به گزارش خبرگزاری ایمنا، در دنیای امروز، ارتباط میان صنعت و دانشگاه به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین ارکان توسعه علمی و اقتصادی شناخته می‌شود. این پیوند که در کشورهای پیشرو به‌طور جدی دنبال می‌شود، هنوز در کشور ما به جایگاه شایسته خود نرسیده است.
اما در این میان، دانشگاه‌هایی هستند که با نگاه به آینده و درک اهمیت این موضوع، گام‌های مؤثری برداشته‌اند، یکی از این دانشگاه‌ها، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان است که با دارا بودن رتبه برجسته A++، پیشتاز در اجرای طرح‌های نوآورانه‌ای است که به‌عنوان پایلوت در حال اجرا هستند.
برای آشنایی بیشتر با ابعاد این طرح و پیامدهای آن، گفت‌وگویی را با پیام نجفی، رئیس دانشگاه آزاد اصفهان داشتیم و درباره جزئیات بیشتر این طرح و پیامدهای مورد انتظار آن به گفت‌وگو نشستیم.
درباره طرح ارتباط با صنعت دانشگاه آزاد اصفهان توضیحاتی را ارائه کنید؟
توافقی که با اتاق بازرگانی اصفهان صورت گرفت، به تأسیس سرای نوآوری مشترکی بین ما و این نهاد انجامید، این تصمیم با هدف ورود دانشگاه به حل مشکلات صنعت و ایجاد یک شورای راهبردی مشترک بین صنعتگران و دانشگاهیان شکل گرفت. این شورا که با حضور صنعتگران و نمایندگان بنگاه‌های اقتصادی و دانشگاهی تشکیل شد، به مباحثه پیرامون مشکلات صنعت و دانشگاه پرداخت. این جلسات بسیار مفید بودند، چراکه افراد به‌صورت رودررو و بی‌پرده انتقادهای خود را مطرح کرده و به مشکلاتی که در تربیت نیروی متخصص وجود داشت، اشاره کردند.
مهم‌ترین مشکلات ارائه شده چه بود؟
در طول این نشست‌ها به این نتیجه رسیدیم که دانشگاه به نیروی متخصصی نیاز دارد که علاوه بر داشتن دانش تئوریک قوی، توانایی به‌کارگیری این دانش را در عمل نیز داشته باشد. در عین حال، فارغ‌التحصیلان دانشگاه با اینکه سطح دانش بالایی دارند، اما ممکن است تجربه کافی برای به‌کارگیری این دانش در محیط کاری را نداشته باشند. این مشکل قدیمی نیازمند راه‌حلی بود که ما را به فکر ایجاد راهکار جدیدی سوق داد، از این‌رو، پویشی تعریف شد که البته رئیس دانشگاه آزاد کشور، پیش‌تر بر لزوم آن تأکید کرده بود. از دیدگاه محمدمهدی طهرانچی، همچون دانشجویان رشته‌های پزشکی و پرستاری که هم‌زمان با تحصیل خود در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها کارآموزی می‌کنند و در نتیجه به‌طور عملی با واقعیت‌های حرفه خود آشنا می‌شوند، دانشجویان رشته‌های فنی‌مهندسی، علوم انسانی و کشاورزی نیز باید در حین تحصیل با محیط واقعی کاری آشنا شوند. بنابراین تصمیم گرفته شد که دانشجویان علاقه‌مند و داوطلب به صنعت معرفی شوند و از بین داوطلبان، تعدادی پس از مصاحبه انتخاب شده و به صنعت معرفی می‌شوند تا هم‌زمان با تحصیل خود، به کارآموزی بپردازند.
دانشگاه به نیروی متخصصی نیاز دارد که علاوه بر داشتن دانش تئوریک قوی، توانایی به‌کارگیری این دانش را در عمل نیز داشته باشد
اجرای این طرح چه پیامدهایی مثبتی می‌تواند به همراه داشته باشد؟
این کارآموزی نه‌تنها به دانشجویان کمک می‌کند تا تجربه عملی کسب کنند، بلکه صنعت نیز با پرداخت کمک هزینه تحصیلی، از دانشجویان حمایت مالی می‌کند. این حمایت می‌تواند شامل پرداخت بخشی از شهریه دانشجویان نیز باشد. در صورتی که دانشجو عملکرد خوبی در کارآموزی داشته باشد، می‌تواند در ترم‌های بعدی نیز به کارآموزی خود ادامه دهد. در پایان، دانشجو با داشتن سابقه‌ای جامع و مفصل از کارآموزی، فارغ‌التحصیل می‌شود و این سابقه به او در ورود به بازار کار کمک شایانی خواهد کرد. این روند آغاز شده و مصاحبه‌ها و انتخاب دانشجویان نیز در حال انجام است.
