهمیت راهنمایی فرزند به سوی پروردگار تأکید دارد؛ در روانشناسی مدرن نیز، نقش معنویت و دین در رشد و سلامت روانی افراد مورد تأکید قرار گرفته است و تقویت ارتباط با خدا و آموزه‌های دینی می‌تواند به افزایش آرامش روانی و کاهش اضطراب و استرس در کودکان کمک کند، همچنین ایجاد احساس مسئولیت در قبال خالق و پذیرش ارزش‌های دینی می‌تواند به تقویت اصول اخلاقی و ارزش‌های انسانی کمک کند.
کودکان رفتارها و نگرش‌های خود را از والدین می‌آموزند
حدیث به وضوح اشاره می‌کند که والدین باید به عنوان الگوهای رفتاری برای فرزندان خود عمل کنند، در روانشناسی مدرن نیز نظریه یادگیری اجتماعی بندورا تأکید می‌کند که کودکان رفتارها و نگرش‌های خود را از والدین و سایر افراد مهم در زندگی خود می‌آموزند، بنابراین والدین باید با رفتارهای مثبت و اخلاقی خود، الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند و آنها را به سمت رفتارهای صحیح هدایت کنند.
به طور کلی، حدیث امام سجاد (ع) به اهمیت تربیت فرزند و مسئولیت والدین در این زمینه اشاره دارد که این مفاهیم در روانشناسی مدرن نیز مورد تأکید قرار دارند و بسیاری از نظریه‌ها و برنامه‌های تربیتی به اهمیت مسئولیت والدین، تربیت اخلاقی و تقویت رفتارهای مثبت در کودکان توجه دارند.
والدین باید با آگاهی و شناخت دقیق از نیازها و مراحل رشد فرزندان خود، به تربیت آنها بپردازند و با استفاده از اصول اخلاقی و ارزش‌های دینی، آنها را به سوی زندگی سالم و موفق هدایت کنند، همچنین استفاده از رویکردهای مثبت‌نگری و تشویق رفتارهای صحیح می‌تواند به بهبود روابط والد و فرزند و تقویت اعتماد به نفس و خودکنترلی در کودکان کمک کند و با توجه به این مفاهیم، والدین می‌توانند نقش مهمی در تربیت و پرورش فرزندان خود ایفا و آنها را برای رویارویی با چالش‌های زندگی آماده کنند.
