به گزارش خبرگزاری ایمنا؛ در عصری که جهانی‌شدن و همکاری‌های بین‌المللی به عنوان محور توسعه ملی کشورها شناخته می‌شوند، ایران با توجه به موقعیت استراتژیک خود در منطقه و منابع طبیعی غنی، به دنبال گسترش دایره شراکت‌های اقتصادی با کشورهای درحال توسعه به ویژه قاره آفریقا است.
سومین اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا که در سال ۱۴۰۴ در دو شهر تهران و اصفهان برگزار شد، گواهی بر این سیاست است. این اجلاس نه تنها فرصتی برای تقویت روابط تجاری، بلکه پلی برای تبادل فرهنگی و دانش بین دو قاره محسوب شد. با حضور گسترده نمایندگان آفریقایی و تمرکز بر حوزه‌های کلیدی همچون انرژی پاک، کشاورزی پایدار و فناوری، این رویداد می‌تواند نقطه عطفی در روابط ایران با کشورهای آفریقایی باشد.
میزبانی اصفهان در کنار پایتخت برای اولین بار در کشور
آنچه این اجلاس بین‌المللی را از دوره‌های قبلی متفاوت کرد، میزبانی اصفهان در کنار پایتخت ایران بود. برای نخستین‌بار شهری غیر از تهران، در سطح بین‌المللی و با این حجم از مهمانان، میزبان اجلاس اقتصادی ایران و آفریقا شد و توانست قابلیت و توانمندی‌های بالای خود در مدیریت رویدادهای جهانی را به نمایش بگذارد.
اصفهان در جریان این رویداد میزبان ۲۰۰ نفر از اعضای هیئت آفریقایی بود. در میان این هیئت، وزرای اقتصادی، معاونان وزرا، تجار و رؤسای اتاق‌های بازرگانی کشورهای مختلف آفریقایی حضور داشتند. اتاق بازرگانی با همکاری استانداری و مجموعه مدیریت شهری، مسئولیت برنامه‌ریزی و اجرای این بخش از اجلاس را برعهده داشت.
در اختتامیه این اجلاس که یازدهم اردیبهشت در مرکز همایش‌های بین‌المللی استان اصفهان برگزار شد، مقامات استانی و کشوری ایران و آفریقا سخنرانی کردند اما نکته حائز اهمیت در این سخنرانی‌ها، پنج پیشنهاد عملیاتی برای تقویت همکاری‌های ایران و آفریقا از سوی استاندار اصفهان بود.
کاهش وابستگی به دلار؛ راه‌اندازی منطقه تجارت ویژه ایران و آفریقا در اصفهان
مهدی جمالی‌نژاد که با تصویب هیئت دولت در ۲۴ مهر ۱۴۰۳ بار دیگر به اصفهان آمد، اما این بار نه به عنوان شهردار بلکه به عنوان استاندار مهد فرهنگ تمدن و کشور انتخاب شد، از زمان منصوب شدن تا امروز در همه رویدادهای استانی و شهرستانی اصفهان حاضر شده است و حضور فعال و مستمری دارد.
این استاندار جوان و فعال در سومین اختتامیه سومین اجلاس همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا، با اشاره به پنج پیشنهاد عملیاتی برای تقویت همکاری‌های علمی، تجاری، گردشگری و کشاورزی بین ایران و کشورهای آفریقا اظهار کرد: نخست باید مرکز همکاری‌های علمی، فناوری و نوآوری ایران و آفریقا در اصفهان تأسیس شود تا زمینه توسعه پروژه‌های مشترک در حوزه‌های نوین همچون سلامت دیجیتال، کشاورزی هوشمند و فناوری‌های نوظهور فراهم آید. دوم دبیرخانه دائمی دیپلماسی دانشگاهی و تبادل نخبگان علمی و فرهنگی ایجاد شود تا ارتباط گسترده میان دانشگاه‌ها، مراکز هنری، صنایع خلاق و نسل جوان دو منطقه تسهیل شود.
وی ادامه داد: سوم باید منطقه ویژه تجارت کالا و خدمات با مشارکت فعال بخش خصوصی اصفهان و آفریقا راه‌اندازی شود تا وابستگی به نظام‌های مالی سلطه‌گر کاهش پیدا کند و اقتصاد مقاومتی تقویت شود. چهارم می‌توان همکاری‌های گردشگری، صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری سلامت را تقویت کرد تا پیوندهای مردمی ارتقا پیدا کند و ملت‌ها با فرهنگ‌های یکدیگر آشنایی عمیق‌تری پیدا کنند. پنجم، مشارکت در پروژه‌های کشاورزی سرزمینی، تأمین امنیت غذایی و تبادل فناوری‌های بومی‌شده باید در دستور کار قرار گیرد تا توسعه‌ای پایدار و متوازن حاصل شود.
پنج پیشنهاد عملیاتی استاندار اصفهان برای تقویت همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا، دارای آثار چشمگیری در راستای توسعه پایدار، کاهش وابستگی به نظام‌های مالی غربی و افزایش رقابت‌پذیری ایران در بازارهای آفریقایی است. این پیشنهادات از زوایای مختلف اقتصادی، فرهنگی و فناورانه قابل تحلیل هستند.
