به گزارش خبرگزاری ایمنا از گیلان، حمل‌ونقل عمومی یکی از ارکان حیاتی توسعه شهری است که نقش مهمی در کاهش ترافیک، آلودگی هوا و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان ایفا می‌کند. در شهری مانند رشت که به عنوان مرکز استان گیلان، روزانه میزبان هزاران مسافر و شهروند است، مدیریت بهینه ناوگان حمل‌ونقل عمومی به ویژه تاکسی‌ها و اتوبوس‌ها اهمیت دوچندانی دارد. در سال‌های اخیر، نوسازی و بهبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی به یکی از چالش‌های اصلی مدیریت شهری تبدیل شده است؛ چالشی که نه تنها جنبه‌های مالی و اقتصادی بلکه مسائل اجتماعی و فرهنگی را نیز در بر می‌گیرد.
در این میان، سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار و مسافر شهرداری رشت به عنوان متولی اصلی این حوزه، با مشکلات متعددی از جمله فرسودگی ناوگان تاکسی و اتوبوس، نداشتن توان مالی رانندگان برای نوسازی، حضور مسافرکش‌های غیرمجاز و ضعف در تأمین قطعات یدکی مواجه است. در حالی که افزایش نرخ کرایه‌ها هر ساله با هدف تأمین منابع لازم برای خدمات بهتر تصویب می‌شود، اما همچنان شکایت‌هایی از سوی شهروندان درباره تخلفات رانندگان و کیفیت خدمات وجود دارد.
برای بررسی دقیق وضعیت فعلی، برنامه‌های آینده و چالش‌های پیش‌رو، با علیرضا زارع، رئیس سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار و مسافر شهرداری رشت، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در آن به موضوعات مهمی همچون تعداد تاکسی‌های فعال، روند نوسازی ناوگان، مشکلات اقتصادی رانندگان، وضعیت اتوبوس‌های شهری، طرح‌های هوشمندسازی و مسائل مربوط به مناسب‌سازی برای معلولان پرداخته شده است. در این مصاحبه، به ابعاد مختلف حمل‌ونقل عمومی در رشت نگاهی جامع خواهیم داشت تا بهتر درک کنیم که چگونه می‌توان با همکاری نهادهای دولتی، مدیریت شهری و مردم، حمل‌ونقل شهری را به سطح مطلوبی رساند.
ایمنا: چه تعداد تاکسی در شهر رشت فعال است؟
زارع: در حال حاضر حدود ۵۸۵۰ تاکسی دارای پرونده در شهر داریم که از این تعداد، حدود ۷۰ درصد به‌صورت فعال کار می‌کنند. برخی از تاکسی‌ها به دلیل سن بالا یا فرسودگی، تنها چند ساعت در روز فعالیت دارند.
افزایش نرخ کرایه‌ها و نظارت بر تخلفات
ایمنا: نرخ کرایه تاکسی‌های شهری در رشت امسال چگونه افزایش یافته است؟
زارع: هر سال نرخ کرایه‌ها با پیشنهاد سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار و مسافر، تصویب شورای شهر و تأیید کمیسیون تطبیق فرمانداری افزایش پیدا می‌کند. امسال نرخ‌ها بین ۱۷ تا ۳۹ درصد افزایش داشته‌اند که این رقم بسته به مسیرها متغیر است.
ایمنا: با وجود نرخ مصوب، برخی شهروندان از دریافت کرایه بیشتر توسط رانندگان گلایه دارند. این موضوع چگونه پیگیری می‌شود؟
زارع: رانندگان تاکسی تحت هیچ شرایطی مجاز به دریافت کرایه بیشتر از نرخ مصوب نیستند. همه تاکسی‌ها موظفند برچسب نرخ مصوب را روی شیشه خودرو نصب کنند. این برچسب‌ها با طراحی جدید، زمینه سفید و نوشته مشکی چاپ شده و شماره تماس رسیدگی به شکایات نیز روی آن درج شده است.
ایمنا: در صورت مشاهده تخلف از سوی راننده چه اقدامی صورت می‌گیرد؟
زارع: در صورت گزارش شهروندان، تخلف در کمیته انضباطی سازمان بررسی شده و در کمتر از یک هفته با راننده خاطی برخورد قانونی می‌شود. ما در مورد تخلفات اخلاقی یا دریافت کرایه اضافه، بدون اغماض طبق آئین‌نامه انضباطی اقدام می‌کنیم.