فرایند اجرا چگونه انجام شد؟
در ابتدا مصاحبه‌هایی انجام شد و دانشجویان به صنعت معرفی شدند. برخی از آن‌ها موفق بودند و حتی به ترم دوم و سوم نکشید که استخدام شدند. تعدادی از این دانشجویان که عملکرد بسیار خوبی داشتند، به‌سرعت وارد صنعت شدند و اکنون برخی از آن‌ها به استخدام کامل رسیده‌اند. اما در این مسیر مشکلاتی هم وجود داشت، به‌عنوان مثال، گاهی متوجه شدیم که برخی از این نیروها توانایی لازم را برای رشته‌ای که انتخاب کرده‌اند، ندارند؛ مثلاً دانشجویی که مهندسی صنایع می‌خواند، اما علاقه‌اش در جای دیگری بوده و این امر باعث بروز مشکلاتی برای او شده است.
با چه مشکلاتی برای اجرای طرح پویش مواجه شدید؟
مشکلات طبیعی است و در هر کاری ممکن است رخ دهد، اما با این وجود، به نظر می‌رسد که طرح پویش موفقیت‌آمیز بوده است. دانشجویانی که به صنعت معرفی شدند، توانستند تجربه‌های ارزشمندی کسب کنند و صنعت نیز با آن‌ها رفتار خوبی داشت، به‌طوری‌که اکنون نیروی جوان و با تجربه‌ای داریم که انگار چهار سال تجربه کاری دارد، درحالی‌که تازه فارغ‌التحصیل شده است. این طرح نه‌تنها به ایجاد نیروی جوان و باتجربه در صنعت کمک کرده، بلکه به دانشگاه نیز در تربیت نیروی متخصص و آماده به کار یاری رسانده است. همچنین، در این میان، تحولاتی در دانشگاه‌ها ایجاد شده است. ما دیگر نمی‌توانیم از کلاس درس انتظار داشته باشیم که همه‌چیز را به دانشجو بیاموزد. به همین دلیل، بخشی از درس‌ها را به خارج از محیط کلاس منتقل کرده‌ایم و از ظرفیت‌های فرهنگی شهر استفاده می‌کنیم. به‌عنوان مثال، درس انقلاب را به‌گونه‌ای تعریف کرده‌ایم که دانشجویان در کارگاه‌های سخنرانی شرکت کنند و به بازدید از مکان‌های تاریخی مانند خانه مشروطه بروند. این نوع آموزش، که ترکیبی از تجربه‌های دیداری و تاریخی است، تأثیر عمیق‌تری بر دانشجویان می‌گذارد. برنامه‌هایی نیز برای آشنایی دانشجویان با آسیب‌های اجتماعی ترتیب داده‌ایم. به‌عنوان مثال، بازدید از موزه نیروی انتظامی و نمایشگاه‌هایی که به موضوعات اجتماعی مانند مواد مخدر و دخانیات پرداخته‌اند، جزو برنامه‌های آموزشی دانشجویان قرار گرفته است. این بازدیدها به دانشجویان کمک می‌کند تا با واقعیت‌ها و مسائل اجتماعی به‌طور مستقیم آشنا شوند و تجربه‌های ارزشمند کسب کنند.
اهدافی که برای طرح پویش متصور بودید، دست‌یافتنی است؟
این پروژه با هدف نزدیک‌تر کردن آموزش دانشگاهی به واقعیت‌های جامعه و بازار کار آغاز شد. در ابتدا، دانشجویان به صنایع مختلف معرفی شدند و برخی از آن‌ها موفق شدند که به‌سرعت جذب بازار کار شوند. این امر نشان‌دهنده موفقیت اولیه طرح پویش است، اگرچه در این مسیر چالش‌هایی نیز وجود داشت، برخی از دانشجویان پس از ورود به صنعت، متوجه شدند که علاقه و توانایی آن‌ها در رشته انتخابی‌شان نیست و نیاز به تغییر رشته دارند. این تجربیات کمک کرد تا این دانشجویان درک بهتری از مسیر حرفه‌ای خود پیدا کنند.
با اجرای این طرح چه هدف غایی را دنبال می‌کنید؟
هدف اصلی ما از اجرای این طرح، ارتقای دانشگاه آزاد اسلامی از نسل‌های اول و دوم به دانشگاه نسل سوم و در آینده به نسل چهارم است. ما معتقدیم که دانشگاه‌ها نباید تنها به آموزش تئوری بپردازند، بلکه باید به اشتغال‌زایی و آماده‌سازی دانشجویان برای ورود به بازار کار نیز توجه کنند. این مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها است که به دانشجویان نه‌تنها دانش، بلکه مهارت‌های عملی و اجتماعی لازم برای موفقیت در زندگی حرفه‌ای را آموزش دهند. ما به دانشجویان این فرصت را می‌دهیم که به‌جای انتظار تا سال چهارم، از سال دوم یا سوم تحصیل خود وارد محیط کار شوند و مهارت‌های عملی کسب کنند، این امکان به آن‌ها اجازه می‌دهد که درس‌ها را نه‌تنها در کلاس، بلکه در عرصه‌های واقعی زندگی بیاموزند. این تجربه‌ها باعث می‌شود که دانشجو بتواند بهتر و عمیق‌تر موضوعات را درک کند و پس از فارغ‌التحصیلی، با اطمینان بیشتری وارد بازار کار شود.
