به گزارش خبرگزاری ایمنا، با رشد سریع جمعیت، تولید زباله با سرعت بی‌سابقه‌ای در حال افزایش است، به‌رغم سوزاندن و سایر تکنیک‌های تصفیه زباله، دفن زباله همچنان در کشورهای در حال توسعه به یک چالش بزرگ تبدیل شده است، در این میان رشد تصاعدی ضایعات الکترونیکی (پسماندهای الکترونیکی) شامل تجهیزات الکتریکی به‌عنوان یک نگرانی بزرگ زیست‌محیطی ظاهر شده است.
بسیاری از مردم هنوز از اهمیت بازیافت زباله‌های الکترونیکی آگاه نیستند و آن‌ها را در سطل زباله معمولی قرار می‌دهند و این در حالی است که بسیاری از مواد موجود در دستگاه‌های الکترونیکی همچون طلا، نقره و مس قابل بازیافت است.
بازیافت زباله‌های الکترونیکی و تصفیه آن‌ها برای ساخت مواد مفید روشی ارزشمند برای به حداقل رساندن انبوه زباله‌های الکترونیکی، تکمیل کمبود بعضی منابع اولیه و حمایت از اقتصاد کشور محسوب می‌شود و صنعت بازیافت این زباله‌ها می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی را ایجاد و به توسعه اقتصادی شهرها کمک کند.
به‌منظور حفظ سلامت عمومی و بهره‌برداری کارآمد از مزایای بازیافت زباله‌های الکترونیکی، یک رویکرد جامع شامل طراحی فرایند سودمند بازیافت زباله‌های الکترونیکی کم‌خطر مورد نیاز است.
۲ ایستگاه جمع‌آوری پسماند الکترونیک در اصفهان راه‌اندازی می‌شود
غلامرضا ساکتی، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: پسماندهای الکترونیک بخشی از پسماندهای تولیدی شهر است که در دو قسمت عمده خانگی و اداری و تجاری تولید می‌شوند.
وی با بیان اینکه پسماندهای الکترونیک به پسماندهایی گفته می‌شود که زمانی که کاربرد داشته، جریان برق در آن‌ها برقرار بوده است، می‌افزاید: این پسماندها شامل موارد مختلفی از جمله تلویزیون و یخچال و لوازم آشپزخانه تا گوشی‌های موبایل، باتری‌ها و انواع دیگر از اجناسی که برق در آن‌ها جریان دارد، می‌شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با بیان اینکه به‌دلیل اینکه مواد تشکیل‌دهنده این پسماندها فلزهای سنگین است و در بعضی وسایل فلزهای خاص استفاده می‌شود، درصد اختلاط زیادی دارد و قطعات مختلف با اجناس مختلف در آن‌ها استفاده شده است، بنابراین مدیریت آن‌ها پس اینکه تبدیل به ضایعات می‌شود، از حساسیت ویژه برخوردار است، می‌گوید: بازیافت این پسماندها نیاز به تکنولوژی‌های خاص و پیشرفته دارد و مدیریت نکردن آن‌ها می‌تواند موجب انتشار آلودگی از جنس فلزهای سنگین به سطح شهر شود.
ساکتی ادامه می‌دهد: از آنجا که مدیریت پسماند در سطح شهر بر عهده شهرداری است، یکی از مواردی که بر عهده خود می‌داند تا آموزش و فرهنگ‌سازی انجام دهد و فرایندهای مدیریتی را تعریف کند، در قسمت پسماندهای الکترونیک است که در حال حاضر شاهد اطلاع‌رسانی آن در سطح شهر اصفهان هستیم.
وی با بیان اینکه شهرداری اصفهان در حال حاضر برای جمع‌آوری پسماندهای الکترونیک به دو گونه عمل می‌کند، تصریح می‌کند: شهروندان اصفهانی می‌توانند پسماندهای الکترونیک خود را به ایستگاه‌های بازیافت مستقر در سطح شهر تحویل دهند یا درخواست جمع‌آوری آن را در سامانه جمع‌آوری پسماند (اصپاک) ثبت کنند، این پسماند به‌طور جداگانه بارگیری و به مراکز بازیافت تخصصی پسماندهای الکترونیک تحویل داده می‌شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان می‌افزاید: قسمتی همچون باطری‌ها و موادی که قابلیت بازیافت ندارند در لندفیل‌های خاص و حفاظت‌شده و تحت کنترل دفن می‌شود تا اطمینان داشته باشیم که انتشار آلودگی انجام نمی‌شود و کمترین آسیب در این چرخه به طبیعت وارد می‌شود تا شهری دوست‌دار محیط زیست داشته باشیم و برای شهروندان فضای بهتری برای زندگی فراهم کنیم.
ساکتی با بیان اینکه بیش از ۹۹ درصد این مواد به چرخه‌های بازیافت تخصصی وارد می‌شود، خاطرنشان می‌کند: یک‌سری چرخه‌های بازیافتی وجود دارد که به‌صورت غیر رسمی این کار را انجام می‌دهند که مورد تأیید شهرداری نیست و آلودگی شدید دارد، بیشتر در کارگاه‌ها و انبارهای غیر مجاز انجام می‌شود، با سوزاندن مواد در فضای باز و انتشار گازهای سمی در محیط همراه است، بنابراین سعی می‌کنیم بازیافت این مواد در چرخه تخصصی انجام شود.