نظارت میدانی و چالش‌های تاکسیرانان
ایمنا: با نظارت بر عملکرد رانندگان تاکسی تنها به گزارش‌های مردمی محدود است؟
زارع: خیر. بازرسان سازمان به‌صورت مستمر و نامحسوس در ۶۱ خط فعال تاکسیرانی در سطح شهر حضور دارند. خطوط پرتردد مانند امام خمینی (ره)، شریعتی، سعدی و سبزه‌میدان نیز تحت نظارت ویژه قرار دارند.
ایمنا: تاکسیرانان با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستند؟
زارع: یکی از مهم‌ترین مشکلات، حضور خودروهای شخصی غیرمجاز در خطوط تاکسی است. این مسافرکش‌ها با ایجاد ترافیک و رقابت ناعادلانه، فشار مضاعفی به تاکسیرانان وارد می‌کنند. با توجه به شرایط دشوار اقتصادی رانندگان، از پلیس راهور انتظار داریم با این خودروها برخورد قانونی کند. ما هم آماده همکاری کامل در این زمینه هستیم.
مسافرکش‌های شخصی و همکاری نداشتن با راهور
ایمنا: برخورد با تاکسی‌های شخصی غیرمجاز در حوزه وظایف شماست؟
زارع: طبق قانون، برخورد با مسافربرهای شخصی بر عهده پلیس راهور است. ما بارها این موضوع را پیگیری کرده‌ایم اما متأسفانه به‌دلیل کمبود نیرو، همکاری کامل وجود ندارد. پیشنهادی داده‌ایم که نیروهای گشتی ما در نقش همیار، شماره خودروهای متخلف را ثبت و به راهور اعلام کنند.
ناتوانی در نوسازی تاکسی‌ها
ایمنا: وضعیت نوسازی تاکسی‌ها به کجا رسیده است؟
زارع: در سال گذشته، خودروهایی نظیر جی‌فور کرمان‌موتور و ب ۵۱۱ فرداموتور با قیمت‌های مصوب ۷۰۰ تا ۷۵۰ میلیون تومان به رانندگان معرفی شد. این خودروها با وام‌های بلندمدت و کم‌بهره، حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون تومان وام دریافت می‌کردند. همچنین خودروی سمند ایران‌خودرو نیز با قیمت ۴۹۰ میلیون تومان به صورت نقدی و خودرو جی ۷ با مبلغ یک میلیارد و ۱۰۰ تومان که ۵۰ درصد آن با وام کم‌بهره بلندمدت در طرح قرار داشت، اما رانندگان تاکسی در رشت توان آن را ندارند که آورده اولیه را پرداخت کنند و حتی یک نفر هم نتوانست خودرو خود را نوسازی کند، بنابراین از دولت انتظار داریم شرایطی برای رانندگان فراهم کند تا طرح نوسازی سریع‌تر به نتیجه برسد.
ما یکی از خسته‌ترین و فرسوده‌ترین ناوگان‌های حمل‌ونقل کشور را داریم. واقعاً رانندگان ما توان مالی ندارند. بارها مجموعه‌هایی را به آن‌ها معرفی کرده‌ایم که خودروهایشان را به‌صورت اقساط بازسازی کنند، اما حتی با این شرایط هم مراجعه نمی‌کنند؛ چون توان پرداخت ندارند. ما مراکزی برای تعویض روغن با نرخ پایین‌تر معرفی کرده‌ایم، بیمه قسطی پیشنهاد داده‌ایم و برای اولین بار در تاریخ سازمان، به رانندگان تاکسی دو حلقه لاستیک با نرخ دولتی داده‌ایم که تا به حال سابقه نداشته است.
اتوبوس‌هایی که خوابیده‌اند
ایمنا: برنامه سازمان برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی چیست؟
زارع: در حال حاضر حدود ۳۶ دستگاه اتوبوس فعال داریم، در حالی که شهرداری مالک بیش از ۱۳۰ دستگاه است که نزدیک به ۸۰ دستگاه آن غیرفعال و در وضعیت خواب هستند. امسال یک دستگاه به‌صورت کامل نوسازی شده و به‌زودی وارد ناوگان می‌شود. اسناد نوسازی ۱۲ دستگاه دیگر نیز آماده و در مرحله فراخوان است. هدف‌گذاری ما بازسازی بین ۱۵ تا ۲۰ دستگاه تا پایان سال است.
همچنین با همکاری سازمان سرمایه‌گذاری، در حال نهایی‌سازی پروژه‌ای هستیم که بر اساس آن، یک پیمانکار بخش خصوصی ۲۰ دستگاه اتوبوس را با راننده و پشتیبانی کامل به ناوگان اضافه خواهد کرد و در قبال ارائه خدمات ماهانه، سوبسید از شهرداری دریافت می‌کند.
