به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، آفریقای جنوبی در اقدامی نوآورانه و پیشرو، برای نخستین بار سیستم خودکار حفاظت از پرندگان را در دو مزرعه بادی اصلی خود به بهره‌برداری رسانده است. این دو مزرعه بادی هر یک با ظرفیت ۱۴۴ مگاوات، واقع در مرز استان‌های کیپ غربی و کیپ شمالی، نخستین پروژه‌های برنامه تامین‌کنندگان مستقل انرژی تجدیدپذیر (REIPPPP) در دور پنجم آفریقا هستند که از این فناوری پیشرفته بهره می‌برند.
سیستم پیشرفته جدید که از آوریل ۲۰۲۵ به‌طور کامل فعال شده و با همکاری شرکت بین‌المللی تخصصی در حوزه پایش پرندگان توسعه پیدا کرده است، مجموعه‌ای از حسگرهای نوری و نرم‌افزار هوشمند را به کار می‌گیرد تا به‌صورت پیوسته فضای هوایی اطراف توربین‌های بادی در مناطق حساس به حضور پرندگان را رصد کند. هر برج توربین مجهز به ۶ تا هشت دوربین سه‌بعدی است که پرندگان را در زمان واقعی و به صورت ۳۶۰ درجه زیر نظر دارند.
سیستم حاضر بر اساس اندازه بال پرندگان، گونه‌های مختلف را شناسایی می‌کند و در صورت ورود پرنده یا گروهی از پرندگان تحت حفاظت به «منطقه خطر»، واکنش‌های چندمرحله‌ای را آغاز می‌کند. ابتدا از روش‌های غیرمضر مانند استفاده از بازدارنده‌های صوتی و بصری برای دور کردن پرنده استفاده می‌شود. اگر پرنده به مسیر برخورد با توربین ادامه دهد، سیستم به‌صورت خودکار دستور توقف موقت توربین را صادر می‌کند. توربین با انجام فرآیند «فدرینگ (Feathering)» یا تنظیم زاویه تیغه‌ها، سرعت چرخش را کاهش داده و تا عبور امن پرنده متوقف می‌ماند، سپس به‌طور خودکار به کار خود بازمی‌گردد. زمان توقف به‌طور معمول حدود ۴۰ ثانیه است.
این فناوری نوین به کاهش زمان توقف توربین‌ها و افزایش حفاظت از پرندگان کمک می‌کند و می‌تواند الگویی برای سایر مزارع بادی در آفریقای جنوبی و فراتر از آن باشد، جایی که تعادل میان توسعه انرژی‌های پاک و حفظ تنوع زیستی اهمیت حیاتی دارد.
اهمیت حفاظت از پرندگان در مزارع بادی
با گسترش سریع انرژی بادی در آفریقای جنوبی، علاوه بر مزایای زیست‌محیطی مهم همچون کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش گازهای گلخانه‌ای، چالش‌های جدیدی نیز به وجود آمده که یکی از آن‌ها، تلفات پرندگان در اثر برخورد با تیغه‌های در حال چرخش توربین‌هاست.
گزارش سال ۲۰۱۷ سازمان «حیات پرندگان BirdLife» آفریقای جنوبی نشان داد که ۳۶ درصد تلفات پرندگان در مزارع بادی مربوط به پرندگان شکاری روزفعال و ۲۶ درصد مربوط به پرندگان آوازخوان است. گونه‌های در معرض تهدیدی همچون «درنای آبی»، «عقاب وروکس»، «عقاب جنگی» و «سنقر سیاه» از جمله قربانیان برخورد با توربین‌ها بوده‌اند. نرخ متوسط تلفات حدود ۴.۱ پرنده به ازای هر توربین در سال برآورد شده که این رقم در حد مشابهی با کشورهای آمریکای شمالی و اروپا قرار دارد، اما نگرانی‌ها برای گونه‌های محلی با پراکندگی محدود یا وضعیت حفاظتی ویژه بیشتر است.
رویکردهای پیشین و نوآوری‌های جدید
در دوره‌های قبلی توسعه انرژی تجدیدپذیر در آفریقای جنوبی، حفاظت از پرندگان به‌طور عمده بر پایه مشاهده‌های دستی و توقف توربین‌ها توسط ناظران انسانی انجام می‌شد. این روش‌ها همچنان بخشی از استراتژی جامع کاهش تلفات هستند، اما فناوری جدید با ارائه پاسخ‌های خودکار و داده‌های مستمر، قابلیت واکنش سریع‌تر و دقیق‌تر را فراهم می‌آورد.
مسئولان محیط زیست شرکت‌های اداره‌کننده توربین‌ها تاکید کرده‌اند که این فناوری نه‌تنها موجب کاهش توقف‌های غیرضروری توربین می‌شود، بلکه با دقت بالاتر، از پرندگان در معرض خطر بهتر محافظت می‌کند و در عین حال به‌عنوان مکمل روش‌های سنتی، داده‌های ارزشمندی برای پایش بلندمدت فراهم می‌آورد.
اهمیت حفاظت از گونه‌های در معرض خطر
با وجود بیش از ۱۴۰۰ توربین فعال در آفریقای جنوبی در سال ۲۰۲۳، تعداد تلفات پرندگان به‌طور تجمعی قابل‌توجه است و حتی بعضی از مزارع بادی گزارش داده‌اند که تا ۵۰ پرنده در سال به ازای هر توربین کشته شده‌اند. هرچند بیشتر این پرندگان گونه‌های حفاظت‌نشده همچون بادخورک‌ها بوده‌اند، گونه‌هایی همچون سنقر سیاه که در فهرست گونه‌های در معرض خطر قرار دارد و جمعیت بالغ آن حدود ۱۲۰۰ عدد است نیز در میان آن‌ها بسیار مشاهده می‌شود. این پرندگان به‌دلیل قرارگیری مزارع بادی در مناطق اصلی زادآوری و مهاجرت، به‌شدت آسیب‌پذیر هستند و سازمان ملی تنوع زیستی آفریقای جنوبی (Sanbi) هشدار داده است که گسترش مزارع بادی در این مناطق می‌تواند تهدیدی جدی برای بقای این گونه باشد.
کارشناسان تأکید دارند که سیستم توقف خودکار توربین‌ها هنگام نزدیک شدن پرندگان، یک ابزار مهم اما نه راه‌حل نهایی است و انتخاب دقیق محل نصب توربین‌ها، پایش مستمر و ترکیب فناوری‌های نوین با روش‌های انسانی، کلید حفاظت مؤثر از پرندگان به شمار می‌رود. به این ترتیب شرکت‌ها با به‌کارگیری رویکرد چندلایه شامل طراحی دقیق محل توربین‌ها، فناوری‌های پیشرفته ردیابی پرندگان و پروتکل‌های توقف تطبیقی، تلاش می‌کند تا ضمن حفظ بهره‌وری انرژی، حداکثر حفاظت را از گونه‌های حساس به عمل آورند. این اقدامات با شفافیت داده‌ها و نظارت کارشناسان مستقل همراه است.
