هادی بهرامی؛ بازار: بورس اوراق بهادار یک بازار متشکل سرمایه ای است که در آن سهام شرکت های خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید و فروش می شود و از سویی محلی برای جمع آوری پس انداز و نقدینگی بخش خصوصی به منظور انجام پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت است. بازار بورس را طی چند سال اخیر، برخی مسئولان و مدیران نهاد ها به اشتباه معنا میکنند و فکر میکنند که وظیفه سهامداران تامین نیاز های مالی شرکت ها است؛ دیگر به آن ها ربطی ندارد چرا سهام بازدهی ندارد و سودی نصیبشان نمیشود!
اوضاع بازار در بازه های مختلف، اصلا جالب نبوده و سهامداران با دیدن بازدهی سایر دارایی ها، خون دل خورده و نسبت به بازار بورس بی اعتماد شده اند. در ادامه به تحلیل و بررسی روند پیش روی بازار بورس و سهام شرکت ها میپردازیم تا سرمایه گذاران با آگاهی بیشتری تصمیمات مالی خود را بگیرند.
شاخص کل بورس طی یک سال اخیر به میزان ۱۳ درصد و دو سال ۲۰ درصد کاهش یافته است که نشان میدهد در بازه بلند مدت اصلا عملکرد خوبی نداشته و استرس و زیان سنگین سهام شرکت ها را نصیب سرمایه گذاران خرد کرده است. شاخص هم وزن نیز، طی یک سال اخیر به میزان ۱۴ درصد و دو ساله ۲۴ درصد افت را تجربه کرده است که تقریبا با شاخص کل به یک اندازه ریزشی بوده، اما شاخص ها همه چیز را نشان نمیدهند!
در ادامه به این جمله که شاخص ها همه چیز را نشان نمیدهند با دلیل و مدرک خواهیم پرداخت تا بدانید شاخص سازی و شاخص بازی های کارشناسان صرفا جهت سرگرمیست.
مرداد ماه ۱۳۹۹ و اردیبهشت ۱۴۰۲ دو سال نفرین شده و پر از اخبار منفی و ریزش های پی در پی که شاخص ها پس از افزایش حجم معاملات سنگین، شروع به ریزش وحشتناک کردند؛ ما سهامداران ماندیم و صف فروش های قفل شده و خنده های پشت پرده. شاخص طی دو سال اخیر به میزان ۲۴ درصد ریزش داشته است که دقیقا نصف ریزش سال ۱۳۹۹ است؛ پس انتظار رشد ۱۳۲ درصدی را از شاخص نداشته باشید، مگر اینکه ریزش بیشتری اتفاق بیفتد که در این صورت، ته مانده پرتفوی سهامداران صفر میشود.
دقیقا همان گزینه هایی که برای سرمایه گذاری چه از لحاظ بنیادی و چه قیمتی، مناسب نبودند و بازدهی آن را به تمسخر گرفته بودیم، از بورس بهتر عمل کردند. در یک سال اخیر، دلار ۴۰ درصد، بانک ۲۳ درصد، صندوق درآمد ثابت ۳۲ درصد، طلا ۹۴ درصد و ارز دیجیتال ۱۷۰ درصد بازدهی مثبت داشته است که اکثرا از تورم ۵۰ درصد جلوتر حرکت کرده اند. بازار بورس هم سهامداران را با بازدهی منفی ۲۵ درصد رو سفید کرد!
نوسانات بلند مدت ریشه در نمودار تاریخی و رفتار حقوقی ها دارد که این بازی هم بالاخره تمام میشود و بازار دوباره یک رشدی را تجربه میکند، اما به چه قیمت؟ از ما سهامداران زخم خورده که گذشت؛ ضرر و زیان دامن خودشان را هم گرفت، از کارگزاری های همیشه در صحنه گرفته تا شرکت های سوگلی بازار همه در باتلاق فرو رفته اند. یک جمله باید برای فعالان اقتصادی و بورسی روشن شود؛ اگر فعالیت و اعتماد سرمایه گذاران کم شود، هیچ نهادی سودی نخواهد ساخت!
بورس، از سود بانکی هم عقب افتاد!
در یک سال اخیر، دلار ۴۰ درصد، بانک ۲۳ درصد، صندوق درآمد ثابت ۳۲ درصد، طلا ۹۴ درصد و ارز دیجیتال ۱۷۰ درصد بازدهی مثبت داشته است که اکثرا از تورم ۵۰ درصد جلوتر حرکت کرده اند. بازار بورس هم سهامداران را با بازدهی منفی ۲۵ درصد رو سفید کرد! البته ۲۵ درصد به صورت میانگین میباشد که از طریق شاخص ها محاسبه کرده ایم، وگرنه قیمت سهام برخی شرکت ها تا ۶۰ درصد هم کاهش یافته است.
