به گزارش خبرگزاری ایمنا، در گستره پرتلاطم تحولات اجتماعی و فرهنگی، رسانه‌ها را می‌توان آئینه تمام‌نمای اندیشه و آگاهی دانست، آیینه‌ای که هم حقیقت را بازمی‌تاباند و هم توانایی شکل‌دهی به افکار عمومی را در اختیار دارد. رسانه نه تنها یک ابزار اطلاع‌رسانی، بلکه بستری تأثیرگذار بر نگرش‌ها، باورها و رفتارهای جمعی است که در ترازوی مسئولیت، سهمی سترگ در جهت‌دهی به آینده جامعه بر عهده دارد.
در میان مسائل بنیادینی که امروزه جوامع با آن روبه‌رو هستند، موضوع جوانی جمعیت و پویایی نسل، جایگاهی راهبردی دارد که غفلت از آن، نه‌تنها ساختار جمعیتی کشورها را با تهدید مواجه می‌سازد، بلکه بُعدی از هویت فرهنگی، اجتماعی و تمدنی ملت‌ها را نیز دچار فرسایش می‌کند. در این میان، رسانه‌ها باید به‌عنوان دیده‌بانان هشیار و صیادان لحظه‌ها، نقش خود را در تبیین این ضرورت تاریخی ایفا کنند.
رسانه‌های خانواده‌محور و دوستدار خانواده، رسالتی دوچندان دارند. این رسانه‌ها نه‌تنها باید تصویر واقعی، صادقانه و امیدبخش از زندگی خانوادگی ارائه دهند، بلکه لازم است با تولید محتوای آگاهی‌بخش، الگوسازی مثبت و پرداختن به ظرفیت‌های انسانی خانواده، فضایی برای تقویت گفتمان فرزندآوری، پایداری نهاد خانواده و پاسداشت مقام مادری و پدری فراهم آورند.
ویژگی رسانه‌های خانواده‌محور آن است که نگاهشان معطوف به عمق روابط انسانی، کرامت زن و مرد و شکوه نقش مادری است؛ رسانه‌هایی که از سطحی‌نگری و اغراق در چالش‌های زندگی پرهیز می‌کنند و در عوض، با بهره‌گیری از زبان علمی، دینی و عاطفی، مخاطب را در مسیر فهمی عمیق و متعهدانه از جایگاه خانواده و ضرورت جوان‌سازی جمعیت همراه می‌سازند.
اکنون که زنگ خطر پیری جمعیت در بسیاری از جوامع به صدا درآمده است و بسیاری از کشورها با سیاست‌های جدی در پی ترمیم ساختار جمعیتی خود برآمده‌اند، جای آن است که رسانه‌های متعهد، با درک صحیح از مسئولیت اجتماعی خود، نه‌تنها منعکس‌کننده دغدغه‌ها باشند، بلکه به‌مثابه پرچمدار روشنگری، در شکل‌دهی به نگاه عمومی و بازآفرینی ارزش‌های اصیل انسانی، نقشی بی‌بدیل ایفا کنند.
رسانه‌ها باید الگوهای مثبت و موفق را به جامعه معرفی کنند
هما مردان، دکترای تخصصی سالمندشناسی، پژوهشگر، روانشناس و مشاور خانواده و کودک و کنشگر حوزه جوانی جمعیت به خبرنگار ایمنا می‌گوید: رسانه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای هدایت افکار عمومی، وظیفه دارند محتوایی دقیق، مؤثر و آگاهی‌بخش تهیه و منتشر کنند؛ محتوایی که از هرگونه بزرگ‌نمایی یا کوچک‌نمایی پرهیز کرده و در عین حال به آموزش و آگاه‌سازی صحیح و عمیق جامعه بپردازد. در این مسیر، پرداختن به موضوعاتی همچون فواید فرزندآوری و معرفی نمونه‌های موفق از خانواده‌هایی که در سختی‌ها با همدلی، مسئولیت‌پذیری، صداقت و پشتکار در کنار یکدیگر مانده‌اند، ضرورتی جدی است؛ به‌ویژه خانواده‌های پرجمعیتی که نه‌تنها از فشار زندگی نهراسیده‌اند، بلکه توانسته‌اند الگویی موفق از پایداری و مهرورزی ارائه دهند.
