به گزارش خبرگزاری ایمنا، وقتی حرف از عروسی اصفهانی‌ها می‌زنیم، فقط صحبت از یک جشن ساده نیست؛ یک مراسم پر از جزئیات، نشانه‌ها، سنت‌های شیرین و گاهی طنازانه است که قرن‌ها از دل تاریخ این شهر بیرون آمده است و هنوز هم در بسیاری از خانه‌ها و خانواده‌های اصفهانی نفس می‌کشد.
در ادامه با رسم و رسوم ازدواج در اصفهان آشنا می‌شویم؛ از خواستگاری و بله‌برون گرفته تا جهازبَران و حنابندان.
خواستگاری به سبک اصفهانی‌ها؛ چای اول جواب نمی‌دهد!
اصفهانی‌ها یک اعتقاد قدیمی دارند: «با چای اول جواب نمی‌دهند!» یعنی خانواده دختر در اولین جلسه خواستگاری، خیلی سریع جواب مثبت نمی‌دهند و حتی اگر نظرشان مساعد باشد، معمولاً یک جلسه یا چند روز فاصله می‌اندازند تا نشان دهند انتخاب دخترشان ساده نیست!
در اولین دیدار، خانواده پسر معمولاً با یک جعبه شیرینی که در قدیم نوعی شیرینی سنتی مثل گز بود، گل و گاهی یک سینی میوه به خانه دختر می‌روند. دختر با لباس آراسته وارد می‌شود، اما بیشتر ساکت است و حرف خاصی نمی‌زند، چون عرف است که خانواده‌ها صحبت کنند و دختر و پسر در جلسات بعدی بیشتر یکدیگر را بشناسند.
جلسات خواستگاری اصفهانی‌ها به‌طور معمول بیش از یک بار انجام می‌شود و در آخرین جلسه خواستگاری و جواب مثبت نسبی خانواده عروس، خانواده داماد از خانواده عروس دعوت می‌کنند تا پیش از مراسم بعدی، برای آشنایی بیشتر، یک بار نیز آن‌ها به خانه پدری داماد بروند.
بله برون و مهربُرون (قباله بُرون)؛ مجلس رسمی شدن
پس از جلسات خواستگاری اگر دو طرف با ازدواج موافق باشند، نوبت به مراسم بله‌برون می‌رسد. خانواده پسر با شیرینی، انگشتر و گاهی پارچه، کله‌قند، کاسه نبات و لباس به خانه دختر می‌روند. در این مجلس، بزرگان فامیل صحبت می‌کنند، مهریه تعیین می‌شود و به اصطلاح، بزرگترهای فامیل «قباله را می‌بُرَند» و همه‌چیز رنگ و بوی رسمی می‌گیرد.
شیرینی خورون؛ وقت شادیه!
پس از بله‌برون، وقت جشن شیرینی‌خورون یا نامزدی است. این مراسم یک مهمانی خانوادگی است که در آن انگشتر نشون (نشان) به عروس داده می‌شود و خانواده‌ها شیرینی می‌خورند و خبر عقد و ازدواج به فامیل‌ها داده می‌شود. گاهی در همین مراسم، تاریخ عقد نیز مشخص می‌شود.
عقدکنون
مراسم عقد در اصفهان معمولاً در خانه پدری عروس یا امروزه سالن‌ها و تالارها یا محل دفاتر ثبت ازدواج به میزبانی خانواده عروس برگزار می‌شود.
در این مراسم پس از جاری شدن خطبه عقد و محرم شدن زوج، عروس و داماد حلقه ازدواج خود را دست یکدیگر می‌کنند و مراسم عسل خوردن اجرا می‌شود.
خانواده‌ها و وابستگان هم هدیه «سر عقد» خود را به عروس و داماد می‌دهند.