دقیقا همان گزینه هایی که برای سرمایه گذاری چه از لحاظ بنیادی و چه قیمتی، مناسب نبودند و بازدهی آن را به تمسخر گرفته بودیم، از بورس بهتر عمل کردند. در حال حاضر هم شرایط به گونه ای شده است که طلا با وجود حباب بیش از اندازه با کمترین تنش و تحولات شروع به رشد و بورس با کمترین نسبت قیمت به سود خالص (P/E) و ارزش بازار شروع به ریزش میکند.
صنعت بانک ۱۳ درصد، بیمه ۴۱ درصد، فرآورده های نفتی ۳۹ درصد، پتروشیمی ۱۵ درصد، خودرو ۳۶ درصد، فلزات ۲۶ درصد، هلدینگ و سرمایه گذاری ۱۸ درصد، سیمان ۱۵ درصد، دارو ۲۲ درصد و انبوه سازی ۲۷ درصد طی یک سال اخیر، بازدهی منفی داشتند که صنعت بانکداری کمترین و صنعت بیمه بیشترین افت قیمت ها را تجربه کرده است. برخی از سهم ها بسیار بیشتر از شاخص ریزش کرده اند که منجر به زیان سنگین پرتفوی سهامداران شده و حداقل باید ۱۰۰ درصد بازدهی ایجاد کنند تا نرخ تورم و هزینه فرصت از دست رفته را جبران نمایند.
صندوق ها، قوی ترین بازوی جذب نقدینگی بورس!
قدرت صندوق های سرمایه گذاری بورسی با جذب سرمایه روزافزون، افزایش میابد و ارزش بازار صندوق های مبتنی بر کالا و همچنین اوراق درآمد ثابت بسیار بیشتر از قبل شده است. طی این پنج سالی که بازار بورس و سهامدارانش یک روز خوش به خود ندیده است، صندوق های سرمایه گذاری به دلیل ریسک گریزی، تورم، زمینه فعالیت و بازدهی بالا به سمت صندوق های طلا، زعفران، جسورانه و اوراق درآمد ثابت رفتند. طول عمر صندوق های طلا به صورت میانگین ۴ سال میباشد که طی همین مدت، نقدینگی زیادی با سرعت به صندوق ها سرازیر شده، اما نکته قابل توجه این است که از سال ۱۴۰۲ ورود پول به صندوق های طلا و مخصوصا درآمد ثابت افزایش چشمگیری داشته است.
طی ۵ سال اخیر، ارزش بازار سهام با وجود تورم ۵۰ درصدی در سال، بیش از ۳۰ درصد کاهش یافته است؛ در حالیکه دارایی های مبتنی بر طلا به صورت میانگین ۱۳۰۰ درصد رشد داشته اند! صندوق های درآمد ثابت به صورت میانگین ۲۰۵ درصد طی این مدت به سرمایه گذاران سود مرکب پرداخت کرده اند. ۳ صندوق جسورانه برتر ۷۰۰ درصد و صندوق های زعفران ۴۱۰ درصد به صورت میانگین بازدهی مثبت داشته اند. مقایسه عملکرد و بازدهی دارایی های در دسترس و شناخته شده به ما نشان میدهد که سرمایه گذار هر دارایی سود خود را گرفته اما سهامدار چند ساله فقط خون دل خورده است.
مقایسه عملکرد و بازدهی دارایی های در دسترس و شناخته شده به ما نشان میدهد که سرمایه گذار هر دارایی سود خود را گرفته اما سهامدار چند ساله فقط خون دل خورده است. صندوق های طلا ارزش بازار ۷۵ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان و ارزش معاملات ۱ هزار و ۷۱۰ میلیارد تومان دارند و با توجه به مسیر رو به رشد جذب نقدینگی و سرمایه گذاران، برآورد ما این است که ارزش بازار در سال ۱۴۰۴ مبلغ ۱۰۰ همت را رد کند!
