به گزارش خبرگزاری ایمنا، اصفهان، شهری که یونسکو آن را به‌عنوان شهر خلاق صنایع دستی به رسمیت شناخته است، امروز با گذر صنایع دستی، هویت خود را به جهان عرضه می‌کند؛ این گذر تنها یک مسیر نیست، پروژه‌ای فرهنگی و خلاقانه است که از کتابخانه مرکزی تا چهارباغ عبور می‌کند و در میان پارک هشت‌بهشت، نفس هنر را به رهگذران هدیه می‌دهد.
المان‌های نصب‌شده در این گذر، هرکدام روایتگر یکی از ۱۹۶ رشته صنایع دستی استان اصفهان است؛ از مینا و قلم‌زنی که ثبت جهانی شده است تا قالیبافی و کاشی‌کاری که نفس‌های شهرند.
ویژگی منحصربه‌فرد این گذر، تجربه‌محور بودن آن است. اینجا هنر پشت ویترین نیست؛ می‌توانی کنار استادکار بنشینی و ببینی چگونه خاک به کیمیا تبدیل می‌شود؛ اینجا دانش‌آموزان، گردشگران و هنرمندان جوان می‌توانند در کنار پیشکسوتان بنشینند و گِل سفال را به جام زندگی بدل کنند؛ جایی که صدای چکش قلم‌زن با نجوای قلم موی نگارگر درهم می‌آمیزد و هر بازدیدکننده‌ای را بخشی از این چرخه خلاقیت می‌کند.
گذر صنایع دستی پلی به آینده است؛ اینجا صنایع دستی فقط «سوغاتی» نیست؛ زبان مشترک فرهنگ و اعتقاد است.
برخلاف بازارهای سنتی، هدف گذر صنایع دستی، فروش آثار نیست؛ هدف، اشتراک دانش و احساس است. اینجا هنرمند و مخاطب، استاد و شاگرد، گردشگر و شهروند، همه در یک حلقه تعامل قرار می‌گیرند و همان‌گونه که یونسکو آرزو دارد، این گذر صلح را از راه فرهنگ، ترویج می‌کند.
گذر صنایع دستی، پهنه‌ای برای کسب تجربه
امیرحسین شریعتی، رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان می‌گوید: اصفهان شهری با پیشینه‌ای غنی در هنر و صنایع دستی، امروز به‌عنوان یکی از اعضای فعال شبکه شهرهای خلاق یونسکو شناخته می‌شود، یونسکو، سازمان فرهنگی، علمی و آموزشی وابسته به سازمان ملل متحد از سال ۱۹۸۲ با تمرکز بر سه ابزار فرهنگ، علم و آموزش به‌دنبال اشاعه صلح جهانی بوده است.
وی می‌افزاید: در سال ۲۰۰۴ شبکه شهرهای خلاق یونسکو با هدف ترویج سیاست‌های فرهنگی و توسعه پایدار با استفاده از ابزارهای فرهنگ و خلاقیت تأسیس شد و هفت رسته تخصصی از جمله صنایع دستی و هنرهای سنتی، خوراک‌شناسی، فیلم، طراحی، موسیقی، هنرهای رسانه‌ای و ادبیات را شامل می‌شود.
رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان بیان می‌کند: اصفهان از سال ۲۰۱۵ به‌عنوان شهر خلاق صنایع دستی در این شبکه جهانی پذیرفته شد؛ اکنون این شبکه دارای ۳۵۰ عضو از سراسر دنیاست و اصفهان یکی از ۶۶ شهر عضو در شاخه صنایع دستی و هنرهای سنتی به‌شمار می‌رود. اصفهان در همان سال به عضویت شبکه شهرهای جهانی صنایع دستی نیز درآمد.
شریعتی تاکید می‌کند: تلاش جهانی شهرها برای عضویت در این شبکه در راستای اهدافی همچون تبادل تجربه، تاب‌آوری شهری، ترویج صلح، آمادگی برای تغییرات آینده، آمادگی فرهنگی برای دیجیتالیزه شدن، تبادلات فرهنگی و نقش‌آفرینی هوش مصنوعی، و جذب گردشگر است؛ هدف ایجاد هویتی مثبت از شهرها در سطح بین‌المللی است.
وی خاطرنشان می‌کند: در شهر اصفهان ۹۶ رشته صنایع دستی وجود دارد و در سطح استان اصفهان این تعداد به ۱۹۶ حدود رشته می‌رسد که به‌طور تقریب یک سوم کل رشته‌های جهان را شامل می‌شود؛ دستاوردهای این شهر در حوزه صنایع دستی گسترده و مورد توجه سازمان یونسکو است؛ یکی از مهم‌ترین این پروژه‌ها، «گذر صنایع دستی است»،ایده‌ای که از ابتدای دوره ششم مدیریت شهری مطرح شد.
رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان می‌گوید: بعضی از گذرها و چهارراه‌های شهر اصفهان به نام رشته‌های مختلف صنایع دستی نام‌گذاری شده‌اند و المان‌هایی نیز در سطح شهر نصب شده است، اما نیاز به فضایی تجربه‌محور و منسجم برای معرفی عمیق‌تر صنایع دستی احساس می‌شد؛ تاکنون حدود ۱۸ میلیارد تومان برای احداث این گذر هزینه شده است؛ این گذر از کتابخانه مرکزی تا خیابان چهارباغ ادامه دارد و از میان پارک هشت‌بهشت می‌گذرد.
شریعتی عنوان می‌کند: در برنامه‌ریزی و احداث این گذر نهادهای مختلفی از جمله اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی، سازمان زیباسازی، اداره کل ارتباطات و امور بین الملل شهرداری، سازمان نوسازی و بهسازی، منطقه ۳ شهرداری اصفهان، دفتر پروژه چهارباغ، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، اتحادیه صنف صنایع دستی، دانشگاه هنر، دانشکده صنایع دستی و مرکز رشد تخصصی دانشگاه هنر مشارکت داشته‌اند.
وی اضافه می‌کند: ذی‌نفعان اصلی این گذر را هنرمندان، دانش‌آموزان، دانشجویان، علاقه‌مندان به هنر و شهروندان تشکیل می‌دهند؛ در این فضا بازدیدکنندگان می‌توانند به‌صورت تجربه‌محور روند ساخت یک محصول صنایع دستی را از تأمین مواد اولیه تا تولید نهایی مشاهده کنند.
رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان می‌گوید: تاکنون برای هشت رشته از جمله میناکاری، قلم‌زنی، قالیبافی، قلمکار، خاتم، کاشی‌کاری، منبت و نگارگری، المان‌هایی در این گذر نصب شده است؛ همچنین اصفهان در چهار رشته شامل قلم‌زنی، میناکاری، کاشی افرانگ و قلمکار دارای ثبت جهانی بوده و بیش از ۲۰ رشته را نیز در سطح ملی ثبت جغرافیایی کرده است.
شریعتی بیان می‌کند: در کنار نصب المان‌ها، اقدامات عمرانی نظیر سنگ‌فرش، مبلمان شهری، نورپردازی و فضای سبز در این گذر انجام شده و فضای مناسبی برای کار هنرمندان ایجاد شده است؛ رویکرد اصلی این گذر تجربه‌محور بودن آن است به گونه‌ای که نسل‌های مختلف با هم در تعامل باشند و دانش هنری نسل پیشین به نسل جدید منتقل شود.
وی تصریح می‌کند: در گذر صنایع دستی اصفهان، رویدادهایی به‌صورت هفتگی برگزار می‌شود که در آن هنرمندان پیشکسوت حضور پیدا می‌کنند و بازدیدکنندگان با فرایند تولید آثار هنری از نزدیک آشنا می‌شوند؛ این برنامه‌ها با شرایط جوی مساعد، از حدود ساعت ۱۶:۰۰ تا ۲۰:۰۰ یا ۲۱:۰۰ شب اجرا می‌گردد. پیش بینی برگزاری حدود ۲۶ رویداد در سال جاری در گذر صنایع دستی انجام گرفته است.
رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان می‌گوید: استان اصفهان دارای چهار هنرستان تخصصی صنایع دستی و دانشکده‌ای فعال در این حوزه است؛ دانشجویان، گردشگران داخلی و خارجی و عموم مردم می‌توانند از مخاطبان اصلی این گذر باشند؛ هدف، آشنایی عمیق‌تر مخاطب با هویت بصری شهر و نقش بی‌بدیل صنایع دستی در فرهنگ آن است.
شریعتی عنوان می‌کند: آئین افتتاحیه رسمی گذر صنایع دستی بیست‌ودوم خرداد، رأس ساعت ۸:۳۰ صبح با حضور مقامات کشوری، استانی و شهری، هنرمندان پیشکسوت، و گروهی از هنرمندانی که در گذر به صورت ورکشاپی فعالیت خواهند داشت، برگزار می‌شود.
وی خاطرنشان می‌کند: در تقویم فصلی این رویدادها، رشته‌هایی نظیر قلم‌زنی، قلمکاری، مینای نقاشی، خاتم‌کاری، تذهیب، فیروزه‌کوبی، معرق چوب، نگارگری، تشعیر، پاپیه‌ماشه، کاشی‌سازی، معرق چرم، ملیله‌کاری، نقاشی روی چرم، سفال و سرامیک، کاشی معرق، تولیدات چرمی، سراجی سنتی، نقاشی چاپ واتیک، و کاشی هفت‌رنگ دیده شده‌اند.
رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: در مناسبت‌های خاص مذهبی و آئینی همچون ماه رمضان، عید غدیر، ایام محرم و صفر، رویدادهای ویژه آئینی طراحی شده‌اند تا نمایش‌های هنری در تلفیق با مناسبت‌های دینی و ملی برگزار شود؛ هدف پیوند بین هنر و مذهب، هنر و رویدادهای ملی، و هنر و آئین‌های سنتی است؛ ظرفیتی که با بهره‌گیری از جذابیت گذر صنایع دستی می‌تواند به نمایش گذاشته شود.
شریعتی ادامه می‌دهد: نکته مهمی که گذر صنایع دستی اصفهان را از سایر گذرهای عرضه صنایع دستی متمایز می‌سازد، تمرکز نکردن بر فروش است؛ این فضا تنها با هدف ترویج، تجربه‌آموزی و تعامل فرهنگی طراحی شده است؛ در این محیط افراد آشنا و ناآشنا با صنایع دستی، متخصصان و علاقمندان، دانشجویان و پیشکسوتان، هنرمندان و شهروندان در کنار هم قرار می‌گیرند و داشته‌ها، تجربه‌ها و آگاهی‌های خود را به اشتراک می‌گذارند. وی می‌گوید: این همان هدفی است که شبکه شهرهای خلاق یونسکو دنبال می‌کند و آن مشارکت اجتماعی بر مبنای فرهنگ و خلاقیت، مبادله آزاد دانش و نوآوری و در نهایت دستیابی به توسعه پایدار شهری است.
جشنواره صنایع دستی دانش آموزی خلاق؛ پلی میان تجربه و مهارت گذشته و آینده
رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان تصریح می‌کند: اداره خلاقیت شهرداری اصفهان در راستای توسعه خلاقیت در میان نسل جوان تاکنون دو دوره جشنواره صنایع دستی خلاق دانش‌آموزی را در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ برگزار کرده که در هر دوره بیش از ۱۵۰۰ اثر از دانش‌آموزان دریافت و داوری شده است.
شریعتی بیان می‌کند: این جشنواره‌ها با هدف ایجاد پیوند میان هنر سنتی و نسل جدید، زمینه‌ای را برای عرضه آثار خلاقانه دانش‌آموزان فراهم کرده‌اند؛ دوره سوم این جشنواره با مشارکت اداره کل میراث فرهنگی، اتحادیه صنف صنایع دستی و اداره کل آموزش و پرورش آغاز شده و شامل ورکشاپ‌های آموزشی در حوزه اقتصاد هنر، خلاقیت در تولید و بازاریابی آثار هنری است.
وی تاکید می‌کند: در دوره سوم تمرکز ویژه‌ای بر تولید صنایع دستی کاربردی، بازارمحور، خلاقانه و دوست‌دار محیط زیست صورت گرفته است؛ آثار باید قابل استفاده در زندگی روزمره باشند و از مواد اولیه ای ساخته شوند که با طبیعت سازگارند، همچنین بخش جدیدی به نام «ابزارهای خلاق» به جشنواره افزوده شده تا از نوآوری‌هایی که در ابزارسازی برای تولید صنایع دستی انجام شده، نیز تقدیر شود؛ این جشنواره نه‌تنها به ارتقای سطح هنر دانش‌آموزی کمک می‌کند، بلکه نگاه آن‌ها را به سمت تولید حرفه‌ای و بازار صادراتی سوق می‌دهد.
رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان می‌گوید: در اداره خلاقیت، دبیرخانه‌ای با عنوان «نظام پیشنهادها» فعال است که هدف اصلی آن جمع‌آوری و بررسی پیشنهادهای خلاقانه برای حل مسائل شهری و سازمانی است؛ این نظام با بهره‌گیری از مدل نوآوری باز و گاه نوآوری بسته، پیشنهادات کارکنان شهرداری را در قالب یک سامانه ثبت و به بیش از ۵۰ کمیته تخصصی نظام پیشنهادها ارجاع می‌دهد؛ این کمیته‌ها پیشنهادات را بررسی کرده و درباره پذیرش یا رد آن تصمیم‌گیری می‌کنند؛ دستورالعمل جدید نظام پیشنهادها شهرداری اصفهان نیز در اسفند سال ۱۴۰۲ به تمام واحدهای شهرداری ابلاغ و مشوق‌هایی برای اجرای پیشنهادهای تأیید شده در نظر گرفته شده است.