وی می‌گوید: پیش‌بینی شده است در آینده دو ایستگاه جمع‌آوری بازیافت پسماند الکترونیکی نیز در سطح شهر راه‌اندازی شود، همان‌طور که برای نخستین‌بار ایستگاه جمع‌آوری خشکاله را راه‌اندازی کردیم و در خیابان مشتاق فعال است.
لزوم بازیافت کارآمد قطعات الکترونیکی
حامد دارابی، استاد دانشگاه به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: رشد و توسعه تولید تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی از یک سو و عمر مفید کوتاه این تجهیزات از سوی دیگر موجب به‌وجود آمدن حجم بزرگی از زباله‌های الکتریکی و الکترونیکی شده است؛ هر چند روش‌های عمومی نظیر دفع و سوزاندن برای رهایی از این زباله‌ها وجود دارد، اما این روش‌ها دارای معایبی از هر دو دیدگاه اقتصادی و زیست‌محیطی است.
وی می‌افزاید: زباله‌های الکترونیکی از منظر مواد و ترکیبات تشکیل‌دهنده بسیار متنوع و پیچیده است و آمار و ارقام منتشر شده توسط سازمان‌های مختلف حکایت از حجم زیاد این ضایعات دارد؛ به‌همین جهت برای بازیافت مؤثر این زباله‌ها به یک مدیریت کارآمد، زیرساخت مناسب و برنامه منسجم نیاز است.
استاد دانشگاه با بیان اینکه امروزه بسیاری از کشورها و سازمان‌ها قوانینی در راستای استفاده مجدد بازیافت و سایر اشکال بازیابی این ضایعات به‌منظور کاهش انهدام و دفع آن‌ها به اجرا گذاشته‌اند، می‌گوید: در حال حاضر موضوع بازیافت ضایعات الکترونیکی پدیده نوظهور در کشور ایران است و هنوز زیرساخت منسجم و مطلوب به‌طور کامل وجود ندارد.
دارابی ادامه می‌دهد: البته به‌تازگی گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته شده است، اما هنوز در آغاز کار هستیم، بنابراین می‌توان از تجربیات سایر کشورها که فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه بازیافت ضایعات دارند و آمار و ارقام بسیاری در زمینه بازیافت ضایعات الکترونیکی منتشر کرده‌اند، استفاده کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: محصولات الکترونیکی شامل مواد و ترکیبات متعدد بوده و از ادغام فناوری‌های مدرن و متعدد حاصل شده و این بدان معنا است که برای بازیافت مؤثر بسیاری از بخش‌ها سازمان‌ها و فناوری‌ها باید مشارکت داشته باشند، همچنین ایجاد زیرساخت مناسب برای اجرای موفق فرایند بازیافت زباله‌های الکترونیکی ضروری به‌نظر می‌رسد.
استاد دانشگاه با اشاره به ابعاد بازیافت زباله‌های الکتریکی و الکترونیکی تصریح می‌کند: کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی با حذف و جداسازی مواد خطرناک و سمی موجود در زباله‌های الکترونیکی، کاهش مصرف انرژی و مواد خام از طریق استفاده مجدد از مواد بازیافتی در ساخت تجهیزات جدید و افزایش درآمدهای اقتصادی از طریق بازیابی فلزات گران‌بها و دیگر ترکیبات ارزشمند موجب توجه ویژه سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای مختلف به موضوع زباله‌های الکترونیکی شده است.
دارابی می‌گوید: به‌منظور اجرای عملیات بازیافت مؤثر و کارآمد و با صرفه اقتصادی باید درباره مسائل مهمی همچون حجم زباله‌های الکترونیکی موجود در کشور و انواع مواد و ترکیبات تشکیل‌دهنده این تجهیزات فرایندهای مختلف فیزیکی و مکانیکی مورد استفاده در جداسازی و بازیافت مواد، همچنین راهکارهای مقابله با آلودگی‌های زیست‌محیطی به‌هنگام عملیات بازیافت و محدودیت‌هایی که به هنگام بازیافت وجود دارد، نظیر تنوع زیاد محصولات و تنوع روش‌های مورد نیاز برای بازیافت مواد مختلف و دیگر مشکلات، شناخت صحیحی به عمل آید.
وی با بیان اینکه عوامل متعددی در طراحی یک راهکار مؤثر و مطلوب برای مدیریت ضایعات الکترونیکی تأثیرگذار هستند که این راهکارها باید از نظر اقتصادی پایدار و امکان‌سنجی شده و نیز از حمایت اجتماعی برخوردار باشند، تاکید می‌کند: سازمان‌ها و نهادهای دولتی با تخصیص کمک‌های مالی و حمایت‌های همه‌جانبه باید از سرمایه‌گذاران در این صنعت حمایت کنند.
به گزارش ایمنا، بازیافت زباله‌های الکترونیکی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای حفظ محیط زیست و منابع طبیعی است. با همکاری دولت، صنایع و جامعه، می‌توانیم به یک سیستم مؤثر برای مدیریت این نوع زباله‌ها دست یابیم که نه تنها به نفع محیط زیست بلکه به نفع اقتصاد شهری نیز خواهد بود.