یکی از ابزار های قوی بازار بورس همین صندوق های سرمایه گذاریست که روز به روز به ارزش خالص دارایی های آن ها اضافه میشود و قدرتمند تر از قبل به سمت جلو حرکت میکنند. صندوق های طلا و درآمد ثابت به قدری قوی شده و جذابیت پیدا کرده اند که شرکت های تامین سرمایه، گروه های مالی و سرمایه گذاری، موسسات آموزشی و مشاوره ای هر کدام یک صندوقی برای خود ایجاد و در بازار پذیره نویسی میکنند تا قدرت و جایگاهشان را ارتقا دهند. صندوق های طلا ارزش بازار ۷۵ هزار و ۴۸۰ میلیارد تومان و ارزش معاملات ۱ هزار و ۷۱۰ میلیارد تومان دارند و با توجه به مسیر رو به رشد جذب نقدینگی و سرمایه گذاران، برآورد ما این است که ارزش بازار در سال ۱۴۰۴ مبلغ ۱۰۰ همت را رد کند!
بورس، ارزنده اما بدون تقاضا ...
در حال حاضر با وجود اینکه حباب بورس و بازار معاملاتی استارتاپ ها تخلیه شده ولی همچنان سرمایه گذاران با نهایت بی اعتمادی به عملکرد سهام شرکت ها، پول های خود را به صندوق های سرمایه گذاری وارد میکنند. ارزش بازار بورس ایران به مبلغ ۱۰۵ میلیارد دلار رسیده است؛ یعنی تقریبا نصف ارزش بازار شرکت های سیسکو سیستم و نتفلیکس و حتی کمتر از ارزش بازار شرکت پوشاک نایک! قسمت دردناک ماجرا این است که اگر دارایی ها و تجهیزات شرکت های بورسی ایران را از پتروپالایشی گرفته تا نساجی و خرده فروشی بخواهیم به دلار ارزشگذاری کنیم، شرکت های خارجی زیر پا له میشوند؛ اما متاسفانه به دلیل تحریم، ارزش پول و سیستم مدیریتی غلط ارزش بازار بورس ما به پایین ترین حد خود رسیده است و مبلغ خرید سهام شرکت ها برای یک خارجی مفت به حساب می آید.
شرکت های سرمایه گذاری وجود دارد که ارزش خالص دارایی هایشان به ازای هر سهم (NAV) چند برابر قیمت بازارشان است و این نشان میدهد که اگر شرکت بخواهد فرضا دارایی های خود را بفروشد و به بازار سهامش تزریق کند، قیمت چند برابر میشود. شرکت های زیادی داریم که دارایی پشتوانه ای خیره کننده و یا سود خالص بیش از پیش دارند که همین موارد یعنی خلق ارزش توسط شرکت ها. مشکل این است که مدیریت به فکر مولد سازی دارایی ها، افزایش مقداری فروش، بهره وری منابع انسانی و توزیع عادلانه ثروت چه در بازار سهام و چه در داخل کسب و کار نیست که همین موارد منجر به کاهش ارزش معاملات و بازار میشود.
در حال حاضر با وجود اینکه حباب بورس و بازار معاملاتی استارتاپ ها تخلیه شده ولی همچنان سرمایه گذاران با نهایت بی اعتمادی به عملکرد سهام شرکت ها، پول های خود را به صندوق های سرمایه گذاری وارد میکنند. شرکت های سرمایه گذاری وجود دارد که ارزش خالص دارایی هایشان به ازای هر سهم (NAV) چند برابر قیمت بازارشان است، اما به دلیل مدیریت ضعیف، ارزش بازار و معاملات کمی دارند.
به طور مثال : هلدینگ میراث فرهنگی و گردشگری یک شرکت سرمایه گذاری مایل به گردشگری و هتل و رستوران است که به ارزش ۱۶ هزار میلیارد تومان دارایی دارد و با نسبت P/E فوروارد ۳.۴ معامله میشود. سمگا از لحاظ دارایی در مجموع بالای ۵۰ درصد از سهام گنگین ۱۶ همتی را دارد؛ وگردش را دارد که مبلغ خرید سهام این بانک را افزایش داده است و از لحاظ سودآوری، احیا استیل بافت ۳۰ همتی را دارد. جالب است بدانید، بازدهی قیمت سهم سمگا از سال ۱۳۹۹ تا به امروز به میزان ۶۶ درصد کاهش یافته است و در حال حاضر، فقط ۵۰ درصد از عمیق ترین کف خود قرار دارد و با قیمت ۲۵۰ تومان معامله میشود که نشان میدهد با این همه ارزش، هیچ بازدهی را نصیب سهامداران نمیکند. سمگا فقط یک مثال بود؛ شرکت های ارزنده اما بدون بازده زیادی وجود دارد!