۱- تأسیس مرکز همکاری‌های علمی، فناوری و نوآوری
این پیشنهاد هدفمند به ایجاد بستری برای توسعه پروژه‌های مشترک در حوزه‌های نوین همچون سلامت دیجیتال و کشاورزی هوشمند است. از نظر اقتصادی، این مرکز می‌تواند به عنوان یک مرکز نوآوری منطقه‌ای عمل کند و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) را جذب کند. همچنین، انتقال فناوری و همکاری در تحقیقات کاربردی می‌تواند به افزایش بهره‌وری در بخش‌های کلیدی کمک کند. با توجه به نیاز کشورهای آفریقایی به فناوری‌های مقاوم در برابر تغییرات آب و هوایی (مانند کشاورزی هوشمند)، ایران می‌تواند با انتقال دانش فنی خود، صادرات خدمات فنی را گسترش دهد. همچنین این رویکرد با استراتژی ایران برای کاهش وابستگی به صادرات نفتی و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان هماهنگ است.
۲- دبیرخانه دائمی دیپلماسی دانشگاهی و تبادل نخبگان
این پیشنهاد به بهره‌گیری از سرمایه انسانی دو کشور می‌پردازد. ایجاد شبکه‌های آموزشی و تبادل دانشجویی می‌تواند به افزایش سرمایه انسانی و جذب متخصصان آفریقایی به بازار کار ایران کمک کند. از سوی دیگر، همکاری دانشگاه‌ها در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، زمینه را برای توسعه صنایع خلاق و نوپا فراهم می‌کند. این امر نه تنها به رشد اقتصاد داخلی کمک می‌کند، بلکه ایران را به عنوان یک مرکز منطقه‌ای آموزشی جذاب می‌کند، فعالیتی که می‌تواند به درآمدهای گردشگری تحصیلی نیز منجر شود.
۳- راه‌اندازی منطقه ویژه تجارت کالا و خدمات
این پیشنهاد به منظور کاهش وابستگی به نظام‌های مالی سلطه‌گر مانند دلار و یورو و تقویت اقتصاد مقاومتی طراحی شده است. ایجاد منطقه ویژه تجارت با مشارکت بخش خصوصی می‌تواند به افزایش صادرات غیرنفتی ایران و جذب سرمایه‌گذاری آفریقایی در بخش‌های خدماتی و صنعتی کمک کند. با توجه به نیاز کشورهای آفریقایی به زیرساخت‌های تجاری و لجستیکی، این منطقه می‌تواند به عنوان یک مرکز ترانزیتی بین ایران و آفریقا عمل کند. این اقدام فرصت‌هایی برای توسعه بورس‌های منطقه‌ای با استفاده از ارزهای محلی دو طرف فراهم می‌کند، که می‌تواند ریسک‌های مرتبط با نوسانات ارزی را کاهش دهد.
۴- تقویت همکاری‌های گردشگری و صنایع دستی
این پیشنهاد با هدف تقویت پیوندهای مردمی و افزایش درآمدهای غیرمستقیم اقتصادی مطرح شده است. با توجه به ظرفیت‌های گردشگری ایران مانند اصفهان و تقاضای روزافزون کشورهای آفریقایی برای سفرهای فرهنگی و سلامت، این همکاری می‌تواند به افزایش درآمدهای ارزی ایران کمک کند. همچنین، صادرات صنایع دستی ایران به آفریقا می‌تواند به ایجاد اشتغال در بخش‌های کوچک و متوسط منجر شود.
۵- مشارکت در پروژه‌های کشاورزی و امنیت غذایی
این پیشنهاد به حل چالش‌های امنیت غذایی در هر دو منطقه می‌پردازد. ایران با انتقال فناوری‌های کشاورزی بومی همچون آبیاری قطره‌ای) و همکاری در طرح‌های سرمایه‌گذاری مشترک، می‌تواند به افزایش صادرات محصولات کشاورزی و خدمات فنی خود در آفریقا کمک کند. از سوی دیگر، این همکاری می‌تواند به واردات مواد خام کشاورزی از آفریقا مانند قهوه و کاکائو منجر شود که باعث تنوع‌بخشی به سبد وارداتی ایران می‌شود.
پنج پیشنهاد عملیاتی استاندار اصفهان، اگر به درستی اجرا شوند، می‌توانند به کشور کمک کنند تا چهارچوبی چندجانبه برای همکاری با آفریقا ایجاد کند. این رویکرد نه تنها به رشد اقتصادی ایران کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به عنوان الگویی برای کشورهای در حال توسعه در برابر نظام‌های اقتصادی سلطه‌گر عمل کند. همچنین این پیشنهادات به توسعه اقتصاد، فناوری و فرهنگ اصفهان و ایران کمک می‌کند.
با این حال، موفقیت این پیشنهادات به هماهنگی بین بخش‌های دولتی و خصوصی، تأمین منابع مالی و ایجاد مکانیزم‌های نظارتی برای اجرای عملیاتی آنها بستگی دارد.
یادداشت از نرگس کاظمی ونهری