خرید اتوبوس‌های جدید با اوراق مشارکت
ایمنا: موضوع خرید اتوبوس جدید نیز در دستور کار است؟
زارع: بله. پیگیر دریافت اوراق مشارکت ۱۰۰ میلیارد تومانی هستیم که ۵۰ درصد آن سهم دولت است. مراحل کارشناسی و ارسال پروپوزال به بانک مرکزی انجام شده و منتظر تأیید نهایی هستیم. قیمت اتوبوس در بازار بسیار بالا است؛ بسته به بودجه، هر تعداد که بتوانیم، خرید خواهیم کرد.
گلایه‌ها از فاصله زمانی اتوبوس‌ها
ایمنا: فاصله زمانی خدمات رسانی اتوبوس‌ها در ایستگاه‌ها چقدر است؟
زارع: درست است که گلایه وجود دارد. اتوبوس‌ها بسته به ترافیک شهر، زمان رسیدن به ایستگاه‌ها متفاوت است. در برخی مسیرها مانند بانک ملی تا مسکن مهر یا دانشگاه گیلان، این زمان ممکن است ۴۵ دقیقه تا یک ساعت و گاهی حتی تا دو ساعت طول بکشد. با این حال، نسبت به سال گذشته وضعیت بهتر شده است.
از سال گذشته بحث هوشمندسازی اتوبوس‌ها با سازمان فاوای شهرداری آغاز شده و با بانک شهر قراردادی در حال نهایی شدن است. با نهایی شدن این قرارداد، کل اتوبوس‌های رشت هوشمندسازی می‌شوند و سیستم AVL نصب خواهد شد. در آن زمان می‌توانیم زمان دقیق رسیدن اتوبوس‌ها را به شهروندان اطلاع دهیم.
هوشمندسازی، پایان بلیت کاغذی
ایمنا: مزایای این طرح چیست؟
زارع: بلیت کاغذی حذف می‌شود و پرداخت‌ها به صورت الکترونیکی انجام می‌گیرد. یک اپلیکیشن در ایستگاه‌ها نصب می‌کنیم که شهروندان می‌توانند زمان دقیق رسیدن اتوبوس را مشاهده کنند و معطلی کاهش پیدا می‌کند. همچنین مکان‌یابی پیشرفته اتوبوس‌ها فراهم خواهد شد.
وضعیت مناسب‌سازی برای جانبازان و معلولان
ایمنا: مناسب‌سازی اتوبوس‌ها برای جانبازان و معلولان چگونه است؟
زارع: اتوبوس‌هایی که در چهار، پنج سال اخیر خریداری شده‌اند، مناسب‌سازی شده‌اند. از سال ۹۸ به بعد، تمامی اتوبوس‌های تولید داخل مناسب‌سازی دارند. رمپی در عقب اتوبوس قرار دارد که راننده آن را باز می‌کند تا افراد ویلچری بتوانند وارد شوند.
ایمنا: برخی شهروندان می‌گویند چنین امکاناتی را نمی‌بینند. توضیح شما چیست؟
زارع: بیشتر اتوبوس‌ها مناسب‌سازی شده‌اند، اما واقعیت این است که مناسب‌سازی هنوز در کشور جا نیفتاده و رمپ‌ها دستی است و راننده باید آن را باز کند. این وضعیت فقط در رشت نیست، در سراسر کشور همین‌طور است.
رضایت‌مندی و چالش فرهنگی مناسب‌سازی
ایمنا: وضعیت رضایت مردم از این خدمات چگونه است؟
زارع: هنوز فاصله زیادی تا رضایت کامل وجود دارد و مناسب‌سازی در فرهنگ ما به شکل عادی درآمده نیست. تلاش می‌کنیم شرایط بهتری فراهم کنیم، اما هنوز راه زیادی باقی است.
بزرگ‌ترین مشکل؛ تأمین قطعات یدکی
ایمنا: بزرگ‌ترین چالش پیش‌روی سازمان چیست؟
زارع: بزرگ‌ترین چالش ما تأمین لوازم یدکی اتوبوس‌ها است. این قطعات در گیلان موجود نیست و باید از تهران تأمین شود. قطعات نقدی هستند و قیمت‌ها مرتب تغییر می‌کند.
بودجه سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها محدود است و نمی‌تواند کمک زیادی داشته باشد. عمده بار روی دوش شهرداری و سازمان ماست.
ایمنا: سخن پایانی
زارع: ما به‌طور جدی پیگیر بهبود ناوگان حمل‌ونقل عمومی هستیم اما نیازمند حمایت و همکاری دولت، نهادهای نظارتی و مردم هستیم. انتقادهای سازنده مسیر خدمت‌رسانی را شفاف‌تر و مؤثرتر می‌کند.
گفت‌وگو از محمدرضا رشیدی خبرنگار ایمنا
