به گزارش اکوایران، مناظرات ریاست جمهوری چهاردهم در حالی آغاز شده که نسبت به دور قبل با تغییراتی در فرم همراه بود. در این دور، ابتدا کارشناسان اقتصادی و فعالان حوزه تولید سوالاتی درمورد «رشد تولید» و «برنامه هفتم توسعه» مطرح کردند. سپس هر نامزد انتخاباتی در دور اول چهار دقیقه فرصت دارد تا به یک یا چند سوال پاسخ دهد و در چهار دوم می‌تواند درباره گفته‌های دیگران نقد و نظرش را مطرح کند.

رشد اقتصادی 8 درصدی: از هدف تا واقعیت

طبق گفته کارشناسان این برنامه، یکی از ویژگی‌های خاص دولت چهاردهم، همزمانی آن با شروع برنامه هفتم توسعه است. یکی از اهداف اقتصادی این برنامه که در اسناد قبلی هم ذکر شده بود، دستیابی به رشد اقتصادی 8 درصدی است. سوال کارشناسان اقتصادی از نامزدهای ریاست جمهوری این بوده که برنامه آن‌ها برای دست‌یابی به این رشد چیست؟ اکوایران به بهانه طرح این سوال، نگاهی به وضعیت رشد اقتصادی ایران در طول سال‌های گذشته انداخته است.

طبق جدیدترین داده‌های مرکز آمار، نرخ رشد اقتصادی سال 1402 برابر با 5.7 درصد بوده است. این در حالی است که اگر نفت را از محاسبات خارج کنیم، رشد تولید سایر کالا و خدمات در سال گذشته برابر با 3.4 درصد بوده است.

بررسی‌های بلندمدت حاکی از آن است که در طول 17 سال گذشته، میانگین رشد اقتصادی سالانه 2 درصد بوده است. این نرخ از سال 90 تا 99 به طور میانگین 0.7 درصد بوده است. همچنین در سه سال اخیر، یعنی از سال 1400 تا سال 1402، میانگین رشد اقتصادی 5.5 درصد بوده که بیشتر متاثر از رشد تولیدات نفتی بوده است.

030328

نگاه دقیق‌تر به روند رشد اقتصادی در طول 17سال گذشته نشان می‌دهد که بالاترین رشد اقتصادی سالانه ایران ابتدا در سال 95 و بعد در سال 86 بوده است. این نرخ در سال 95 برابر با 14.2 درصد و در سال 86 برابر با 7.9 درصد بوده است. وجه اشتراک این دو سال، نبود سایه تحریم بر سر اقتصاد ایران است.

در مقابل، با شروع تحریم ها در سال 91 رشد اقتصادی سالانه ناگهان به منفی 8.6 درصد می‌رسد. در سال 97 و 98 نیز با خروج آمریکا از توافق برجام و تشدید تحریم‌های بین‌المللی این نرخ تقریبا به منفی 4.5 درصد رسیده است. در یک نگاه کلی‌، در این 17 سال رشد اقتصادی برای 6 سال منفی بوده و تنها در یک سال به بالای 8 درصد رسیده است.

بانک جهانی نیز اخیرا در گزارشی پیش‌بینی کرده که رشد اقتصادی ایران تا سال 2026 میلادی (تقریبا مصادف با 1405 شمسی) به کجا خواهد رسید. طبق این پیش‌بینی، رشد اقتصادی ایران از 5 درصد در سال 2023 میلادی، به 2.7 درصد در سال 2025 میلادی و سپس به 2.4 درصد در سال 2026 میلادی خواهد رسید. بر این اساس، برآورد این نهاد بین‌المللی این است که در سال‌های پیش رو از سرعت بزرگ‌شدن اقتصاد ایران کاسته خواهد شد.

030328

جای خالی سرمایه‌گذاری در رشد اقتصادی

در ادامه سوالات مربوط به رشد اقتصادی، از نامزدهای انتخاباتی پرسیده شد که برنامه آن‌ها برای جذب سرمایه‌گذاری به جهت ارتقای رشد اقتصادی چیست؟ اکوایران به همین بهانه نگاهی به جایگاه سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران انداخته است.

آخرین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که رشد اقتصادی بخش سرمایه‌گذاری (تشکیل سرمایه ثابت ناخالص) در سال گذشته 4.8 درصد بوده است. در طول 17 سال گذشته، رشد سرمایه‌گذاری برای 7 سال منفی بوده است. در سال 91 که آغاز تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بود، رشد سرمایه‌گذاری ایران تا منفی 30.4 درصد کاهش یافته است. این نرخ همزمان با خروج آمریکا از برجام و شیوع کرونا در سال 98 نیز تا منفی 15.4 درصد اُفت کرده است. در مقابل، بالاترین سطح این نرخ 19.6 درصد و در سال 95 بوده است.

محاسبات صورت گرفته حاکی از آن است که میانگین رشد سرمایه گذاری در 17 سال گذشته منفی 2.1 درصد بوده است. میانگین دهه 90 نیز برابر با منفی 5.5 درصد است. همچنین، میانگین رشد 3 ساله سرمایه گذاری نیز برای سال‌های 1400 تا 1402 برابر با 3.8 درصد بوده است.

بدیهی است که این نوسانات آثار خود را روی رشد اقتصادی ثبت کرده است. برای مثال، زمانی که رشد سرمایه‌گذاری در سال 91 به کمترین سطح خود رسیده، باعث شده تا رشد اقتصادی در آن سال 7.5 واحد درصد کاهش یابد. به عبارت دیگر، سهم سرمایه‌گذاری از رشد اقتصادی در آن سال منفی 7.5 واحد درصد بوده است. در 6 سال دیگر نیز این بخش از اقتصاد سهم منفی از رشد اقتصادی داشته است. آخرین آمارها نشان می‌دهد که در سال گذشته، سهم سرمایه گذاری از رشد 5.7 درصدی اقتصاد ایران تنها 0.5 درصد بوده است.

 030328