شریعتی تاکید می‌کند: نظام پیشنهادها تنها محدود به کارکنان شهرداری نیست و شهروندان نیز می‌توانند از طریق برنامه کاربردی «اصفهان من» پیشنهادات خود را ثبت کنند؛ این پیشنهادات به‌صورت ۲۴ ساعته و در تمام طول سال قابل ثبت است و دبیرخانه موظف است ضمن بررسی و ارزیابی تخصصی، دلایل تأیید یا رد پیشنهادها را به‌طور شفاف اعلام کند؛ در سال ۱۴۰۳ بیش از ۲۹۰۰ پیشنهاد از کارکنان و ۱۷۰۰ پیشنهاد از شهروندان دریافت شده است که نشان دهنده مشارکت بالای جامعه مخاطب است.
وی عنوان می‌کند: از ابتکارات ویژه اداره خلاقیت در سال ۱۴۰۳ برگزاری جلسات داوری و ارائه حضوری برای پیشنهادهای ارائه شده توسط همکاران و شهروندان است؛ در این جلسات فرد ارائه‌دهنده طی سه دقیقه پیشنهاد خود را ارائه می‌دهد، سپس داوران تخصصی پرسش‌هایی را مطرح می‌کنند و در نهایت، رأی‌گیری الکترونیکی انجام می‌شود؛ این فرایند شفاف، عادلانه و عملیاتی است و به‌عنوان الگویی ملی در کشور مطرح شده است.
رئیس اداره خلاقیت و نوآوری شهرداری اصفهان می‌گوید: اداره خلاقیت و دبیرخانه نظام پیشنهادها دو نوع رویداد نوآورانه از جمله «ایده‌کاپ» برای عموم شهروندان و «ایده‌بذر» ویژه کارکنان شهرداری برگزار می‌کند؛ ایده‌کاپ‌ها مبتنی بر نوآوری باز هستند و به مسائل شهری اختصاص دارند؛ به‌عنوان مثال آخرین ایده‌کاپ در حوزه تفریحات سالم و بهره‌برداری بهینه از امکانات و زیرمجموعه‌های سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی برگزار شده است؛ ایده‌بذرها نیز با تمرکز بر مشکلات درون‌سازمانی طراحی می‌شوند و تاکنون در حوزه‌های مختلف همچون اداره کل نوسازی و تحول اداری، سازمان عمران و سازمان مدیریت حمل‌ونقل بار و منطقه ۱۵ شهرداری اصفهان برگزار شده‌اند.
طرح سفیران خلاقیت ابتکاری جدید با هدف ارتقای مشارکت خلاقانه
شریعتی بیان می‌کند: اداره خلاقیت در سال ۱۴۰۴ طرح «سفیران خلاقیت» را آغاز کرده است که هدف آن تربیت حدود ۱۰۰ نیروی توانمند از میان کارکنان شهرداری است تا به عنوان مروجان و تسهیل‌گران خلاقیت در سازمان فعالیت کنند؛ این طرح در چهار مرحله شامل جذب، مصاحبه، آموزش مهارت‌های عملی و ارزیابی نهایی اجرا می‌شود؛ سفرای خلاقیت آموزش‌های تخصصی در حوزه‌های همچون تکنیک‌های فردی و گروهی خلاقیت، اصول TRIZ، طوفان فکری، نقشه ذهنی تحلیل پیشنهادات دریافت خواهند کرد.
وی عنوان می‌کند: سفیران خلاقیت پس از طی مراحل آموزشی موظف‌اند در سازمان یا حوزه کاری خود شبکه‌سازی کرده، تیم‌های خلاق ایجاد کنند و کیفیت پیشنهادات در حوزه کاری خود را ارتقا دهند؛ شاخص‌هایی همچون تعداد و کیفیت پیشنهادات دریافتی، میزان مشارکت کارکنان، امکان اجرایی شدن پیشنهادها و رضایت همکاران از عملکرد سفیر به‌عنوان معیارهای سنجش اثرگذاری سفیران در نظر گرفته می‌شود؛ از سوی دیگر حمایت‌هایی از جمله ثبت ساعات آموزشی، امکانات رفاهی، سفرهای آموزشی و مشوق‌های سازمانی برای این سفیران خلاقیت در نظر گرفته شده تا انگیزه آنان در مسیر ترویج خلاقیت حفظ شود.
به گزارش ایمنا، گذر صنایع دستی اصفهان تازه متولد شده است، اما نفس‌هایش به اندازه تاریخ این شهر عمیق است. اینجا جایی است که می‌توانی با دستان هنرمندان آشنا شوی، با مواد اولیه اصیل کار کنی، و در نهایت، بخشی از هنر اصفهان شوی. شاید روزی این گذر، نه فقط نماد اصفهان، که الگویی برای شهرهای دیگر جهان شود؛ شهری که هنر را از پستوی خانه‌ها به خیابان‌ها آورد و به رهگذرانش یاد داد که زیبایی را باید زندگی کرد، نه فقط دید.