وی با تاکید بر اینکه رسانه‌ها باید الگوهای مثبت و موفق را به جامعه معرفی کنند، می‌افزاید: جامعه نیازمند شناخت چهره‌هایی است که در پرتو ارزش‌های انسانی و الهی، مسیر تعالی را در چهارچوب خانواده پیموده‌اند و امروز می‌توانند الهام‌بخش نسل جدید باشند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه تبیین جایگاه والا و ارزش‌های بنیادین فرزندآوری و شکوه مقام مادری از دیگر وظایف رسانه‌ها است، ادامه می‌دهد: جایگاهی که هم از منظر دینی و هم بر پایه یافته‌های علمی، دارای اهمیت و قداست بی‌بدیلی است. این مفاهیم باید به زبان روشن و قابل فهم برای عموم، به‌ویژه مادران جامعه بازگو شود تا در میان هجمه برخی نگاه‌های تقلیل‌گرایانه، حقیقت این منزلت گم نشود.
مردان عنوان می‌کند: فرزند، مایه رحمت و برکت در زندگی است، حقیقتی که حتی برخی از متفکران و برنامه‌ریزان اجتماعی در جوامع غربی نیز بر آن اذعان داشته‌اند و بر همین اساس، در سال‌های اخیر سیاست‌ها و اقدامات حمایتی جدی برای ترویج فرزندآوری در پیش گرفته‌اند. بنا بر آمارهای جهانی، ۶۵ درصد کشورهای جهان به‌طور رسمی و جدی سیاست‌های افزایش جمعیت و حمایت از فرزندآوری را دنبال می‌کنند و از این رو، توجه ویژه به این امر در کشور ما نیز ضرورتی دوچندان دارد، چرا که آینده‌سازان جامعه در گرو نگاهی روشن، علمی و متعهدانه به مقوله‌ی خانواده و فرزندآوری خواهند بود.
رسانه‌ها نقش کلیدی در تقویت روحیه خودباوری دارند
حجت‌الاسلام محمد مطلبی فشارکی، دکترای اقتصاد، استاد حوزه و دانشگاه و فعال حوزه جمعیت به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مشکلاتی در کشورمان وجود دارد، اما این به آن معنا نیست که دیگر کشورها عاری از مشکل‌اند، در همین شرایط جریان‌های نخبگانی و الگوهای موفق در حوزه‌های مختلف شکل گرفته‌اند که باید بیش از گذشته مورد توجه و معرفی قرار بگیرند، زیرا بسیاری از مردم از وجود این ظرفیت‌ها بی‌اطلاع هستند و رسانه‌ها می‌توانند با بازنمایی این موارد، روحیه خودباوری را در جامعه تقویت کنند.
وی با بیان اینکه رسانه‌ها در تبیین سبک زندگی اسلامی وظایف مهمی بر عهده دارند، می‌افزاید: در کنار ارائه تحلیل‌های کلان، رسانه‌ها باید در جهت معرفی نمونه‌های عینی موفق در جامعه نیز فعال‌تر عمل کنند و در زمینه مسائل فرهنگی و اجتماعی، این اقدام از تأثیرگذاری بالایی برخوردار است.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه می‌دهد: به‌عنوان نمونه، در حوزه اقتصاد جوانانی هستند که با ورود به فعالیت‌های اقتصادی، نه‌تنها به تولید ملی کمک کرده‌اند، بلکه در مسیر کارآفرینی و اشتغال‌زایی نیز گام برداشته‌اند؛ معرفی این افراد به عنوان الگوهای موفق، وظیفه‌ای است که رسانه‌ها می‌توانند با جدیت دنبال کنند.
حجت‌الاسلام مطلبی عنوان می‌کند: نشان دادن الگوهای موفق رفتاری در رسانه‌ها تأثیر مستقیمی بر امیدآفرینی، تقویت انگیزه و جهت‌دهی فرهنگی دارد و این مهم باید در دستور کار جدی رسانه‌های متعهد و خانواده‌دوست قرار گیرد.
تغییر نگرش درباره جایگاه انسان، ضرورتی حیاتی در گفتمان جمعیت
هاجر انجمنی، استاد حوزه و دانشگاه، کنشگر اجتماعی و فعال حوزه جمعیت و فعال فرهنگی حوزه زنان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: رسانه‌های خانواده‌محور در تعریف و تبیین سبک زندگی، گاه به مسیرهایی انحرافی سوق پیدا می‌کنند و فضایی که برای زندگی جوانان ترسیم می‌کنند یا مسائلی که در حوزه فرزندآوری به عنوان دغدغه مطرح می‌سازند، در بسیاری از موارد در زمره چالش‌های واقعی جامعه نیست.