قلیون مادر داماد / شربت مادر داماد
قلیان و شربت منسوب به مادر داماد یکی از رسم‌های جالب و کمترشناخته‌شده در مراسم ازدواج اصفهانی‌هاست که بیشتر در میان خانواده‌های سنتی و اصیل دیده می‌شود. در این رسم، پس از مراسم عقد یا گاهی در بله‌برون، مادر عروس عروس به‌صورت نمادین با یک قلیان زیبا و تزیین‌شده با گل، طلا یا نقره از خانواده داماد پذیرایی می‌کند و خانواده داماد نیز هدیه‌هایی شامل پول، طلا و سکه با عنوان «سر قلیونی» به عروس هدیه می‌دهند.
شربت مادر داماد نیز نمادی از احترام، صلح و پیوند بین دو خانواده است و نوعی خوشامدگویی رسمی به خانواده عروس به‌شمار می‌رود.
رسم قلیان مادر داماد در ازدواج اصفهانی‌ها نشان می‌دهد که سنت‌های محلی چقدر در ایجاد صمیمیت و گرما بین خانواده‌ها نقش داشته‌اند و هنوز هم در برخی مناطق اصفهان به‌زیبایی اجرا می‌شوند.
بُرد و آوُرد (برداآورد)
رسوم بُرد و آوُرد یکی از آئین‌های خاص و زیبای ازدواج در اصفهان است که معمولاً چند روز پیش از مراسم عروسی یا پس از روز عقد انجام می‌شود. در این رسم، خانواده داماد با سینی‌های تزیین‌شده خریدهای عروس، هدایایی همچون پارچه، طلا، لوازم آرایش، لباس و گاهی شیرینی و میوه را به خانه عروس می‌برند، این هدایا که به آن‌ها «خنچه» (خوان‌چه) هم گفته می‌شود، در قدیم، داخل پارچه‌های گل‌گلی، مخمل یا ترمه بسته می‌شد و جوانان فامیل آن‌ها را روی سر خود حمل می‌کردند و به خانه عروس می‌بردند که نشانه احترام، محبت و آمادگی دو خانواده برای آغاز زندگی مشترک است.
رسم برد و آورد اصفهانی‌ها هنوز هم در بسیاری از خانواده‌های سنتی در طول دوران نامزدی و عقد اجرا می‌شود و با عکس‌برداری و فیلم‌برداری به یکی از خاطره‌انگیزترین بخش‌های ازدواج تبدیل شده است.
این رسم در کنار جهازبران، یکی از مهم‌ترین بخش‌های مراحل پیش از عروسی در اصفهان به شمار می‌رود.
پشت پایی داماد (جا خالی)
یکی از رسوم بامزه و خاص مراسم عروسی در اصفهان که بیشتر در مناطق قدیمی‌تر و بین خانواده‌های سنتی رایج است، رسم پشت پایی داماد یا جا خالی داماد است، در این رسم، خریدهای داماد شامل کت‌وشلوار، لباس، لوازم پیرایشی و بهداشتی، به همراه هدایایی همچون سکه، ظروف نقره یا تابلو فرش دستباف (بسته به وسع خانواده عروس) به خانه داماد برده می‌شود.
جهاز برون؛ یک روز مهم برای عروس
جهاز برون یا جهاز بران یکی از سنتی‌ترین مراسم ازدواج در اصفهان است؛ روزی که خانواده دختر، جهیزیه را با نظم خاصی به خونه داماد می‌فرستند و به‌صورت تزئین‌شده در خانه داماد می‌چینند و در حالی‌که صلوات می‌فرستند با دف و دایره و دود اسپند از خانواده داماد دعوت می‌کنند که به دیدن جهیزیه عروس بیایند.
در حال حاضر با اینکه این مراسم‌ها ساده‌تر شده است، هنوز بعضی خانواده‌ها برای جهازبرون برنامه‌ریزی می‌کنن و در چیدمان جهیزیه دقت زیادی به خرج می‌دهند؛ چون معتقدند چیدمان جهیزیه، سلیقه دختر را نشان می‌دهد.
اصفهانی‌ها کامل‌ترین جهیزیه را به دختر خود می‌دهند و تقریباً تهیه تمام لوازم منزل عروس و داماد بر عهده خانواده دختر است. بسیاری از خانواده‌های سنتی اصفهانی هنوز هم ترمه، ظروف نقره و مس و فرش دستباف را از ضروریات جهیزیه می‌دانند.
