به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان رضوی، مشهد، پایتخت معنوی ایران و یکی از پرمخاطب‌ترین مقاصد گردشگری مذهبی، سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر و مسافر از سراسر کشور و نقاط مختلف جهان است.
وجود بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) نه‌تنها این شهر را به مرکزی روحانی و مذهبی تبدیل کرده، بلکه مسئولیت‌های سنگینی را نیز بر دوش مدیریت شهری گذاشته است، در تمام طول سال، اما به‌ویژه در ایام خاصی همچون نوروز، تعداد مسافران و زائران به میزان چشمگیری افزایش پیدا می‌کند و این امر، چالش‌های متعددی را در زمینه نظافت و مدیریت پسماند به همراه دارد.
با نزدیک شدن به روزهای آغازین سال جدید، حجم ورود مسافران به این کلان‌شهر به اوج خود می‌رسد، خیابان‌های پر ازدحام، حرم رضوی مملو از جمعیت و پارک‌ها و فضاهای عمومی که به محل استراحت و تفریح مسافران تبدیل می‌شوند، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای تدابیر ویژه‌ای برای حفظ نظافت هستند.
افزایش تولید زباله، تغییر الگوی مصرف و تمرکز جمعیت در نقاط خاص، چهره شهر را تحت تأثیر قرار داده است و در صورت نبود مدیریت صحیح، می‌تواند منجر به آلودگی‌های زیست‌محیطی و مشکلات بهداشتی شود.
برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، شهرداری مشهد هر ساله با آغاز فصل بهار و تعطیلات نوروزی، برنامه‌های جامعی برای نظافت معابر، مدیریت پسماند و حفظ زیبایی شهر اجرا می‌کند، از افزایش نیروهای خدماتی گرفته تا استفاده از ماشین‌آلات پیشرفته و اجرای طرح‌های تفکیک زباله، همه این اقدامات با هدف ارائه خدماتی مطلوب به زائران و شهروندان انجام می‌شود اما آیا این تدابیر به‌تنهایی کافی است؟ نقش شهروندان و زائران در حفظ پاکیزگی مشهد چقدر اهمیت دارد؟ در ادامه به بررسی چالش‌ها و راهکارهای مدیریت شهری برای نظافت پایتخت معنوی ایران در نوروز می‌پردازیم.
مأموریت ویژه شهرداری مشهد برای نوروز
مهدی یعقوبی، معاون خدمات شهری شهرداری مشهد در خصوص تعداد پاک‌بانان در شهر مشهد به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در این شهر شش هزار پاک‌بان در حوزه نظافت و پاکیزگی شهر در مناطق سیزده‌گانه فعالیت دارند که از این تعداد پنج هزار و ۴۵۰ نفر در بخش تنظیف و رفت‌وروب معابر و تعداد ۵۵۰ نفر دیگر نیز در بخش زباله‌گیری و حمل زباله مشارکت دارند.
وی با اشاره به مؤلفه‌های شهر پاک می‌افزاید: رفت‌وروب معابر و زباله‌گیری طبق ساعت مشخص، پاک‌سازی و رسوب‌برداری کانال‌ها و نظافت آب‌های سطحی، شست‌وشوی المان‌ها، نظافت بازارچه‌ها، نظافت ورودی و خروجی شهر، زیباسازی جداره‌های شهری، وضعیت نظافت جداول و مخازن، فرآیند جمع‌آوری و ساماندهی خاک و نخاله، عملیات جمع‌آوری و ساماندهی خاک و نخاله و مبارزه با جانوران موذی، اشغال نشدن معابر توسط مصالح ساختمانی و مصالح‌فروش‌ها و ممانعت با دست‌فروشی و وانت‌بارها از جمله عملکردهایی است که همواره در شهر مشهد از سوی مدیریت شهری مدنظر بوده و در این خصوص دستورالعمل‌هایی تدوین شده است.
معاون خدمات شهری شهرداری مشهد در خصوص تولید زباله در ایام نوروز ادامه می‌دهد: در این ایام که جمعیت شهر با توجه به حضور زائران افزایش پیدا می‌کند، به صورت روزانه دو هزار و ۱۰۰ تن زباله از سطح شهر جمع‌آوری می‌شود اما تناژ تولید زباله در روزهای عادی سال به طور متوسط هزار ۸۵۰ تن در شبانه‌روز است که این رقم در نوروز به ۲۵۰ تن زباله افزایش پیدا می‌کند.
یعقوبی همچنین اضافه می‌کند: در مناسبت‌های مختلف سال همچون ایام نوروز، به منظور ساماندهی پاک‌بانان در مناطق زائرپذیر، تعداد زیادی نیرو و خودروهای مخصوص شست‌وشو از شهرداری مناطق به خیابان‌های منتهی به حرم اعزام می‌شوند و بیش از هزار نیروی پاک‌بان به صورت ویژه وظیفه نظافت را برعهده دارند و ۸۰ ماشین مکانیزه نیز در خیابان‌های منتهی به حرم مستقر می‌شوند.
