فایننشال تایمز: غافلگیری اصولگرایان و تکاپو برای وحدت/ اصلاح‌طلبان کامبک سیاسی می‌زنند؟

به گزارش اکوایران، در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، محافظه‌کاران در تلاش هستند تا به کاندیدای وحدت جناح خود تبدیل شوند. این در حالی است که آن‌ها با فشار از داخل اردوگاه خود برای خروج برخی از نامزدها از رقابت‌، برای مقابله با کاندیدای غافلگیرکننده اصلاح‌طلبان مواجه هستند.

به نوشته فایننشال تایمز، کم‌تر از یک هفته تا شروع رای‌گیری، اصولگرایان به شدت در حال مبارزه انتخاباتی هستند، از جمله در مشهد، سنگر محافظه‌کاران و زادگاه دو نامزد برجسته تندروها.

احتمال حضور ایرانیان طرفدار اصلاحات بر سر صندوق‌های رای، درگیری‌های درونی را در میان گروه تندرو - متشکل از محافظه‌کاران مخالف ارتباط با ایالات متحده - بر سر چگونگی تثبیت سهم خود از آرا افزایش داده است.

محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفته که در حمایت از «جبهه انقلاب» و «برای احترام به آنچه مطلوب مردم است» در نهایت یک کاندیدای اجماع معرفی می‌شود.

انتخاب یک نامزد اجماع مستلزم کنار گذاشتن برخی از پنج نامزد اصول‌گرا است، اما تحلیلگران در مشهد می‌گویند که دستیابی به این امر دشوار خواهد بود.

علی علوی، سردبیر روزنامه محافظه‌کار خراسان، به فایننشال تایمز گفت که بعید است که یکی از دو نامزد برجسته اصولگرایان - محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس و سعید جلیلی، مذاکره‌کننده اسبق هسته‌ای-. برای حمایت از دیگری از رقابت کنار بکشد. قالیباف خواستار سازش بر سر یک نامزد واحد شده است.

احیای امید اصلاح طلبان برای کامبک سیاسی

این جنگ قدرت در زمان حساسی رخ می‌دهد. تحلیلگران بر این باور بودند که پس از جان باختن رئیس جمهور، ابراهیم رئیسی که خود از محافظه‌کاران بود، تقریباً به طور قطع یک محافظه‌کار دولت بعدی را تشکیل خواهد داد. اما اقدام غافلگیرانه مقامات برای تایید نامزدی مسعود پزشکیان، نماینده اصلاح طلب، امیدها را در این اردوگاه برای یک کامبک سیاسی زنده کرد.

مشارکت در سه انتخابات ملی گذشته، از جمله انتخابات ریاست جمهوری در سال 2021، کم‌تر از حد انتظار بوده و به تندروها کمک کرده تا تمام قدرت را در دست بگیرند. آرای حامیان ایدئولوژیک اصلی حکومت در ایران ثابت مانده است، در حالی که مشارکت بیشتر عموماً منعکس کننده قرار گرفتن رای دهندگان طرفدار اصلاحات پشت یک نامزد اصلاح طلب است.

برخی نظرسنجی‌ها قالیباف را پیشتاز و برخی دیگر جلیلی را پیشتاز اصول‌گرایان نشان می‌دهند.

سعید شعرباف، مدیر ستاد انتخاباتی جلیلی در مشهد، گفت که جلیلی قصد خروج از کمپین را ندارد. شرباف به فایننشال تایمز گفت: «این اشتباه است که فرض کنیم اگر دیگران کنار بکشند، همه حامیان آن‌ها به نامزد باقی مانده رأی خواهند داد.»

حمیدرضا ترقی، نماینده سابق مجلس و سیاستمدار محافظه‌کار در مشهد، استدلال می‌کند که اگر هر نامزدی از رقابت خارج شود، «احتمالاً آرای آن‌ها به پزشکیان خواهد رسید»، عکس نتیجه‌ای که تندروها به دنبال آن هستند.

