به گزارش خبرگزاری ایمنا، عوامل مختلفی بر شخصیت کودکان تأثیرگذار است که در مراحل مختلف رشد آنها نقش اساسی دارند و عوامل مادرزادی و وراثتی، به‌عنوان یکی از پایه‌های اصلی شکل‌گیری شخصیت مطرح می‌شود، ویژگی‌هایی مانند سطح هوش، ساختار مغزی و سرشت طبیعی کودک از همان ابتدا بر چگونگی رشد شخصیت او اثرگذار و این عوامل ممکن است زمینه‌ساز استعدادها، رفتارها و خصوصیات کلی فردی باشند.
گروه دیگری از عوامل که اهمیت فراوانی دارند، عوامل اجتماعی است و کودکان تحت تأثیر محیط‌هایی همچون مدرسه، مهدکودک، گروه همسالان، خویشاوندان و رسانه‌ها قرار می‌گیرند و این فضاها فرصت‌های بسیاری برای یادگیری و شکل‌گیری روابط اجتماعی فراهم می‌کنند، اما ممکن است رفتارها و باورهای متفاوتی را نیز به کودکان منتقل کنند.
والدین به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تأثیر فراوانی بر شخصیت کودکان دارند و انتظارات والدین، الگوهای رفتاری و شیوه پاسخ‌دهی به نیازهای اساسی کودک، می‌تواند مسیر رشد وی را به‌طور چشمگیری تغییر دهد و ارتباط عاطفی سالم با کودک، پایه‌گذاری شخصیت مثبت و پرورش حس اعتماد به نفس را تقویت می‌کند.
یکی از عوامل بسیار مهم در این مسیر، سبک‌های آموزشی والدین است و الگو دادن، آموزش مهارت‌ها، تشویق و حتی تنبیه‌های سازنده از مواردی است که در این سبک‌ها دیده می‌شود؛ والدین موفق به طور معمول شکارچی رفتارهای مثبت کودک هستند و با بازخورد مثبت و شادمانی، آن رفتارها را تقویت می‌کنند و به این ترتیب، احساس ارزشمندی در کودک تقویت می‌شود.
چه عواملی بر تربیت کودکان تأثیرگذار است؟
مهرداد دشتی، روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا با بیان اینکه آنچه که بر شکل‌گیری شخصیت کودکان تأثیرگذار است، به سه دسته کلی تقسیم می‌شود، اظهار کرد: بخشی از عوامل تأثیر بر شکل‌گیری شخصیت کودک، ویژگی‌های مادرزادی و وراثتی است که از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به هوش، وضعیت مغزی و سرشت فرزند اشاره کرد.
وی افزود: بخش دیگری از عوامل مؤثر در شکل‌گیری شخصیت کودک، شامل عوامل اجتماعی مانند مدرسه، مهدکودک، گروه همسالان، خویشاوندان و رسانه می‌شود که والدین در آنها تأثیری ندارند و گروه دیگر عوامل مؤثر در شخصیت کودک، خود والدین هستند.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه والدین بر عوامل متعددی تأثیرگذار هستند که مرتبط با شخصیت کودک است، تصریح کرد: انتظارات والدین از فرزندان، نوع رابطه و میزان پاسخی که والدین به نیازهای بنیادی روانشناختی فرزندان می‌دهند، قانون‌مندی و وضع قوانین و محدودیت‌های منطقی، از جمله عوامل مهم در تربیت فرزندان محسوب می‌شود.
دشتی با بیان اینکه بخش دیگری از عوامل تأثیرگذار بر شخصیت فرزندان، سبک‌های آموزشی است که والدین در پیش می‌گیرند، ادامه داد: سبک‌های آموزشی شامل الگو دادن، مهارت‌آموزی، تشویق و تنبیه می‌شود و والدین باید شکارچی رفتارهای مثبت فرزند خود باشند و زمانی که رفتار مثبتی می‌بینند با احساس شعف و شادمانی، رفتار مثبت را به فرزند انعکاس دهند.
شکارچی رفتارهای مثبت باشید / در صورت بروز رفتار ناپسند از کودک چه کنیم؟
وی با بیان اینکه والدین باید به فرزندان خود نشان دهند از چه رفتاری شادمان شده‌اند، گفت: در صورتی که والدین از روش تقویت رفتارهای مثبت فرزند به درستی استفاده کنند، نتایج بسیار مؤثری حاصل خواهد شد و سرمایه‌گذاری بر تربیت کودکان، بنیادی‌ترین و به‌صرفه‌ترین سرمایه‌گذاری بر نسل آینده و کاهش آسیب‌های روانی و اجتماعی است.
روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه والدین موفق و مؤثر، والدینی هستند که بیشتر شکارچی رفتارهای مثبت فرزند خود باشند و آنها را ببینند و تقویت کنند، اضافه کرد: زمانی که رفتار نادرستی از فرزند دیده می‌شود، توصیه می‌شود تا حد امکان و تا دو یا سه بار تکرار مجدد، رفتار ناپسند نادیده گرفته شود و با زبان بدن، به فرزند نشان داده شود که رفتار مناسبی نبوده است.
دشتی خاطرنشان کرد: در صورتی که فرزند مجدد رفتار ناپسند را تکرار و به زبان بدن والدین بی‌توجهی کند، والدین باید مستقیم به فرزند خود درباره رفتار ناپسند تذکر دهند و بسیار مهم است که در این تذکر تهدید، طرد کردن و تحقیر و بی‌اعتبارسازی وجود نداشته باشد.
روش‌های آموزش کودکان باید منطقی و بدون تنبیه‌های تحقیرآمیز یا تهدیدآمیز باشد و والدینی که به جای انتقاد مکرر، رفتار نادرست کودک را با روش‌های غیرمستقیم و هوشمندانه مدیریت می‌کنند، نتایج بهتری در طولانی‌مدت می‌بینند و این روش‌ها به کودک کمک می‌کند تا بدون احساس گناه، مسئولیت‌پذیری را بیاموزد.
سرمایه‌گذاری روی تربیت کودکان، در واقع سرمایه‌گذاری بر آینده‌ای بهتر است، چراکه کودکان با تربیت صحیح و رفتارهای سازنده، کمتر دچار آسیب‌های روانی و اجتماعی می‌شوند و برای جامعه افرادی مفید و اثرگذار خواهند بود و این سرمایه‌گذاری باعث کاهش مشکلات اجتماعی و ارتقای فرهنگ عمومی می‌شود.
به طور کلی، والدینی که توانایی مدیریت درست رفتارهای کودک خود را دارند، الگوهای مؤثری در جامعه ایجاد می‌کنند و این والدین با تأکید بر تقویت رفتارهای مثبت و نادیده‌گرفتن اولیه رفتارهای ناپسند، شخصیتی قوی و متعادل برای نسل آینده می‌سازند که قادر به مقابله با چالش‌های زندگی خواهد بود.