روزانه ۲ هزار تن زباله خانگی از سطح شهر جمع‌آوری می‌شود
یعقوبی با بیان اینکه بیشترین حجم زباله در شهر مشهد مربوط به منطقه ۲ است که بزرگترین منطقه در شهر محسوب می‌شود، می‌گوید: شهر مشهد در حوزه میزان مشارکت شهروندان در موضوع تفکیک زباله جایگاه بالایی در کشور دارد، به صورت میانگین دو هزار تن زباله خانگی از سطح شهر به صورت روزانه جمع‌آوری می‌شود و طبق آنالیز زباله در این شهر، ۷۰ درصد زباله‌ها مربوط به پسماند تر و مواد آلی، ۲۰ درصد نیز مربوط به پسماند خشک قابل بازیافت و ۱۰ درصد دیگر نیز مرتبط با پسماند خشک غیر قابل بازیافت است و بر اساس آمار ۱۲ درصد از ۲۰ درصد پسماند خشک قابل بازیافت است.
یعقوبی با بیان اینکه تلاش کرده‌ایم تا در موضوع نظافت شهر مشهد به شاخص‌های مدنظر توجه ویژه‌ای داشته باشیم، می‌افزاید: شهر مشهد از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و با توجه به اقدامات و هزینه‌هایی که در حوزه نظافت و زیباسازی فضاهای این شهر در مقایسه با سایر کلانشهرها انجام می‌شود، می‌توان مشهد را تمیزترین شهر ایران و به عنوان یکی از تمیزترین شهرهای خاورمیانه معرفی کرد.
انجام اقدامات زیرساختی برای مقابله با چالش‌های جمع‌آوری زباله
مسعود رضوی، مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد نیز به خبرنگار ایمنا می‌گوید: چالش‌های مدیریت زباله و پاکیزگی مشهد در نوروز شامل مواردی متعدد است که از مهمترین آنها می‌توان به افزایش چشمگیر حجم پسماند، مشکلات تفکیک زباله، آلودگی هوای ناشی از ترافیک و پسماند، فشار بر زیرساخت‌های موجود اشاره کرد.
وی می‌افزاید: شهرداری مشهد برای مقابله با این چالش‌ها اقدامات زیرساختی را پایه‌ریزی کرده است که هم در طول سال و هم زمانی که جمعیت زیادی وارد مشهد می‌شود، اختلال اساسی به وجود نیاید.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد اضافه می‌کند: افزایش ناوگان جمع‌آوری زباله، استفاده از خودروهای اضافی و شیفت‌های کاری شبانه‌روزی برای جلوگیری از انباشت زباله در معابر و استقرار سطل‌های موقت در نقاط پرتردد همچون اطراف حرم مطهر، پارک‌ها و پایانه‌های مسافربری، ایجاد ایستگاه‌های موقت بازیافت در نزدیکی مناطق پرازدحام برای جمع‌آوری سریع پسماندهای خشک و توزیع کیسه‌های زباله تجدیدپذیر بین زائران در ورودی‌های شهر و اماکن پرتردد از جمله اقدامات صورت گرفته درباره مدیریت پسماند است.
وی در خصوص جدیدترین روشی که موجب تحول در جمع‌آوری پسماند خشک شهروندان مشهدی شده است، ادامه می‌دهد: تکنولوژی به کمک ما آمده است و شهروندان با استفاده از گوشی‌های هوشمند می‌توانند به سهولت و با امتیازات بهتری با شهرداری همکاری کنند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد اضافه می‌کند: همه این نرم‌افزارها قابل نصب روی تلفن همراه است و همچون تاکسی‌های اینترنتی می‌توان از آن استفاده کرد، شهروند در این نرم‌افزارها درخواست خود را ثبت می‌کند و طبق زمان درخواستی او، خودرو به در منزل شهروند مراجعه کرده، زباله خشک را دریافت می‌کند و کیف پول شهروند شارژ می‌شود، یعنی به طور مستقیم پول به حساب شهروند واریز می‌شود یا از طریق شارژ کیف پول شهروند می‌تواند از خدمات دیگر این اپلیکیشن‌ها از جمله پرداخت قبوض و خرید شارژ تلفن همراه استفاده کند.
وی با بیان اینکه امروز با اجرای طرح هوشمند جمع‌آوری پسماند خشک در سطح شهر مشهد بیش از ۲۵۰ هزار خانوار مشهدی این نرم افزارها را نصب کرده‌اند و روزانه حدود ۲۳ تن پسماند خشک از طریق این روش جمع‌آوری می‌شود، می‌گوید: افزایش خودروهای شخصی آلاینده‌های هوا را تشدید می‌کند، همچنین سوزاندن غیراصولی زباله‌ها در برخی مناطق حاشیه‌ای (به ویژه پسماندهای پلاستیکی) موجب انتشار گازهای سمی همچون دیوکسین می‌شود.
به گزارش ایمنا، حفظ نظافت شهری در ایام پر ازدحامی همچون نوروز، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری شهروندان و مسافران است، شهرداری مهشد با اجرای برنامه‌های ویژه تلاش دارد تا محیطی پاکیزه و دل‌پذیر برای زائران امام رضا (ع) و ساکنان این شهر مقدس فراهم کند، مشارکت عمومی در رعایت اصولی و مدیریت پسماند می‌تواند بسزایی در زیبایی و پاکیزگی شهر داشته باشد.