همه دانشجویان متقاضی امکان شرکت در این طرح را دارند؟
طرح پویش در حال حاضر به‌صورت کمی اجرا می‌شود، یعنی تعداد زیادی از دانشجویان در این برنامه شرکت می‌کنند. اما هدف ما این است که در سال‌های آینده، این طرح را به‌صورت کیفی‌تر نیز پیاده‌سازی کنیم. برای این کار، نیاز است که محیط‌های کاری و دانشجویان پیش از ورود به این برنامه، آموزش‌های لازم را ببینند تا آمادگی بیشتری برای مواجهه با چالش‌های واقعی داشته باشند. این طرح به دانشجویان کمک می‌کند که نه‌تنها در رشته تحصیلی خود مهارت کسب کنند، بلکه توانایی‌های اجتماعی، اعتمادبه‌نفس و استقلال خود را نیز تقویت کنند. به همین دلیل، ما به دنبال ایجاد یک تجربه آموزشی جامع هستیم که دانشجویان را به‌طور کامل برای ورود به زندگی حرفه‌ای آماده کند. دانشگاه آزاد تلاش دارد که استقلال بیشتری در تدوین سرفصل‌های درسی داشته باشد تا بتواند آموزش‌ها را مطابق با نیازهای روز جامعه و استانداردهای جهانی ارائه دهد که این امر به‌ویژه در رشته‌های نوظهور و حیاتی مثل هوش مصنوعی، مهندسی پزشکی و مدیریت انرژی بسیار اهمیت دارد. از وزارت علوم نیز انتظار می‌رود که در این مسیر با دانشگاه آزاد همکاری بیشتری داشته باشد و از آن حمایت کند.
ما به دانشجویان این فرصت را می‌دهیم که به‌جای انتظار تا سال چهارم، از سال دوم یا سوم تحصیل خود وارد محیط کار شوند و مهارت‌های عملی کسب کنند
دانشگاه‌ها چه نقشی در رفع معضل کمبود نیروی متخصص می‌توانند ایفا کنند؟
رشته‌های پایه و کلیدی مثل مهندسی معدن، کشاورزی، علوم دامی و مهندسی‌های مرتبط با صنایع مختلف اغلب مورد غفلت قرار گرفته‌اند و می‌توانند در آینده برای کشور بسیار حیاتی باشند، برای مثال رشته‌هایی مثل مهندسی معدن و کشاورزی که به توسعه زیرساخت‌های اساسی کشور کمک می‌کنند، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. تربیت متخصصان در زمینه‌های مرتبط با انرژی، صنایع غذایی و فضای سبز نیز مورد تاکید است و این تخصص‌ها نه‌تنها به ارتقای راندمان و بهره‌وری کشور کمک می‌کنند، بلکه در ایجاد مشاغل جدید و توسعه اقتصادی نیز نقش کلیدی دارند.
به‌عنوان یک چهره علمی، چه توصیه‌ای به دانشجویان در خصوص بحث انتخاب رشته دارید؟
دانشجویان رشته‌هایی که آینده‌دار و متناسب با نیازهای واقعی کشور هستند را با دقت بیشتری مورد توجه قرار دهند. بسیاری از این رشته‌ها، علیرغم اینکه کمتر شناخته‌شده‌اند، اما از پتانسیل بالایی برای اشتغال‌زایی و توسعه برخوردارند و می‌توانند برای فارغ‌التحصیلان خود فرصت‌های کاری بسیار خوبی فراهم کنند. به‌جای توجه به هیاهوهای موجود و دنبال کردن رشته‌هایی که ممکن است به ظاهر پرطرفدار باشند اما بازار کار اشباع‌شده‌ای دارند، بهتر است به رشته‌هایی که در آینده نیاز کشور به آن‌ها افزایش می‌یابد، توجه کنند؛ این رشته‌ها اگرچه ممکن است در حال حاضر مخاطب کمتری داشته باشند، اما با توجه به روندهای توسعه کشور، بازار کار خوبی خواهند داشت. دانشجویان باید استعدادهای واقعی خود را بشناسند و بر اساس آن و نیازهای آینده اقتصادی کشور، رشته‌ای را انتخاب کنند. از طرفی تحصیل در دانشگاه‌های معتبر و نزدیک به محل زندگی، که امکان حمایت خانوادگی را فراهم می‌کند، نیز یک مزیت است.
دانشگاه برای نهادینه کردن این تفکر چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟
در رشته‌های کم‌طرفدار، حمایت دانشگاه آزاد توانسته است دانشجویان مشغول به تحصیل را یاری کند تا در بازار کار آینده جایگاه خوبی داشته باشند و به‌سرعت وارد بازار کار شوند، از جمله اینکه ایجاد شرکت‌های نوپا و فعالیت‌های کارآفرینانه می‌تواند یک مسیر موفقیت‌آمیز برای دانشجویان باشد، دانشجویان با دیدی آینده‌نگرانه و با در نظر گرفتن نیازهای واقعی کشور و بازار کار، رشته‌های تحصیلی خود را انتخاب کنند و از مزایای تحصیل در رشته‌های کم‌طرفدار و تخصصی بهره‌مند شوند.