پزشکیان، جراح قلب و نماینده پنج دوره مجلس، به اصول اصلی جمهوری اسلامی وفادار است اما از برخی اصلاحات برای کارآمدتر کردن سیستم دفاع می‌کند. او گفته که به دنبال بهبود روابط با غرب است و موضع ملایم‌تری در مورد الزام زنان به حجاب خواهد داشت.

پتانسیل جدید برای انعطاف سیاسی

علی یوسفی، استاد جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد که در حال کمپین انتخاباتی برای پزشکیان است، به فایننشال تایمز گفت: «پزشکیان به دنبال تغییرات ساختاری نیست، اما انتخاب او پتانسیل جدیدی برای اصلاحات ایجاد می‌کند. ظرفیت بالایی برای مانورپذیری و انعطاف سیاسی در ساختار موجود وجود دارد.»

آخر هفته گذشته صدها تن از اساتید و دانشگاهیان ارشد دانشگاه در یک گردهمایی کمپین پزشکیان در مشهد گرد هم آمدند تا از او حمایت کنند.

بهمن، دانشجوی پزشکی، در گردهمایی تبلیغاتی گفت: «دفعه گذشته رای ندادیم و این فقط به تسلط بیشتر تندروها منجر شد. این بار، من رای خواهم داد، به این امید که آزادی‌های اجتماعی بیشتری داشته باشیم.»

جواد آریان منش، نماینده محافظه‌کار سابق مجلس از مشهد، به فایننشال تایمز گفت: «در صورت حضور کم، جلیلی شانس بیشتری خواهد داشت. با مشارکت بین 40 تا 50 درصدی، احتمال پیروزی قالیباف بیشتر خواهد بود. و مشارکت بالای 55 درصد شانس پزشکیان را افزایش می‌دهد.»

قالیباف یا جلیلی؟

تحلیلگران و سیاستمداران گفتند که رای‌گیری احتمالا به دور دوم خواهد رفت و قالیباف به عنوان پیشتاز با جلیلی یا پزشکیان روبرو خواهد شد. جلیلی نماینده تندروترین بخش‌های طیف سیاسی ایران است.

یوسفی، جامعه شناس گفت: «رویکرد انحصارگرایانه او به سیاست، دو قطبی سیاسی در داخل را گسترش می‌دهد و روابط ایران با جهان را محدودتر می‌کند.»

اما این همان ویژگی‌هایی است که برای هواداران او جذاب است. فاطمه احمدی، دانشجوی 23 ساله  گفت که به دلیل «رویکرد سخت و سازش ناپذیر جلیلی با غرب» به او رای خواهد داد. او با اشاره به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ رئیس‌جمهور پیشین حسن روحانی که سه سال بعد از بین رفت، گفت: «دیگران سال‌ها کشور را عقب نگه داشتند و بر سر یک توافق بی‌ارزش مذاکره کردند».

قالیباف به دلیل گرایشش به عمل گرایی و مدرنیزاسیون و همچنین به دلیل اتهامات فساد علیه همکارانش، یکی از چهره‌های جنجالی در میان تندروها است. اگر جلیلی از رقابت کناره گیری کند، جناح تندرو ممکن است با خطر از دست دادن آرای هوادارانش که به شایستگی قالیباف برای ریاست جمهوری اعتماد ندارند، مواجه شود.  اما مجید، یک فروشنده مشهدی می‌گوید: «من به عنوان یک اصولگرا به دلیل سابقه مدیریت طولانی قالیباف و اینکه نسبت به جلیلی معتدل‌تر است، به او رای می‌دهم.»

این انتخابات در زمانی صورت می‌گیرد که مشکلات اقتصادی، در کنار محدودیت‌های اجتماعی و سیاسی، به ناامیدی عمومی منجر شده است.

هم اصلاح طلبان و هم تندروها منتظرند ببینند رای دهندگان مردد نظرشان را عوض خواهند کرد یا خیر. ترقی، نماینده سابق مجلس، گفت: «هنوز برای تصمیم گیری در مورد اینکه کدام نامزد باید انصراف دهد، زود است. اما نتیجه منفی یک اجماع نهایی میان اصولگرایان این است که باعث ایجاد دوقطبی می‌شود و در جامعه‌ای تقسیم شده، اصلاح طلبان را در مقابل تندروها قرار می‌دهد.»