این کار علاوه بر فراهم کردن شرایط بهتر برای جوش، نقش اساسی در افزایش ایمنی، جلوگیری از تمرکز تنش، و افزایش عمر مفید قطعه ایفا می‌کند. اهمیت پخ زدن در صنایع سنگین، ساخت‌وساز، خودروسازی و صنایع فشار بالا مثل خطوط انتقال گاز و پالایشگاه‌ها دوچندان است.
بررسی مکانیزم و عملکرد پخ زن فلز
پخ زن‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که توانایی حذف بخشی از لبه قطعه فلزی را با دقت بالا دارند. این دستگاه‌ها بسته به نوع طراحی و کاربرد صنعتی می‌توانند به صورت دستی، نیمه‌اتوماتیک یا کاملا اتوماتیک عمل کنند. عملکرد آن‌ها بر اساس چرخش تیغه‌های سخت‌کاری شده با زاویه مشخص و قابل تنظیم انجام می‌شود. سرعت چرخش، فشار وارد بر سطح فلز و زاویه ابزار بر کیفیت نهایی پخ تاثیر مستقیم دارد. بسیاری از پخ زن‌های پیشرفته امکان تنظیم زاویه از صفر تا چهل و پنج درجه یا حتی بیشتر را دارند. برخی از دستگاه‌ها از سیستم براده‌برداری خشک استفاده می‌کنند، در حالی که در مدل‌های صنعتی سنگین، سیستم خنک‌کننده روغنی برای جلوگیری از داغ شدن ابزار و قطعه تعبیه شده است.
در پخ زنی، زاویه ایجاد شده بسته به نیاز طراحی یا نقشه مهندسی ممکن است متغیر باشد. برای جوشکاری‌هایی که عمق نفوذ بالایی نیاز دارند، زاویه پخ افزایش یافته تا امکان قرار گرفتن مناسب الکترود فراهم شود. در مواردی هم که فقط هدف حذف تیزی لبه‌هاست، زاویه‌ای کم به منظور امن‌سازی قطعه ایجاد می‌شود. نکته کلیدی در عملکرد پخ زن حفظ یکنواختی در عمق و زاویه برش در طول قطعه است، چون ناهماهنگی در پخ می‌تواند موجب تنش‌های غیرقابل پیش‌بینی در جوش و در نهایت شکست سازه شود.
انواع دستگاه‌های پخ زن فلز
دستگاه‌های پخ زن از نظر مکانیزم، قابلیت جابجایی، نحوه کنترل و دقت به انواع مختلف تقسیم می‌شوند. مدل‌های دستی که بیشتر در کارگاه‌های سبک یا برای تعمیرات موردی کاربرد دارند، به کمک اپراتور کنترل می‌شوند و به علت قیمت پایین‌تر و انعطاف‌پذیری بالا، در پروژه‌های متغیر بسیار مورد توجه‌اند. این مدل‌ها برای لبه‌گیری سریع و ایجاد پخ با دقت قابل قبول طراحی شده‌اند.
مدل‌های صنعتی و اتوماتیک مجهز به سیستم‌های تنظیم دیجیتال زاویه و سرعت براده‌برداری هستند. این دستگاه‌ها معمولا روی میزهای کاری بزرگ نصب می‌شوند یا به صورت متحرک بر روی شاسی‌های ریل‌دار حرکت می‌کنند. نوع دیگر دستگاه، پخ زن پرتابل است که برای کار روی قطعات بزرگ و ثابت به کار می‌رود. این نوع ابزار معمولا دارای دسته‌های مقاوم، موتور پرقدرت و تیغه‌های تعویض‌پذیر است.
پیشرفته‌ترین نوع این دستگاه‌ها، پخ زن‌های CNC هستند که با ورود داده‌های دیجیتال و نقشه CAD، عملیات پخ زنی را با دقت بسیار بالا و به صورت تمام‌اتوماتیک انجام می‌دهند. این مدل‌ها بیشتر در خطوط تولید انبوه و پروژه‌هایی که تلورانس بسیار پایین دارند استفاده می‌شوند.