حمام داماد (حموم دوماد)
حمام داماد یکی از رسوم قدیمی و خاطره‌انگیز ازدواج در اصفهان است که هنوز هم در برخی مناطق این شهر اجرا می‌شود. در این آئین سنتی، داماد یک روز پیش از عروسی، همراه با دوستان و اقوام نزدیکش به حمام عمومی یا حمام سنتی می‌رود تا برای مراسم عروسی آماده شود.
در گذشته، این مراسم با دف‌زنی، خواندن اشعار شاد، صلوات فرستادن و پایکوبی در کوچه و خیابان همراه بود و بعد از استحمام داماد، مهمانان با شیرینی، چای و گاهی هم آش پذیرایی می‌شدند.
رسم حموم دوماد در اصفهان نمادی از پاکی و آغاز زندگی نو است و در برخی خانواده‌های اصفهانی هنوز هم با شکل مدرن‌تر اما با همان حس و حال گرم و صمیمی برگزار می‌شود.
حمام عروس (حموم عروس)
حموم عروس یکی از رسوم سنتی و زیبا در مراسم ازدواج اصفهانی‌هاست که معمولاً یک یا دو روز پیش از عروسی برگزار می‌شود.
در این آئین، عروس به همراه مادر، خواهر، دوستان و خانم‌های نزدیک فامیل به حمام می‌رود تا هم به‌صورت نمادین برای آغاز زندگی جدید پاکیزه شود و هم با شادی و موسیقی، آخرین روزهای مجردی‌اش را جشن بگیرد.
در حمام عروس اصفهانی، همراهان با خواندن اشعار، دف‌زنی، پاشیدن گلبرگ و اسپند دود کردن، فضایی شاد و زنانه ایجاد می‌کنند.
رسم حموم عروس در اصفهان نشان‌دهنده اهمیت پاکی، طراوت و شروع خوش‌یُمن زندگی مشترک در فرهنگ اصیل اصفهانی است.
حنابندان؛ شبی که فقط با شادی سر می‌شود
یکی از قدیمی‌ترین و دلنشین‌ترین مراسم اصفهانی‌ها، حنابندان است. این مراسم به‌طور معمول شب پیش از عروسی برگزار می‌شود. عروس و داماد بین اقوام و دوستانشان می‌نشینند، حنا روی دست‌هایشان گذاشته می‌شود و این کار با شادی بسیار همراه است. این شب برای عروس یعنی خداحافظی با دوران مجردی و آغاز یک زندگی جدید.
در برخی محله‌های اصفهان، هنوز هم رسم است که مادر عروس، حنا را در سینی‌های تزیین‌شده با شمع و گل می‌آورد و همه زن‌های حاضر در مراسم کمی از آن حنا را به نشانه خوش‌یمنی به دست خودشان می‌زنند.
روز عروسی؛ جشن مفصل یا ساده؟
جشن عروسی در اصفهان می‌تواند خیلی مفصل یا خیلی ساده برگزار شود و بستگی به بودجه و سلیقه خانواده‌ها دارد، اما چیزی که همیشه مهم بوده، حفظ حرمت مهمان‌هاست. اصفهانی‌ها معمولاً غذاهایی مثل چلوکباب، جوجه کباب، مرغ یا ماهی و دسرهایی همچون خورش ماست برای مراسم عروسی تهیه می‌کنن.
پا تختی (بُندُر تخت)
پاتختی یا آن‌طور که در لهجه محلی اصفهان گفته می‌شود، بُندُر تخت، یکی از شیرین‌ترین مراسم‌های پس از عروسی در فرهنگ اصفهانی‌هاست که معمولاً یک روز بعد از عروسی برگزار می‌شود.
در این مراسم به خانه نوعروس یا مکان پیش‌بینی‌شده دیگری می‌روند و ضمن دید و بازدید، برای عروس هدیه‌هایی همچون طلا، پول یا وسایل تزئینی می‌آورند.