وی می‌افزاید: در حالی که ترویج ازدواج آسان و توجه به مسئله فرزندآوری، باید با محوریت نگاه الهی و غیرمادی صورت گیرد، چرا که اصل موضوع فرزندآوری، پدیده‌ای است که به صورت مستقیم با خالقیت و قدرت الهی پیوند دارد و در حقیقت، خداوند متعال آفرینش انسان را با هدفی متعالی رقم زد، همان گونه که در آیات الهی آمده است «من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید» و این سخن گویای آن است که انسان موجودی است که قابلیت خلافت الهی بر زمین را دارد.
دانش‌آموخته سطح سه تفسیر و علوم قرآنی ادامه می‌دهد: انسان آیینه‌ای تمام‌نما از صفات پروردگار در عالم هستی است و این حقیقت را در وجود انسان کامل می‌توان مشاهده کرد؛ انسان‌هایی که پیامبران الهی و ائمه معصوم (ع) مصداق بارز آن بوده‌اند.
انجمنی با اشاره به اهمیت حفظ حیات جنین عنوان می‌کند: یکی از ذهنیت‌های نادرست و ریشه‌دار که در افکار عمومی برخی جوامع نفوذ پیدا کرده است، نگاه شی‌ءانگارانه به جنین است؛ گویی این موجود کوچک، تنها یک شیء بی‌اراده است که خود خواسته پا به جهان نهاده و تا زمانی مشخص فاقد جایگاه انسانی محسوب می‌شود. این دیدگاه تلخ و ناروا، امروز در ذهن برخی از مردم رسوخ پیدا کرده است و رسانه‌ها وظیفه‌ای خطیر و رسالتی بزرگ بر دوش دارند تا این نگرش را دگرگون سازند.
وی اضافه می‌کند: باید به خود یادآور شویم که در آستانه تولد یک انسان قرار داریم؛ انسانی پاک و معصوم، با جایگاهی رفیع و متعالی در نظام هستی که خلقتش تجلی شأن انسانیت و برتری او در آفرینش است.
کنشگر اجتماعی و فعال حوزه جمعیت با اشاره به اینکه آنچه بیش از هر چیز نیازمند توجه است، تغییر نگرش و تبیین دقیق و روشن این موضوع است، خاطرنشان می‌کند: اکنون زمان آن فرا رسیده است که این تاریکی را بشکافیم و پرده جهل را کنار بزنیم و نوری را که در پس آن پنهان مانده، بر افکار عمومی بتابانیم. تبیینی روشن، آگاهانه و انسان‌محور می‌تواند آنچه را که سال‌ها در غبار فراموشی پنهان مانده است را به جایگاه حقیقی‌اش بازگرداند و وجدان عمومی را متوجه حقیقتی سازد که ریشه در فطرت و آفرینش الهی دارد.
به گزارش ایمنا، در کنار انتقال پیام‌های مؤثر، رسانه‌ها باید بستری فراهم کنند تا گفت‌وگوهای سازنده میان نسل‌ها شکل گیرد و دیدگاه‌های مختلف پیرامون موضوع جمعیت و خانواده به‌روشنی مطرح شود. این گفت‌وگوها، زمینه‌ساز فهم متقابل و رفع سوءتفاهم‌ها است و می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی و انسجام فرهنگی کمک کند. از این رو، رسانه‌های خانواده‌محور موظف هستند با رعایت انصاف و دقت علمی، فضایی عاری از شتابزدگی و هیجان‌های کاذب ایجاد کنند که در آن مباحث مهم به دور از دوقطبی‌سازی و کلیشه‌سازی به تصویر کشیده شود.
علاوه بر این، رسانه‌ها نقش کلیدی در آموزش و اطلاع‌رسانی جامع درباره حمایت‌های قانونی، اجتماعی و فرهنگی از خانواده‌ها ایفا می‌کنند. معرفی برنامه‌ها، سیاست‌ها و خدمات حمایتی مرتبط با فرزندآوری و خانواده، به‌ویژه در قالب گزارش‌های تحلیلی و مستندات مورد اعتماد می‌تواند بار روانی و اقتصادی خانواده‌ها را کاهش دهد و زمینه را برای پذیرش و استقبال گسترده‌تر از جوانی جمعیت فراهم آورد. رسانه به‌عنوان پلی ارتباطی بین تصمیم‌گیرندگان و جامعه، باید این ظرفیت را به بهترین نحو به کار گیرد تا همگان از حقایق و فرصت‌های پیش‌رو آگاه شوند.