کاربردهای صنعتی و مهندسی پخ زن فلز
پخ زدن در زمینه‌های مختلف صنعتی کاربردهای فراوانی دارد. در فرآیند جوشکاری، اگر دو قطعه فلزی با لبه‌های صاف به یکدیگر متصل شوند، فضای کافی برای نفوذ مذاب وجود نخواهد داشت و در نتیجه جوش سطحی و کم‌عمق خواهد بود. پخ زنی این مشکل را با ایجاد زاویه مناسب رفع می‌کند تا حوضچه جوش به صورت کامل در عمق فلز نفوذ کرده و یکپارچگی اتصال تضمین شود. این مورد در ساخت مخازن تحت فشار، دیگ‌های بخار و لوله‌های انتقال گاز بسیار مهم است.
در صنایع خودروسازی، پخ زدن نقش دومی هم دارد و آن افزایش کیفیت ظاهری قطعات پس از مونتاژ است. قطعاتی که بدون پخ به یکدیگر متصل می‌شوند، معمولا دارای لبه‌های تیز، خطرناک و حتی نازیبا هستند. همچنین در فرآیند رنگ‌کاری، پخ باعث بهبود چسبندگی رنگ در محل اتصال می‌شود.
در صنعت هوافضا، پخ زدن دقیق از لحاظ ایمنی اهمیت بالایی دارد چون هر گونه تمرکز تنش می‌تواند موجب ترک‌های ریز و نهایتا خرابی فاجعه‌بار شود. در صنایع دریایی، پخ زدن به دلیل وجود شرایط خورنده و فشار زیاد، باعث کاهش احتمال خوردگی در محل اتصال می‌شود.
مزایای فنی استفاده از پخ زن فلز
مزیت اصلی پخ زدن، فراهم‌کردن شرایط ایده‌آل برای جوشکاری است، اما مزایای آن محدود به این مورد نیست. پخ زدن باعث کاهش تمرکز تنش در لبه‌های قطعات می‌شود، که در سازه‌های باربر و تحت تنش‌های متغیر از اهمیت بالایی برخوردار است. در سازه‌هایی مثل پل‌ها، جرثقیل‌ها و اسکلت‌های فلزی، تمرکز تنش در گوشه‌های تیز می‌تواند باعث شکست در طول زمان شود، اما ایجاد یک شیب تدریجی در لبه این مشکل را برطرف می‌کند.
از نظر تولیدی، استفاده از دستگاه پخ زن باعث افزایش سرعت تولید، کاهش میزان نیاز به عملیات دستی و تکراری، و ارتقاء کیفیت نهایی قطعه می‌شود. همچنین احتمال وقوع خطاهای انسانی در هنگام جوش یا مونتاژ کاهش می‌یابد. در مدل‌های جدید، امکان ثبت پارامترهای مختلف و تکرار فرآیند با دقت بالا فراهم شده که برای خطوط تولید استاندارد بسیار مهم است.
جمع بندی نهایی
پخ زن فلز دستگاهی تخصصی و کاربردی در فرآیند آماده‌سازی قطعات فلزی است که با هدف بهبود کیفیت جوش، افزایش ایمنی، کاهش تمرکز تنش و ارتقاء ظاهر قطعه به کار گرفته می‌شود. این دستگاه‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند؛ از مدل‌های دستی ساده گرفته تا دستگاه‌های اتوماتیک صنعتی و حتی پخ زن‌های CNC با دقت بالا. هر نوع از این دستگاه‌ها ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود را دارد و برای کاربرد مشخصی طراحی شده است.
اگر شناخت درستی از نیاز پروژه، نوع متریال، حجم کار و مشخصات فنی مورد نظر نداشته باشیم، انتخاب دستگاه پخ زن ممکن است به اشتباه انجام شود و این موضوع نه‌تنها بهره‌وری را پایین می‌آورد، بلکه باعث اتلاف منابع و زمان هم خواهد شد. برای همین توصیه می‌شود پیش از خرید، از مشاوره تخصصی مجموعه‌هایی استفاده کنید که به طور حرفه‌ای در زمینه فروش و پشتیبانی این تجهیزات فعالیت می‌کنند.
برای نمونه می‌توانید به صفحه محصولات زیر مراجعه کنید و در صورت نیاز با مشاوران این مجموعه تماس بگیرید تا در انتخاب بهترین گزینه برای کار خود راهنمایی‌تان کنند:
https://iranboor.com/product-category/bevel-machine/