در گذشته رسم بود که عروس و داماد روی تختی مخصوص یا تشکچه‌ای زیبا می‌نشستند و مهمان‌ها با پایکوبی و شادی دور آن‌ها می‌چرخیدند و هدیه‌های خود را تقدیم می‌کردند.
رسم پاتختی یا بندر تخت در اصفهان نمادی از قدردانی از دعوت، تبریک شروع زندگی جدید و تداوم صمیمیت خانوادگی است که اگرچه کم‌رنگ شده است، اما هنوز هم با حال و هوایی گرم و صمیمی در بسیاری از خانواده‌های اصفهانی برگزار می‌شود.
در گذشته، جشن‌ها در حیاط خانه‌ها یا کاروانسراها برگزار می‌شد، اما امروزه تالارهای عروسی زیادی در اصفهان عهده‌دار تشریفات و کارهای عقد و عروسی می‌شوند که هر کدام هم تم‌های خاص خودشان را دارند.
و باز هم ادامه دارد...
باید یادآوری کرد که رسم و رسوم اصفهانی‌ها به همین‌جا ختم نمی‌شود!
در تمام دوران نامزدی تا عروسی، خانواده‌های داماد اصفهانی به هر مناسبتی از جمله نوروز، شب یلدا، بیست‌وهفتم ماه رمضان و تمام اعیاد مذهبی برای نوعروس خود هدیه می‌برند و جالب است که تمام این رسوم را با ذوق و سلیقه بسیار و تزئینات ویژه به‌جا می‌آورند که البته نوع و مقدار هدایا به وضعیت مالی هر خانواده بستگی دارد و متفاوت است.
خانواده دختر نیز تا یک سال پس از عروسی و در سال اول زندگی زوج، این رسوم رو تکرار می‌کنند.
سنت‌هایی که هنوز زنده‌اند
با اینکه زندگی مدرن خیلی چیزها را عوض کرده و بسیاری از این رسوم امروز رنگ باخته‌اند یا حتی منسوخ شده‌اند، اما هنوز هم بین بسیاری از خانواده‌های اصفهانی، این رسوم با ذوق و سلیقه خاصی اجرا می‌شود. چون برای اصفهانی‌ها ازدواج فقط یک عقدنامه یا جشن نیست؛ یک آئین ارزشمند است که باید با احترام، شادی و اصالت برگزار شود.
خوشبختی در سایه ازدواج آسان
در کنار تمام زیبایی‌ها و رنگ و لعاب رسوم ازدواج در اصفهان، نباید فراموش کرد که هدف اصلی این آئین‌ها، چیزی جز ایجاد شادی، طراوت و امید در آغاز زندگی مشترک زوجین نیست.
هرچند اجرای این سنت‌ها می‌تواند به مراسم عروسی رنگ و بوی خاصی بدهد، اما نباید بهانه‌ای برای اسراف، چشم و هم‌چشمی یا فشار مالی بر خانواده‌ها شود.
ازدواج آسان و بدون تجملات نه‌تنها از بار هزینه‌ها می‌کاهد، بلکه راه را برای تشکیل زندگی‌های بیشتر باز می‌کند. ساده گرفتن مراسم عروسی و قناعت در اجرا، می‌تواند بسیاری از جوانان را به سمت ازدواج سوق دهد و این سنت حسنه را در جامعه گسترش دهد، چراکه خوشبختی در سادگی، صداقت و محبت نهفته است، نه در زرق و برق‌های گذرا.
چرا رسم و رسوم ازدواج در اصفهان خاص است؟
چون در هر لحظه‌اش، چیزی از تاریخ و فرهنگ غنی این شهر جریان دارد. چون اصفهانی‌ها به ریشه‌هایشان احترام می‌گذارند و در عین حال، می‌توانند سنت‌ها را با زندگی امروز هماهنگ کنند.
اگر شما هم تجربه ازدواج در اصفهان یا خاطره‌ای از این مراسم‌ها دارید، در کامنت‌ها برایمان بنویسید.
